انویدیا چگونه با ارزش ۵ تریلیون دلاری به تاریخساز اقتصاد دیجیتال تبدیل شد؟
امپراتور عصر داده
این اتفاق نه‌تنها یک نقطه عطف در تاریخ فناوری است، بلکه نشانه‌ای روشن از تغییر توازن قدرت در اقتصاد جهانی از نفت و فولاد به داده و هوش مصنوعی به‌شمار می‌رود.
از کارت گرافیک تا هوش مصنوعی
انویدیا در دهه ۱۹۹۰ میلادی با تمرکز بر گرافیک بازی‌ها تاسیس شد، اما در دهه گذشته مسیر خود را به سمت چیپ‌های پردازشی برای هوش مصنوعی تغییر داد. این تحول استراتژیک، در بحبوحه انفجار تقاضا برای محاسبات عظیم مورد نیاز مدل‌های زبانی و یادگیری عمیق، شرکت را به قلب زیرساخت دنیای دیجیتال رساند.
چیپ‌های سری H۱۰۰ و B۱۰۰ انویدیا امروز در مراکز داده شرکت‌هایی مانند اوپن‌ای‌آی، آمازون، متا و گوگل دیپ‌مایند به کار گرفته می‌شوند. آنها موتور محاسباتی مدل‌هایی هستند که جهان را تغییر داده‌اند؛ از چت‌جی‌پی‌تی گرفته تا جمینای و کلود. به گزارش رویترز، رشد ارزش بازار انویدیا تنها در سال ۲۰۲۵ بیش از ۷۰ درصد بوده و این شرکت اکنون به‌تنهایی از مجموع شرکت‌های «انرژی برتر آمریکا» ارزشمندتر است.
در حالی مایکروسافت و اپل هنوز در محدوده ۴.۵ تریلیون دلار در نوسان‌اند که انویدیا گوی سبقت را ربوده و عنوان «بزرگ‌ترین شرکت تاریخ» را از آن خود کرده است. پس از عبور از مرز ۵ تریلیون دلار، سهام انویدیا با نوسان اندکی در محدوده ۲۰۰ دلار معامله شد. اکثر موسسات مالی بزرگ از جمله مورگان استنلی، بارکلیز و سیتی برچسب «Strong Buy» (خرید قوی) را بر سهام انویدیا حفظ کرده‌اند. طبق داده‌های گردآوری‌شده از مارکت‌بیت و اینوستینگ، میانگین هدف قیمت ۱۲ ماهه برای سهام انویدیا حدود ۲۲۰ تا ۲۳۰ دلار است که نسبت به قیمت فعلی حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد پتانسیل رشد نشان می‌دهد.
برخی تحلیلگران جسورتر مانند اِوِرکُر آی‌اِس‌آی هدف ۲۷۵ دلار را نیز مطرح کرده‌اند. از نظر سودآوری، انتظار می‌رود سود هر سهم (EPS) در سال مالی ۲۰۲۶ حدود ۴.۴۵دلار باشد. بارکلیز در گزارشی نوشت: «انویدیا نه فقط در حوزه تراشه، بلکه در اقتصاد جهانی به موقعیتی شبیه به «استاندارد طلایی» رسیده است. هر پروژه جدی در حوزه هوش مصنوعی، به نوعی به انویدیا وابسته است.» البته، در حالی بازار در شور و شعف صعود به قله ۵ تریلیون دلاری است که برخی ناظران نسبت به شکل‌گیری «حباب هوش مصنوعی» هشدار داده‌اند. روزنامه فایننشال تایمز در مقاله‌ای نوشت: «ارزش‌گذاری کنونی انویدیا بیش از آن‌که بازتاب درآمد فعلی باشد، بیانگر انتظارات افسانه‌ای از آینده است.»
در واقع، درآمد فعلی شرکت (حدود ۶۰میلیارد دلار در سال) تنها بخش کوچکی از ارزش بازارش را توجیه می‌کند. اگرچه رشد سریع سود و فروش می‌تواند بخشی از شکاف را پر کند، اما هرگونه کاهش در نرخ رشد هوش مصنوعی می‌تواند ضربه‌ای جدی به سهام وارد کند. همچنین محدودیت‌های صادراتی آمریکا به چین، که یکی از بازارهای اصلی تراشه است، تهدیدی بالقوه محسوب می‌شود. اگر دولت آمریکا سخت‌گیری‌های بیشتری اعمال کند، فروش جهانی انویدیا می‌تواند با افتی چشم‌گیر روبه‌رو شود.
