اخبار اقتصاد کلان

بررسی‌ها نشان می‌دهد مثبت شدن میانگین نسبت کفایت سرمایه در پایان سال گذشته، ناشی از رشد دارایی‌های ‌کم‌کیفیت بانک‌ها بوده و نمایانگر بهبود جریان نقدینگی آنها نیست. به نظر می‌رسد دلیل اصلی ورود این نسبت به محدوده مثبت، رشد خالص دارایی‌های ارزی سیستم بانکی بوده است. به طوری که خالص دارایی‌های ارزی سیستم بانکی در خرداد ماه سال جاری نسبت به خرداد سال ۱۴۰۲، بیش‌از ۷ برابر شده است. نکته قابل‌توجه در مورد دارایی‌های ارزی بانک‌ها این است که عمدتا در دسترس بانک‌ها قرار ندارند و تنها درآمد حاصل از آنها که اغلب به دلیل افزایش نرخ تسعیر ارز است، در ترازنامه لحاظ می‌شود. کارشناسان معتقدند نسبت کفایت سرمایه، شاخصی کلیدی برای ارزیابی توانمندی بانک‌ها در برابر ریسک‌ها و بی‌ثباتی‌های اقتصادی است و برای محاسبه آن، لازم است از ارقامی در ترازنامه استفاده شود که از دقت بالایی به واسطه درجه نقدشوندگی برخوردار باشند. به نظر می‌رسد در صورت بهبود نسبت کفایت سرمایه با منشأ دارایی‌های باکیفیت، آثار آن در بهبود وضعیت ناترازی سیستم بانکی نمایان خواهد شد.

تعطیلی موقت دولت باعث تعویق در انتشار داده‌های رسمی شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) شده، اما داده‌های مستقل شرکت‌های خصوصی حاکی از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در ماه سپتامبر ۲۰۲۵ است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش قیمت‌ها به ویژه در کالاهای وارداتی و بادوام بسیار محسوس بوده است.

در عصر دیجیتال امروز، بانک‌ها برای رقابت و جذب مشتریان بیش از پیش به نوآوری در خدمات خود نیاز دارند. هوش مصنوعی با قابلیت تحلیل داده‌های گسترده و بهینه‌سازی فرآیندها، نقش کلیدی در ارتقای کیفیت خدمات بانکی ایفا می‌کند. از اولین مرحله ارتباط با مشتری یعنی افتتاح حساب گرفته تا خدمات پیچیده‌تر مانند تسهیلات و اعتبارسنجی، هوش مصنوعی توانسته روندها را سریع‌تر، دقیق‌تر و امن‌تر کند. در ادامه، کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات مختلف بانکی و راهکارهای عملی برای جذب و حفظ مشتریان را بررسی می‌کنیم.

دنیای اقتصاد: وزیر کار گفت: روش جدید توزیع کالابرگ الکترونیک در حال بررسی و تبادل نظر بین دولت و مجلس است و هنوز نهایی نشده است.

تامین مالی جمعی (کرادفاندینگ) به عنوان شیوه‌ای نوین در حوزه تامین مالی، در سال‌های اخیر با استقبال مواجه شده است. این روش، با بهره‌گیری از مشارکت جمعی سرمایه‌گذاران خرد، بستری مناسب برای حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و طرح‌های نوآورانه فراهم کرده است.

در کشوری خشک و نیمه‌خشک مانند ایران، بارش باران باید نماد حیات و پایداری اقتصادی باشد. اما واقعیت تلخ این است که در دهه‌های اخیر، هر بارش شدید به‌جای رونق، به بحران تبدیل شده است.

دنیای اقتصاد:‌ فرزانه انصاری، رئیس سازمان ملی استاندارد، در مراسم روز جهانی استاندارد که روز گذشته با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد، با اشاره به شعار روز جهانی استاندارد با عنوان«چشم‌انداز مشترک برای جهانی بهتر-مشارکت برای تحقق اهداف»، گفت: استاندارد شفافیت را در همه جنبه‌ها تعریف می‌کند و زبان مشترک بین‌المللی است.

