بانک مرکزی از اقدامات این نهاد در جهت تسهیل تخصیص ارز خبر داد؛
مانور بازارساز ارزی
بانک مرکزی با هدف تسریع تخصیص ارز، حمایت از فعالان اقتصادی و کاهش نوسانات ارزی، مجموعه اقداماتی را اجرا کرده است. به عقیده کارشناسان این اقدامات در جهت کاهش آثار فعال شدن مکانیسم ماشه بر بازار ارز انجام شده است. یکی از این اقدامات طرح «تخصیص اعتباری ارز» است که امکان تخصیص ارز ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت را فراهم می‌کند. همچنین با راه‌اندازی تالار دوم مرکز مبادله، تامین ارز خرد از طریق ثبت‌سفارش اسکناس دلار و یورو تسهیل شده است. سامانه ارز خدماتی نیز از آبان ۱۴۰۴ عملیاتی خواهد شد. در کنار این اقدامات، سقف خرید رمزپولهای پایه ثابت مانند تتر، ۵ هزار دلار و سقف نگهداری آن معادل ۱۰ هزار دلار تعیین شد.
«تخصیص اعتباری» گامی در جهت تسریع تخصیص ارز
بانک مرکزی با هدف تسریع در فرآیند تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان و حمایت از فعالیت‌های تولیدی، طرح نوینی با عنوان «تخصیص اعتباری ارز» را اجرایی کرده است. به گفته معاون اداره تخصیص ارز بانک مرکزی، این طرح امکان ثبت درخواست تخصیص ارز به‌صورت اعتباری را برای بازه‌های زمانی سه تا شش‌ماهه فراهم می‌کند. بر اساس این مکانیسم، بانک مرکزی ظرف حداکثر ۴۸ ساعت نسبت به صدور تخصیص ارز اقدام می‌کند. این اقدام در تسریع ترخیص کالاها از گمرک و مدیریت بهینه نقدینگی برای واردکنندگان و نظام بانکی موثر خواهد بود.
علیرضا حبیبی، معاون اداره تخصیص ارز بانک مرکزی، بیان کرد که فرآیند تخصیص اعتباری ارز به‌منظور تسهیل فعالیت واحدهای تولیدی طراحی و پیاده‌سازی شده است. سازوکار این فرآیند به این صورت است که واردکنندگان دارای اعتبار نزد فروشنده خارجی می‌توانند ثبت‌سفارش خود را به‌صورت اعتباری انجام دهند و پس از تایید بانک مرکزی، ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت تخصیص ارز موردنظر انجام می‌شود. با توجه به گزارش مرکز مبادله، این طرح به مدیریت جریان نقدینگی در نظام بانکی نیز کمک می‌کند. زیرا بانک مرکزی و مرکز مبادله با استفاده از بازه زمانی تعریف‌شده، قادر به برنامه‌ریزی موثرتر برای تامین ارز و بهبود کارآیی فرآیندها هستند.
در خصوص نرخ ارز تعیین شده در این طرح، حبیبی توضیح داد که نرخ ارز تخصیص‌یافته در این روش، بر اساس مقررات و تعرفه‌های موجود برای کالای وارداتی تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر کالایی مشمول نرخ تالار اول مرکز مبادله ارز و طلا باشد، خرید ارز با همان نرخ انجام می‌شود و برای کالاهای مشمول تالار دوم نیز نرخ مربوطه اعمال خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پیش از این نیز بسیاری از سفارش‌ها با اعتبار واردکنندگان نزد فروشندگان خارجی انجام می‌شد.
اما پس از ثبت‌سفارش به دلیل عدم تخصیص ارز، ترخیص این کالا از گمرک با مشکل مواجه شده و فرآیند آن طولانی‌تر می‌شد. حبیبی نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت: «در روش عادی، ثبت‌سفارش پس از تایید دستگاه‌های متولی و بررسی اولویت‌ها در سامانه تخصیص ارز انجام می‌شود که به دلیل حجم بالای تقاضا، این فرآیند ممکن است زمان‌بر باشد و کالاها برای مدتی در گمرک باقی بمانند. اما در طرح تخصیص اعتباری، این محدودیت‌ها کاهش یافته و سرعت ترخیص کالا به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.»
