رسانه‌ها در برابر کاهش عظیم جمعیت ساکتند
بمب جمعیتی؟ نداریم
مارک پری نمودار نشان‌دهنده روند رو به پایین معنادار نرخ زاد و ولد کل جهان (تعداد تولد به ازای هر زن) ظرف نیم قرن گذشته است؛ که از تقریبا ۵ تولد به ازای هر زن در سال ۱۹۶۰ به تنها ۲. ۴۵ تولد به ازای هر زن در سال ۲۰۱۰، به نصف کاهش یافته است. مارتین لوئیس، استاد ارشد دانشگاه استنفورد در مقاله اخیر خود اظهار کرده است که افت جهانی گسترده در باروری انسان در سال‌های اخیر تا حد زیادی توسط رسانه‌ها مغفول مانده است. بخشی به این خاطر که برخلاف روایات پل ارلیک و دیگران در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ درباره ازدیاد جمعیت، قحطی فراگیر، کاهش منابع، ویرانی محیط زیست و پیش‌بینی تحولات اجتماعی است.
مارک پری نمودار نشان‌دهنده روند رو به پایین معنادار نرخ زاد و ولد کل جهان (تعداد تولد به ازای هر زن) ظرف نیم قرن گذشته است؛ که از تقریبا ۵ تولد به ازای هر زن در سال ۱۹۶۰ به تنها ۲.۴۵ تولد به ازای هر زن در سال ۲۰۱۰، به نصف کاهش یافته است. مارتین لوئیس، استاد ارشد دانشگاه استنفورد در مقاله اخیر خود اظهار کرده است که افت جهانی گسترده در باروری انسان در سال‌های اخیر تا حد زیادی توسط رسانه‌ها مغفول مانده است. بخشی به این خاطر که برخلاف روایات پل ارلیک و دیگران در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ درباره ازدیاد جمعیت، قحطی فراگیر، کاهش منابع، ویرانی محیط زیست و پیش‌بینی تحولات اجتماعی است. همچنین کاهش نرخ زاد و ولد به دلایلی روی داد که هرگز توسط ارلیک پیش‌بینی نشد یا مورد حمایت قرار نگرفت مثل راه‌‌های دولتی نظیر کنترل جمعیت و عقیم‌سازی که پیشنهاد داد. در عوض، این کاهش به وسیله نیروهای مبتنی بر نوسازی، برق‌رسانی گسترده، توسعه اقتصادی و تلویزیون تسهیل شده است.
در اینجا گزیده‌ای از مقاله «بمب جمعیت؟ اشتباه است. چگونه نیروی برق، توسعه و تلویزیون، نرخ زاد و ولد را کاهش دادند» نوشته مارتین لوئیس آورده شده است:
در حال حاضر، نرخ باروری در حال کاهش هند (۲.۵) که تنها اندکی از ایالات‌متحده آمریکا (۲.۱) بالاتر است، بخشی از روند جهانی رشد پایین‌تر جمعیت است (نمودار بالا را ببینید). با این حال، بسیاری از آمریکایی‌های تحصیل‌کرده و رسانه‌ها این تحول بزرگ را به طور کامل نادیده گرفته و در عوض به برداشت‌های نادرست در مورد رشد مهارنشدنی جمعیت که به لفاظی‌های هراسناک در مورد هر چیزی از تخریب محیط زیست و مهاجرت تا کمیابی مواد غذایی و منابع دامن می‌زند، چسبیده‌اند.
در دنیای امروز، نرخ زاد و ولد بالا به طور فزاینده‌ای به آفریقای استوایی محدود شده است. نرخ زاد و ولد در بسیاری از کشورهای به اصطلاح جهان سوم، با شتاب کاهش یافته و در حال حاضر در برخی از آنها پایین‌تر از نرخ جایگزینی قرار دارد. در حال حاضر نرخ زاد و ولد در شیلی (۱.۸۵)، برزیل (۱.۸۱) و تایلند (۱.۵۶) از فرانسه (۲)، نروژ (۱.۹۵) و سوئد (۱.۹۸) پایین‌تر است.
من کاهش جهانی عظیم در باروری انسان را که در رسانه‌ها توجه اندکی به آن شده و حتی از نظر بسیاری از تحصیل‌کردگان آمریکایی دور مانده است، شگفت‌انگیز یافتم. این ایده منسوخ‌شده که مکزیک دارای تعداد موالید وحشتناک بالایی است همچنان در بسیاری از مباحث مربوط به مهاجرت در ایالات‌متحده مطرح می‌شوند، در حالی که نرخ باروری کلی مکزیک (۲.۳۲ در سال ۲۰۱۰) تنها اندکی از ایالات‌متحده بالاتر است.
