در «تیتر یک» امروز یکشنبه 13 مهر 1404 با واکاوی تحولات ارزی از سال ۸۹ تا امروز، اثرات این سیاست‌ها بر صنایع بزرگ را بررسی کردیم.

در برنامه تیتر یک همچنین در گفت‌وگو با ولی‌اله سیف، به این پرسش پاسخ دادیم که آیا نرخ جدید رسمی دلار چاره‌ساز خواهد بود، و چند بازار دیگر باید شکل بگیرد تا دلار آرام گیرد؟

۴ نرخی شدن دلار در ۱۴۰۴؛ دور باطل چندنرخی ادامه دارد؟

بررسی تحولات ارزی از سال 1389 تا 1404 نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در این سال‌ها شش نظام نرخ ارز را دیده؛‌ برخی سال‌ها نظام دو نرخی ارز و برخی سال‌ها نظام سه نرخی ارز. متغیر اثرگذار در نرخ‌ها نیز تحریم، میزان صادرات نفت و کسری بودجه دولت بوده است. در سال 1404 برخلاف سال‌های گذشته برای اولین بار اقتصاد ایران با نظام چهار نرخی ارز مواجه شده است. آیا نرخ جدید رسمی دلار، چاره اقتصاد ایران خواهد بود؟

دور باطل سیاست‌های ارزی بانک مرکزی چگونه شکل گرفت؟

راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی، تازه‌ترین تلاش بانک مرکزی برای سامان‌دهی نرخ ارز است. اما سؤال اصلی اینجاست؛ چند بازار دیگر باید شکل بگیرد تا دلار آرام بگیرد؟ تجربه گذشته نشان می‌دهد که متغیرهای اثرگذار اصلی در نرخ‌ها شامل تحریم، میزان صادرات نفت و کسری بودجه دولت بوده است.

راهکار سوم سیاست ارزی و دامن زدن به رانت؟

بانک مرکزی با رونمایی از تالار دوم ارز، هدفی چون افزایش بازگشت ارز صادرکنندگان به داخل کشور و جلوگیری از افزایش نرخ ارز را دنبال می‌کند. اما برخی از کارشناسان بر این باورند که ایجاد نهاد جداگانه برای افزایش تدریجی نرخ ارز به فساد و رانت ارزی دامن زده و دسترسی به امضای طلایی را بیش از پیش می‌کند. در همین خصوص، اکوایران گفت‌وگویی با ولی‌الله سیف، رئیس کل سابق بانک مرکزی در زمان خروج آمریکا از برجام داشته است.

تالار دوم ارز توافقی به نفع کدام شرکت‌های بورسی است؟

پس از فعال شدن مکانیسم ماشه و جهش ۱۳ هزار تومانی نرخ دلار، بانک مرکزی تصمیم به راه‌اندازی تالار دوم ارزی گرفت. این تالار که نرخ‌هایی نزدیک به بازار آزاد دارد، برای تولیدکنندگانی که بخش اعظمی از فروش خود را به بازارهای صادراتی تخصیص داده‌اند، مزایای بیشتری خواهد داشت.

اثرات سیاست چندنرخی بر تجارت و صنایع بزرگ

بازار جدید ارزی با عنوان بازار دوم توافقی قرار است صادرکنندگان را به عرضه ارز تشویق کند. با این حال، تعدد نرخ ارز یادآور تجربه‌های گذشته‌ای است که اقتصاد ایران را به التهاب کشانده است. در شرایطی که ورود ارز کاهش یافته و دارندگان ارز فروش خود را به امید نرخ‌های بالاتر به تعویق انداخته‌اند، این سیاست چه تاثیری بر بازار صنایع بزرگ خواهد داشت؟

شرکت‌های بورسی، برندگان اصلی تالار دوم ارز

بنگاه‌های تولیدی که عمده فروش خود را به صادرات اختصاص داده‌اند، بیش از سایرین از راه‌اندازی تالار دوم ارز توافقی رضایت دارند. این شرکت‌ها که با ارز چندنرخی سر و کار دارند، با نرخ‌های نزدیک‌تر به بازار آزاد مواجه خواهند شد.

حذف ۴ صفر از پول ملی در مجلس؛ تبعات و ملزومات اجرای آن چیست؟

حذف صفر از پول ملی، سیاستی است که در دهه‌های گذشته بارها مطرح شده اما به مرحله اجرا نرسیده است. اما امروز  مجلس شورای اسلامی پس از رفع ایرادات شورای نگهبان، با حذف چهار صفر از پول ملی موافقت کرد. این سیاست از کی بر سرزبان‌ها افتاده و تجارب موفق کشورها در اجرای آن چیست؟

تاریخچه حذف صفر: از سال ۹۸ تا تصویب نهایی مجلس

حذف صفر از پول ملی ایران در دهه‌های گذشته چندین بار بر زبان سیاستمداران افتاده، ولی به دلایل مختلف به مرحله اجرایی نرسیده است. مهم‌ترین تلاش در سال ۹۸ توسط دولت حسن روحانی بود که لایحه به مجلس ارائه شد، اما هرگز اجرا نشد. اکنون، مجلس با اصلاح قانون پولی بانکی، با این طرح موافقت کرده است. اما این سیاست از کی بر سرزبان‌ها افتاده و تجارب موفق کشورها در اجرای حذف صفر از پول ملی و دلایل موافقت و مخالفت با این طرح و ملزومات اجرای آن چیست؟