پیش شرط مذاکره ایران و آمریکا از نگاه یک کارشناس سیاسی | در شرایط جنگی هستیم، بین لاریجانی و عراقچی هماهنگی وجود دارد
به گزارش اقتصادنیوز، در چندماهی که از آغاز مسئولیت علی لاریجانی در دبیرخانه شورای امنیت ملی میگذرد او سفرهایی به کشورهای منطقه داشته است. آخرین این سفرها، سفر هفته گذشته او به اسلامآباد بود.
اقتصادنیوز: حسن بهشتی پور در خصوص ادعای ترامپ درباره احتمال توافق با ایران گفت: متأسفانه با رئیسجمهوری در آمریکا طرف هستیم که یک تبلیغاتچی حرفهای است. یعنی حرفش با عملش کاملاً متفاوت است. «دیپلماسی اعلامی» ترامپ با «دیپلماسی عملی» او زمین تا آسمان متفاوت است.
به بهانه سفیر اخیر دبیر شعام به پاکستان اقتصادنیوز دیدگاه نوذر شفیعی، کارشناس مسائل بین الملل را جویا شده است. شفیعی نماینده ممسنی در مجلس نهم بوده و از نزدیک از مشی سیاسی لاریجانی شناخت دارد. این تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است که لاریجانی مرد شرایط بحرانی است. او یادآور میشود که دبیر شعام پیش از این با مدالیته در زمان مسئولیت قبلی خود توانست به کمک آن تنشهای بینالمللی را کنترل کند.
مشروح گفت و گوی نوذر شفیعی با اقتصادنیوز را در ادامه می خوانید؛
*****
* آقای لاریجانی طی چندماهی که به دبیری شورای عالی امنیت منصوب شدهاند، تعدادی سفر به کشورهای منطقه داشتهاند، آخرین مورد هم سفر به پاکستان بود. ارزیابی شما از تحرکات دبیر شعام و دستاوردهای این تحرکات چیست؟
موضوع را باید در بستر زمانی حضور آقای لاریجانی در شورای عالی امنیت ملی سنجید. زمانی که او این مسئولیت را بر عهده گرفت، نوعی رکود و انتظار در جامعه حاکم بود. با آمدن او، بسیاری از امیدها احیا شد و جریان امنیتی کشور ثبات بیشتری پیدا کرد. سفرهایی که انجام دادند موجب ارتقای اعتماد عمومی شد و نوعی سرزندگی سیاسی و امنیتی در کشور ایجاد کرد.
در خصوص سفرهایی که اشاره کردید، زمانی که لاریجانی به لبنان سفر کرد، این تصور وجود داشت که حزبالله لبنان در آستانه فروپاشی است و قرار است خلع سلاح شود. اما اکنون میبینید که حزبالله نه تنها خلع سلاح نشده، بلکه مواضع بسیار قدرتمندانهای در قبال اسرائیل اتخاذ میکند.
با آمدن لاریجانی شاهد شرایط بهتری هستیم
سفر دیگر لاریجانی به عربستان سعودی بود. در آن سفر نیز اتفاقات خوبی رخ داد. نهفقط در روابط ایران و عربستان، بلکه در سطح منطقه هم تحولاتی مهم در پرتو آن سفر رقم خورد. ایران و عربستان پیشتر در برخی حوزهها توانمندیهای یکدیگر را خنثی میکردند، اما اکنون در برخی زمینهها ظرفیتهای همدیگر را ارتقا میدهند. از این جهت آن سفر بسیار اهمیت داشت.
آخرین سفر لاریجانی نیز به مقصد پاکستان بود. با توجه به موضعگیری پاکستان در جریان جنگ ۱۲ روزه و حمایتی که از ایران نشان داد، آقای لاریجانی با این سفر یک سنگبنای مهم در روابط امنیتی دو کشور گذاشت و این روابط اکنون بیش از گذشته در حال تقویت است.
اینکه چه کسی در چه پست و مسئولیتی قرار داشته باشد، بسیار اهمیت دارد. این به معنای ضعف گذشته نیست؛ در گذشته هم وضعیت خوبی وجود داشت، اما با آمدن لاریجانی، شاهد شرایط بهتری هستیم؛ آن هم با توجه به شرایط زمانی که در آن قرار داریم.
لاریجانی در شرایط بحرانی دبیر شعام شد
* آقای شفیعی! در مقایسه به دبیران قبلی شعام مثل آقای شمخانی عملکرد لاریجانی را چطور ارزیابی می کنید؟
هر دبیر را باید در شرایط زمانی خودش ارزیابی کرد. آنچه آقای لاریجانی را از سایر دبیران شعام برجسته میکند، این است که او در یک شرایط بحرانی مسند شورای عالی امنیت ملی را برعهده گرفت. البته معلوم نیست اگر دبیران دیگر در این شرایط بودند چگونه عمل میکردند، اما اصولاً آقای لاریجانی مرد شرایط بحران است؛ فردی صبور با بینشی استراتژیک، تحلیلهای عمیق و درک درست از شرایط زمانه.
او متناسب با شرایط گام برمیدارد. با آمدن او در این شرایط خاص، ابتکارعملهایی شکل گرفت که کشور را به یک وضعیت نسبتاً باثبات رساند. احتمالاً در ادامه نیز با توجه به تلاشهای او، بسیاری از شرایط بحرانی که در جامعه متصور است، مدیریت و رفع خواهد شد.
شورای عالی امنیت ملی نهادی است که بسیاری از نهادهای دیگر ذیل آن فعالیت میکنند؛ بنابراین نقش راهبری لاریجانی بسیار مؤثر بوده است.