جنگ دو‌ساله رژیم صهیونیستی با فلسطین، نه‌تنها یکی از طولانی‌ترین درگیری‌های اسرائیل بود، بلکه به بحرانی جهانی در عرصه اقتصاد تبدیل شد. آتش جنگ نه تنها زنجیره‌های تامین جهانی را گسسته، بلکه موجب افزایش تورم شده و رشد اقتصاد جهانی را هم آهسته‌ کرده است. موج بحران از تل‌آویو تا لندن گسترش یافته است. در این بازه، نوسان بازارهای جهانی افزایش یافته و ترکش جنگ به صنعت بیمه و گردشگری نیز اصابت کرده است. بررسی‌های موسسات بین‌المللی اقتصادی نشان می‌دهد کشورهایی که از دخالت مستقیم در این جنگ پرهیز کردند، آسیب اقتصادی کمتری متحمل شدند. اقتصادهایی مانند چین، ایتالیا و نیجریه با حفظ موضع بی‌طرفی، توانستند ثبات نسبی خود را حفظ کنند و حتی در برخی شاخص‌ها به رشد مثبت دست یابند. در مقابل، کشورهایی که درگیر حمایت سیاسی یا نظامی از یکی از طرفین شدند، از جمله بریتانیا و آلمان، با کاهش رشد اقتصادی، افت سرمایه‌گذاری و افزایش تورم مواجه شدند. به عبارتی جنگ، نوعی واکنش زنجیره‌ای در اقتصاد جهانی ایجاد کرد که شدت تاثیر آن، مستقیما به میزان مشارکت کشورها در درگیری وابسته بود. افزایش هزینه انرژی، اختلال در تجارت و فرار سرمایه‌ها در میان کشورهایی که نقش فعال‌تری داشتند، چشم‌گیرتر بود. در مقابل، اقتصادهای بی‌طرف توانستند با تنوع‌بخشی به منابع انرژی و حفظ کانال‌های تجاری، از شوک‌های شدید در امان بمانند. در این میان، اسرائیل به واسطه کسری بودجه بی‌سابقه، کاهش رشد اقتصادی و فرار مغزها، بهای سنگینی پرداخت. فناوری یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد اسرائیل محسوب می‌شود که با آغاز جنگ دچار رکود شد و بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی نیز همکاری‌های خود را به حالت تعلیق درآوردند. درهمین حال، اقتصاد فلسطین نیز ۱۷سال توسعه خود را از دست داد. اکنون با گذشت دو سال از تشدید درگیری‌ها، برخی از کارشناسان صلح فعلی را نمادین می‌دانند و معتقدند که تنها آتش‌بسی پایدار می‌تواند شعله‌های بحران را خاموش کند و امیدها را به اقتصاد جهان بازگرداند.

دنیای اقتصاد: هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام، اصلاح موادی از لایحه «اصلاح بند الف ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی» را مورد بررسی قرار داد و حذف چهار صفر از پول ملی را مغایر سیاست‌های کلی ندانست.

دنیای اقتصاد: به گفته وزیر جهاد کشاورزی مردم همچنان ۱۳ کالای مشمول کالابرگ را بر مبنای نرخ سابق (۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان) دریافت خواهند کرد.

صندوق بین‌المللی پول (IMF) در تازه‌ترین گزارش خود، چشم‌انداز رشد اقتصادی ایران و جهان را به‌روزرسانی کرد. براساس برآورد این نهاد، رشد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ به ۰.۶ درصد کاهش می‌یابد؛ در حالی که این رقم در سال گذشته ۳.۷درصد بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال آینده رشد اقتصادی ایران با اندکی بهبود به ۱.۱ درصد برسد.

جایزه نوبل اقتصاد۲۰۲۵ به سه اقتصاددان برجسته «جوئل موکیر»، «فیلیپ آگیون» و «پیتر‌ هاویت» به‌دلیل پژوهش‌ درباره عوامل گذار به رشد اقتصادی پایدار اهدا شد. موکیر با رویکرد تاریخی، نقش «دانش مفید» را در پیوند میان علم و کاربردهای عملی و شکل‌گیری چرخه خودتقویت‌کننده نوآوری توضیح می‌دهد. او نشان داد که ارتباط میان دانش نظری و عملی از عصر روشنگری گسترش یافت و زمینه‌ساز انقلاب صنعتی شد. آگیون و‌ هاویت نیز با مدل‌سازی ریاضی، مفهوم «تخریب خلاق» را تبیین کردند؛ فرآیندی که در آن نوآوری‌های جدید، جایگزین فناوری‌های قدیمی می‌شوند و رشد اقتصادی را به‌صورت پویا حفظ می‌کنند. نظریه آنها نقش انگیزه سود، تحقیق و توسعه و سیاست‌های عمومی را در تعادل میان سرعت نوآوری و پایداری رشد اقتصادی بررسی می‌کند. دستاورد این سه اقتصاددان نشان می‌دهد رشد مداوم نیازمند جامعه‌ای باز، حمایت از نوآوران و کارگران و جلوگیری از سلطه بیش‌ از حد شرکت‌هاست. درس‌های نوبلیست‌های ۲۰۲۵ برای ایران بهره‌گیری از نوآوری به‌جای اتکای نفتی، به منظور دستیابی به رشد پایدار است.