تقریبا این طور به نظر می‌رسد که ما به شکل جمعی تصمیم به چشم‌پوشی از این دگرگونی سرنوشت‌ساز در رفتار انسان گرفته‌ایم. محققان و روزنامه‌نگاران به شکل مساوی به هشدار نسبت به خارج‌شدن جمعیت جهان از کنترل ادامه می‌دهند. برای مثال، در مقاله اخیر نشریه LiveScience، به نقل از یکی از نویسندگان این نشریه در آوریل سال ۲۰۱۳ نقل شده است: «فقیرترین کشورها در مارپیچ رو به پایین گرفتار شده‌اند که به تهی‌شدن منابع و انفجار جمعیت منجر می‌شود.» این مقاله در ادامه استدلال می‌کند که «با رسیدن جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹ میلیارد نفر، بسیاری از دانشمندان و دیگران نگران رشد بدون کنترل جمعیت و افزایش مصرف منابع طبیعی و مشکلات وخیم در آینده هستند.»
اگرچه مقاله LiveScience متذکر می‌شود که گزارش اصلی آن بر کشورهای جنوب صحرای آفریقا متمرکز است، اما به این واقعیت اشاره نمی‌کند که در واقع نرخ بالای زاد و ولد به این بخش از جهان محدود می‌شود و نرخ زاد و ولد تقریبا در تمام کشورهای آفریقایی - البته به آرامی - به طور مداوم در حال کاهش است. علاوه بر این، بسیاری از کشورهای آفریقایی هنوز بسیار پهناور هستند و می‌توانند جمعیت‌های به طور قابل‌توجه بزرگ‌تری را در خود جای دهند. به عنوان مثال، کشور جمهوری آفریقای مرکزی در منطقه‌ای تقریبا به مساحت فرانسه، دارای کمتر از ۴.۵ میلیون نفر جمعیت است.
برخی از پژوهشگران در مورد کاهش اخیر در نرخ باروری هند و دیگر کشورهای جهان سوم استدلال می‌کنند که اینها بیش از همه مربوط به یکی از نوآوری‌های تکنولوژیک است: تلویزیون. فرضیه تلویزیون در این زمینه به خوبی شناخته شده است، برای مثال، در مقاله LiveScience ذکرشده در بالا درباره انفجار جمعیت در آفریقا هم آمده است. رابرت جنسن و امیلی اوستر، با توجه به تجربه هند استدلال می‌کنند که این معجزه را تلویزیون عمدتا به وسیله بالا بردن موقعیت اجتماعی زنان انجام داده است. آن‌طور که در چکیده مقاله خود بیان می‌کنند:
این مقاله به بررسی تاثیر تلویزیون کابلی بر وضعیت زنان در مناطق روستایی هند می‌پردازد. ما با استفاده از مجموعه داده‌های فردی در مدت سه سال، دریافتیم که تلویزیون کابلی با کاهش قابل‌توجه در خشونت خانگی نسبت به زنان و رجحان فرزند پسر و همچنین افزایش استقلال زنان و کاهش باروری مرتبط است. ما همچنین شواهدی یافتیم که قرار گرفتن در معرض تلویزیون کابلی، ثبت‌نام در مدارس برای کودکان کوچک‌تر را افزایش داده و شاید از همین طریق مشارکت زنان در تصمیم‌گیری خانواده را افزایش می‌دهد. ما اثبات می‌کنیم که این پیامدها از سوی روندهای متفاوت از پیش موجود به پیش رانده نمی‌شوند.
من گمان می‌کنم افت سریع در زاد و ولد در کشورهایی نظیر هند و برزیل و همچنین ارتباط آن با تلویزیون، در تفسیرهای جریان اصلی جمعیت‌شناختی در ایالات‌متحده نادیده گرفته شده باشد، تا حدی به این دلیل که با انتظارات عمیقا ریشه دوانده آنها مواجه است. اینکه تماشای تلویزیون به ایجاد ثبات در جمیعت جهان کمک می‌کند، برای کسانی که در دهه ۱۹۶۰ میلادی تیک تاک بمب جمعیت جهان را هشدار می‌دادند، غافلگیرکننده است.
نرخ رشد جمعیت جهان در بسیاری از کشورهای در حال توسعه بیرون از آفریقای گرمسیری به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. هند که در حال حاضر بر آستانه رسیدن به نرخ جایگزینی قرار دارد، نمونه‌ای از تاثیر توسعه اقتصادی و اجتماعی بر نرخ زاد و ولد است و در عین حال، انباشتن اذهان عموم و متخصصان از این برداشت‌های گمراه‌کننده که جمعیت جهان در مارپیچ خارج از کنترلی قرار دارد و منابع و محیط زیست به سطوح غیر قابل‌تحمل رسیده است ادامه خواهد یافت.
ارسال نظر