فعال‌سازی تالار دوم مرکز مبادله
بانک مرکزی برای تسهیل تامین ارز مورد نیاز تجارت خرد، امکان ثبت تقاضای اسکناس دلار و یورو را در سامانه بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران فراهم کرده است. بهزاد لامعی، مدیر اداره پایش بازار ارز بانک مرکزی، اعلام کرد که بازرگانان گروه دوم، یعنی واردکنندگان کالاهای تعیین‌شده در دستورالعمل بازار ارز تجاری، می‌توانند از طریق تالار دوم این مرکز، نیازهای ارزی خود را برای خرید اسکناس ثبت کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخشی از تجارت کشور به تامین ارز برای تجارت خرد اختصاص دارد که عمدتا به‌صورت اسکناس موردنیاز است. به همین منظور، بانک مرکزی با فعال‌سازی نمادهای اسکناس دلار و یورو در سامانه بازار ارز تجاری، شرایط را برای تامین ارز این گروه از بازرگانان تسهیل کرده است. این اقدام به متقاضیانی که در وزارت صنعت، معدن و تجارت ثبت‌سفارش کرده و تقاضای ارزی آنها زیر سقف مشخصی است، امکان می‌دهد تا از طریق تالار دوم مرکز مبادله، ارز مورد نیاز خود را تامین کنند. فرآیند ثبت‌سفارش در تالار دوم به این صورت است که، متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را ثبت می‌کنند و عرضه‌کنندگان، از جمله بانک مرکزی یا صادرکنندگان دیگر، به این تقاضاها پاسخ می‌دهند. پس از تطبیق سفارش‌های خرید و فروش بر اساس مکانیسم جورسازی، متقاضی به بانک عامل معرفی شده و اسکناس مورد نیاز در قالب دلار یا یورو دریافت می‌کند. به عبارتی بانک مرکزی با توجه به سفارش‌های ثبت‌شده از سوی عرضه‌کنندگان و متقاضیان، نقش بازارساز را ایفا می‌کند.
راه‌اندازی سامانه ارز خدماتی از آبان ماه
بانک مرکزی اعلام کرد که سامانه ارز خدماتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران از ابتدای آبان ماه سال جاری به طور کامل عملیاتی خواهد شد. بر این اساس، تمام وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی موظف هستند پیش از این تاریخ، زیرساخت‌های لازم برای اتصال سامانه‌های داخلی خود به این سامانه را فراهم کنند تا نیازهای ارز خدماتی خود را تامین کنند. از تاریخ اول آبان ماه ۱۴۰۴، فرآیند تامین ارز خدماتی منحصرا از طریق سامانه ارز خدماتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران انجام خواهد شد.
همچنین با آغاز به کار کامل این سامانه، روش‌های حضوری تخصیص ارز خدماتی از طریق تالار ارز به طور کامل متوقف شده و دسترسی مستقیم دستگاه‌هایی که به سامانه ناخدا متصل هستند نیز قطع خواهد شد. این تغییرات با هدف یکپارچه‌سازی و تسهیل فرآیندهای ارزی خدماتی انجام می‌شود.مراحل تامین ارز در سامانه ارز خدماتی به این صورت است که در ابتدا درخواست‌ها ارسال و توسط مرجع تایید‌کننده مربوطه بررسی می‌شود.
پس از تایید درخواست‌ها با توجه به اینکه درخواست اسکناس یا حواله باشد فرآیند متفاوتی را طی خواهد کرد. اگر اسکناس انتخاب شده باشد، از زمان تایید باید طی ۱۵ روز مبلغ ریالی از طریق سامانه پرداخت شود در غیر این صورت، درخواست منقضی خواهد شد. پس از صدور کد مجوز متقاضی باید طی مدت ۱۵ روز کاری به بانک منتخب مراجعه کند در غیر این صورت معامله خودبه‌خود خاتمه می‌یابد. اگر درخواست به صورت حواله باشد، پس صدور مجوز طی مدت ۴۵ روز باید به بانک عامل مراجعه کرد و پس از اخذ مجوز تخصیص ارز توسط بانک عامل، سایر مراحل خرید و انتقال ارز انجام می‌شود.
سقف خرید و نگهداری رمزپول‌ها تعیین شد
روز گذشته، هیات عالی بانک مرکزی در مصوبه‌ای جدید، محدودیت‌هایی برای خرید و نگهداری رمزپولهای پایه ثابت از جمله «تتر» تعیین کرد. بر این اساس، هر کاربر حقیقی و حقوقی متناظر با کد شناسه ملی یکتا تنها مجاز است سالانه تا سقف ۵ هزار دلار یا معادل آن رمزپول پایه ثابت خریداری کند. همچنین مجموع دارایی‌های نگهداری‌شده در این حوزه برای هر کاربر حداکثر ۱۰ هزار دلار تعیین شده است. بانک مرکزی اعلام کرده است که دارندگان فعلی این نوع رمزپول‌ها یک ماه فرصت خواهند داشت تا دارایی‌های خود را با سقف‌های مقرر تطبیق دهند. به این ترتیب، پس از پایان دوره گذار، رعایت محدودیت‌های جدید برای تمامی کاربران و فعالان بازار رمزپول الزامی خواهد بود.