یکی از چالش‌های اصلی بازار ارز، کاهش نرخ بازگشت ارز حاصل از صادرات است؛ مساله‌ای که به افت عرضه در بازار منجر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۳، تعداد کارت‌های بازرگانی صادرشده حدود چهار برابر بیش از میانگین سال‌های قبل بوده است.

دنیای اقتصاد: رئیس کل بانک مرکزی در دیداری با فعالان عرصه «اقتصاد دیجیتال و فین تک»، چهار اصل برای قانونی بودن فعالیت پلتفرم‌های طلا مطرح کرد. محمدرضا فرزین با اشاره به چارچوب مدنظر این نهاد تنظیم‌گر در خصوص فعالیت پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا عنوان کرد: این پلتفرم‌ها نباید کارکرد سپرده‌پذیری مبتنی بر طلا داشته باشند بلکه باید معامله کنند. به گفته فرزین همچنین این پلتفرم‌ها باید میزان طلایی را که می‌فروشند در اختیار داشته باشند، نه آنکه ابتدا بفروشند بعد آن را بخرند؛ این رویکرد هم اشکال شرعی و هم اشکال قانونی دارد.

همبستگی میان «نرخ تورم خوراکی» و «رشد پول» از ابتدای سال۱۴۰۱ تا خرداد سال جاری به ۰.۹۱ رسیده، حال آنکه این رقم از سال۱۳۹۱ تا پایان ۱۴۰۰ به میزان ۰.۵۲ بوده است. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که همبستگی میان جزء تورم‌زای نقدینگی با تورم خوراکی به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته است. این موضوع تایید می‌کند که رشد پول ناشی از تغییر انتظارات تورمی اثر آنی خود را در تورم خوراکی‌ها تخلیه می‌کند و منشأ بالا رفتن هزینه‌های سفره خانوار می‌شود. 

روز گذشته، بانک مرکزی آخرین آمارهای مربوط به تامین ارز را منتشر کرد. بر اساس این گزارش، از ابتدای سال جاری تا ۱۹ مهرماه، مجموعا ۳۰‌میلیارد و ۶۸۴‌میلیون دلار ارز تامین شده است.

دنیای اقتصاد: روسیه با وجود شدیدترین تحریم‌های غرب، روبل را از سقوط نجات داد، اما ریال ایران مسیر عکس را پیمود. اما چرا ریال سقوط کرد؟

دنیای اقتصاد: کاهش مهاجرت تبعاتی جدی برای بهره‌وری و نوآوری به همراه دارد. دولت ترامپ علاوه بر محدود کردن ورود مهاجران کم‌مهارت، هزینه صدور ویزا برای متخصصان را تا صد هزار دلار افزایش داده است. در کنار برنامه گسترده اخراج مهاجران و محدودیت‌های جدید برای دانشگاه‌ها، این پیام به جامعه جهانی ارسال شده که «نخبگان علمی و کارآفرینان» در آمریکا دیگر مورد استقبال قرار نمی گیرند.

طبق برآوردها، استقبال از پنجمین مرحله پیش‌فروش سکه طلا نسبت به مرحله قبل کاهش داشته است. به نظر می‌رسد تغییر شیوه فروش سکه از طریق حراج باعث شده است که به بخش قابل‌توجهی از تقاضا پاسخ داده نشود. در مجموع امسال ۶۵۰هزار قطعه انواع سکه از طریق حراج و پیش‌فروش عرضه شده است. ادامه پیش‌فروش‌ها در حالی است که طلا در بازارهای جهانی به رکوردزنی ادامه داده و از ۴۰۰۰دلار عبور کرده است. تداوم روند صعودی طلای جهانی، حراج‌های آینده سکه را نیز جذاب‌تر خواهد کرد.

بانک مرکزی: با تمهیدات بانک مرکزی در تسریع و تسهیل پرداخت تسهیلات تکلیفی، شبکه بانکی از ابتدای سال جاری تا ۱۵ مهرماه بیش از ۱۳۶ هزار‌میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری به ۶۰۲ هزار نفر از متقاضیان پرداخت کرد. مبلغ پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱ درصد رشد داشت. همچنین پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از رشد ۱۰ درصدی برخوردار است.

در سال‌های اخیر، کارشناسان انتقاداتی نسبت به کارآیی نظریه برابری قدرت خرید در پیش‌بینی نرخ ارز داشته‌اند. این نظریه بر این اصل استوار است که نرخ ارز باید متناسب با تفاوت سطح عمومی قیمت‌ها میان کشورها تغییر کند تا در بلندمدت، ارزش پول‌های ملی به تعادل برسد.

دنیای‌اقتصاد: در بیست‌وپنجمین عملیات بازار باز سال جاری، تقاضای نقدینگی از ۴۹۰ هزار‌میلیارد تومان عبور کرد. این رقم بالاترین میزان نقدینگی درخواست شده از ابتدای تشکیل این بازار تاکنون است.