مردم در جریان جنگ ۱۲ روزه وحدت خود را نشان دادند و این وحدت عامل مهمی در عبور از بحران بود. اما پس از آن، لاریجانی این وحدت را حفظ کرد. برخی جریانها و احزاب که میکوشیدند مسیر کشور را به سمت تفرقه ببرند، با تذکر او متوقف شدند. از این منظر، لاریجانی نقش مهمی در اعاده ثبات و آرامش در کشور ایفا کرده است.
در فضای جنگی هستیم
* اگر بخواهیم این دوره از مسئولیت آقای لاریجانی را با ۲۰ سال قبل که دبیر شورای عالی امنیت ملی بود مقایسه کنیم، چه تفاوتی مشاهده میکنید؟
در آن زمان لاریجانی سنگبنای برجام را گذاشت و کشور را از شرایط حاد عبور داد. او از طریق مدالیتهای که پیش گرفت، فضای بینالمللی را آرام کرد و ایران را در مسیر صحیح مذاکرات قرار داد. اکنون نیز با یک شرایط بحرانی جدید مواجه هستیم و لاریجانی نقشآفرینی مشابهی دارد.
فرد همان فرد است، اما شرایط زمانه تغییر کرده است. شرایط امروز حادتر از شرایط گذشته است. امروز با فضای جنگی مواجه هستیم، در حالی که آن زمان با فشار سیاسی روبهرو بودیم. شرایط نظامی و امنیتی با شرایط سیاسی تفاوت دارد. هر دو مقطع حساس بودهاند و از قضا در هر دو دوره، آقای لاریجانی زمام امور را در شورای عالی امنیت ملی برعهده داشته است. در آن دوره خیلی موفق عمل کرد و اکنون نیز به نظر بنده عملکردشان موفقیتآمیز است.
شرایط کنونی کشور محدودکننده است و نهادها توانایی ابتکار عمل ندارند
برخی مدیران محافظهکارند و فقط وضع موجود را حفظ میکنند. برخی مدیران منفعلاند و حتی حفظ وضع موجود را نیز از دست میدهند. برخی مدیران فعالاند و وظایف خود را بهخوبی انجام میدهند. اما برخی مدیران پیشگاماند؛ آقای لاریجانی از این نوع مدیریت است. او به استقبال شرایط میرود؛ پیش از وقوع حوادث به فکر مدیریت آنهاست و آیندهنگر است.
بنابراین، هم موضوعات روز که باید در دستور کار شورای عالی امنیت ملی قرار بگیرد اهمیت دارد و هم این مسئله که دبیر شورای عالی امنیت ملی چگونه پیش از آنکه حوادث رخ دهند به استقبال آن ها برود و مدیریت انجام دهد، حائز اهمیت است.
* برخی کارشناسان و ناظران معتقدند که اگرچه وزارت خارجه جایگاهش به یک مجری تقلیل پیدا کرده و همین موضوع باعث شده نقش محدودی داشته باشد، اما آقای عراقچی در این یک سال از همین ظرفیت وزارت خارجه هم نتوانسته به خوبی استفاده کند. آیا اقدامات لاریجانی برای جبران خلاء کارآمدی وزارت خارجه است؟
وزارت امور خارجه اساساً ماهیتی اجرایی دارد و مجری سیاست خارجی است. اگر چه در تصمیمگیریها هم میتواند در جایگاه یک نهاد نقشآفرینی کند اما دستور کار اصلی آن اجرای سیاست خارجی است. در شرایط فعلی هماهنگی بسیار خوبی بین شورای عالی امنیت ملی و وزارت خارجه برقرار است و هر دو در عرصه سیاست خارجی مکمل یکدیگرند.
ممکن است به دلیل ویژگیهای شخصیتی آقای لاریجانی، ناخودآگاه شورای عالی امنیت ملی نقشآفرینی پررنگتری در سیاست خارجی یافته باشد و همین موضوع باعث شده باشد وزارت خارجه تحتتأثیر قرار بگیرد. اما با این حال، آقای عراقچی نیز در شرایط فعلی یک وزیر فعال است و از همان ابتدای جنگ ۱۲ روزه مسائل را با فوریت دنبال کرده است.
خوشبختانه در شرایط فعلی، هماهنگی میان این دو نهاد خوب پیش میرود و نمی توان گفت شورای عالی امنیت کار وزارت خارجه را انجام می دهد یا برعکس، هر کدام از این نهادها در جایگاه و شرح وظایفی که دارند، عمل می کنند .
باید توجه داشت که شرایط کنونی کشور اساساً محدودکننده است. نهادها توانایی ابتکار عمل ندارند و البته توان مدیریت در تنگناهاست که کیفیت یک مدیر را نشان میدهد.
مذاکرات ایران و آمریکا هیچ گاه قطع نشده است
* پیش بینی شما از مذاکرات ایران و آمریکا چیست؟ مشخصا آقای لاریجانی اخیراً درباره مذاکرات با آمریکا گفته که ما مذاکراتی را که نتیجه آن از قبل معلوم باشد نمیپذیریم و این مذاکرات تصنعی است.
کشورها حتی در شرایط جنگ نیز گفتگوهای خود را قطع نمیکنند. علی رغم تمام فراز و نشیبهایی که در روابط ایران و آمریکا وجود دارد، هیچ گاه مذاکرات قطع نشده و ممکن است فقط از جدیت آن کاسته شده باشد.
آمریکا یک مسئله اساسی و مهم برای ایران است و همیشه در دستور کار سیاست خارجی قرار دارد. تمام تلاش ها بر این است که از میزان چالشها کاسته شود. در ایران هم اراده سیاسی و هم حسننیت برای کاهش تنش با آمریکا وجود دارد. اگر آمریکا دیدگاههای خود را تعدیل کند، امکان رسیدن به توافق بسیار بالاست.
ارسال نظر