دنیای اقتصاد: بانک جهانی در تازه‌ترین گزارش خود، پیش‌بینی کرده که اقتصاد ایران در سال جاری ۱.۷درصد کوچک می شود و این انقباض در سال۱۴۰۵ شدت یافته و به ۲.۸درصد می‌رسد. این عدد، بر خلاف پیش‌بینی رشد اندک ۰.۷ درصدی بانک جهانی برای سال ۱۴۰۵ در ماه آوریل است.

بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی، نسبت به وضعیت نامطلوب و تخطی گسترده بانک‌ها از نسبت‌های نظارتی و احتیاطی هشدار داد. مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی داده‌های بانکی طی ۵سال منتهی به سال ۱۴۰۲، بیان می‌کند که بسیاری از بانک‌ها با انواع ناترازی‌های عمیق مواجه هستند که ریشه‌های ساختاری و مدیریتی دارد. بر اساس این گزارش عمق ناترازی‌های بانکی برای بعضی از بانک‌ها در وضعیتی قرار دارد که هزینه حل و فصل ناترازی را هم افزایش داده است.

دنیای اقتصاد: در پی تصویب و ابلاغ «دستورالعمل حساب جاری (ریالی) و ضوابط اجرایی ماده (۶) اصلاحی قانون صدور چک» از سوی بانک مرکزی، این نهاد راهنمایی را درخصوص شیوه‌های رفع سوء‌اثر از سوابق چک‌های برگشتی منتشر کرده است.

دنیای‌اقتصاد: روز گذشته آخرین آمارهای مربوط به تامین ارز توسط بانک مرکزی منتشر شد. بر این اساس، از ابتدای سال تا تاریخ ۱۴ مهرماه سال جاری، در مجموع ۲۹ میلیارد و ۶۳۸ میلیون دلار تامین ارز انجام شده است. عمده این تامین ارز مربوط به بخش کالاهای تجاری و بازرگانی بوده و ۲۱ میلیارد و ۲۴۲ میلیون دلار به این بخش اختصاص یافته است. از طرفی از ابتدای سال جاری تاکنون، ۷ میلیارد و ۵۵۷ میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی و دارو تامین شده؛ برای نیازهای خدماتی کشور هم حدود ۸۳۹ میلیون دلار ارز تامین شده است.

دنیای اقتصاد: در جلسه هیأت سرمایه‌گذاری خارجی به ریاست معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، ۷ درخواست سرمایه‌گذاری خارجی در بخش‌های خودرو، معدن، کشاورزی، دارو و بهداشتی، مسکن، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصادی مورد بررسی و تصویب قرار گرفت.

دیروز نمایندگان مجلس با تصویب طرح حذف چهار صفر از پول ملی، گام تازه‌ای در اصلاح نظام پولی کشور برداشتند. بر اساس این مصوبه، واحد پول ملی همچنان «ریال» باقی می‌ماند و واحد جزء آن «قِران» تعیین شده است. طبق قانون، دوره‌ای حداکثر سه‌ساله برای گردش همزمان ریال جدید و ریال فعلی در نظر گرفته شده و بانک مرکزی موظف است ظرف دو سال مقدمات اجرایی آن را فراهم کند. یک ستاد ملی به ریاست رئیس‌جمهور نیز برای اجرای این طرح تشکیل خواهد شد. درحالی‌که برخی از سیاستگذاران این اقدام را ضرورتی برای اصلاح ساختار پولی کشور می‌دانند، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف صفرها بدون کنترل تورم، تنها تغییری ظاهری در اسکناس‌ها ایجاد می‌کند و اثری بر قدرت خرید مردم نخواهد داشت. تجربه‌ کشورهایی که همزمان با اصلاحات گسترده اقتصادی اقدام به حذف صفر کردند، نشان می‌دهد موفقیت این سیاست تنها در سایه‌ ثبات قیمتی و انضباط مالی امکان‌پذیر است. 

دنیای اقتصاد: وزیر اقتصاد در سخنان خود در مجمع عمومی بانک ملی، نقشه راه مورد تایید وزارت اقتصاد برای بانک‌های دولتی را تشریح کرد. سیدعلی مدنی‌زاده در این نشست که روز شنبه برگزار شد، از بانک‌های دولتی خواست که از طریق خرید اوراق در سرمایه‌گذاری مشارکت داشته باشند.

دنیای اقتصاد: مدیرکل سیاست‌های اقتصادی برای اجرای سیاست حذف ۴ صفر از پول ملی، از تشکیل یک ستاد ملی به ریاست شخص رئیس جمهور خبر داد.