برای درک بزرگی این رقم، کافی است بدانیم که ارزش بازار انویدیا از تولید ناخالص داخلی کشورهایی چون بریتانیا، هند یا فرانسه بیشتر است. با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که مقایسه ارزش بازار یک شرکت با تولید ناخالص داخلی کشورها اشتباه رایجی است. ارزش بازار نمایانگر انتظارات آتی است، نه تولید واقعی. تولید ناخالص داخلی، در مقابل، تولید سالانه واقعی کالا و خدمات را نشان می‌دهد. به همین دلیل، انویدیا اگرچه از نظر ارزش بازار «بزرگ‌تر» از بسیاری کشورهاست، اما از نظر اثر اقتصادی واقعی هنوز در آن ابعاد نیست.
عوامل رشد تاریخی
با این حال، چند عامل کلیدی در جهش تاریخی ارزش سهام انویدیا موثر بوده است. انفجار تقاضا برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی، برتری فنی غیر قابل انکار، رهبری جسورانه جنسن هوانگ و سرمایه‌گذاری جهانی در هوش مصنوعی از جمله این عوامل هستند. با رشد مدل‌های مولد، شرکت‌ها و دولت‌ها به‌دنبال ابررایانه‌هایی هستند که بتوانند تریلیون‌ها پارامتر را پردازش کنند. طبق گزارش بیزینس اینسایدر، تنها در نیمه اول ۲۰۲۵ بیش از ۵۰۰میلیارد دلار سفارش برای چیپ‌های هوش مصنوعی به انویدیا ثبت شده است.
تراشه‌های انویدیا نه‌فقط سریع‌تر، بلکه به لطف اکوسیستم نرم‌افزاری کودا و پلتفرم اومنِیوِرس، کارآمدتر و آسان‌تر برای توسعه‌دهندگان هستند. این انحصار نرم‌افزاری باعث شده حتی رقبایی مانند ایامدی و اینتل فاصله‌ای چند ساله با آن داشته باشند. مدیرعامل کاریزماتیک انویدیا، در سخنرانی اخیرش گفت: «ما احتمالا نخستین شرکت در تاریخ فناوری هستیم که هم سخت‌افزار، هم نرم‌افزار و هم اکوسیستم هوش مصنوعی را یکجا در اختیار داریم.» این اعتمادبه‌نفس، بازار را مجذوب خود کرده است.
همچنین، از دولت آمریکا تا اتحادیه اروپا و کشورهای خاورمیانه، میلیاردها دلار برای ایجاد «ابرمرکزهای داده» اختصاص یافته که تقریبا همه به چیپ‌های انویدیا وابسته‌اند. طبق برآورد موسسه برنشتاین، بیش از ۷۰ درصد پردازش‌های هوش مصنوعی جهان در سال ۲۰۲۵ روی سخت‌افزارهای انویدیا انجام می‌شود.
در مجموع، ارزیابی‌ها از تحولات اخیر انویدیا نشان می‌دهد که این شرکت دیگر صرفا یک تولیدکننده تراشه نیست. انویدیا در حال ساخت زیرساخت‌های نرم‌افزاری برای جهان مجازی (متاورس) از طریق پلتفرم اومنِیوِرس و توسعه سیستم‌های شبیه‌سازی فیزیکی، رباتیک و خودروهای خودران است. به گفته جنسن هوانگ نیز، مرحله بعدی رشد شرکت «محاسبات همه‌جا حاضر» (ubiquitous computing) است.
دنیایی که در آن هر دستگاه، از کارخانه تا گوشی، به قدرت پردازش هوش مصنوعی دسترسی دارد. برخی پیش‌بینی‌ها حتی تا سال ۲۰۳۰ ارزش بازار بالقوه انویدیا را بین ۷ تا ۸ تریلیون دلار تخمین می‌زنند، مشروط بر اینکه بازار هوش مصنوعی همچنان با نرخ رشد دو رقمی پیش برود.
صعود انویدیا به ۵ تریلیون دلار، نماد عصری تازه است؛ عصری که در آن «داده» و «توان محاسباتی» جایگزین نفت و فولاد شده‌اند. این موفقیت حاصل سه عامل است: نوآوری فناورانه، رهبری استراتژیک و موج عظیم سرمایه‌گذاری جهانی در هوش مصنوعی. اما همان‌طور که تاریخ بازارهای مالی نشان داده، هیچ صعودی ابدی نیست. اگر رشد بازار هوش مصنوعی کند شود یا رقبایی مانند ایامدی و اینتل یا شرکت‌های چینی با فناوری‌های جایگزین وارد رقابت شوند، انویدیا نیز ممکن است با اصلاح قیمتی مواجه شود.
جدای از انویدیا، شرکت‌های دیگری مثل مایکروسافت، اپل یا گوگل این شانس را دارند که به ارزش بازار حدود ۵ تریلیون دلار برسند، اما رسیدن به آن نقطه قطعی نیست. این امر نیازمند رشد بسیار بالا، استمرار در نوآوری، مقیاس جهانی و جذب بازارهای جدید است و با ریسک‌های قابل ملاحظه نیز همراه است. در نهایت، فارغ از اعداد و نمودارها، آنچه امروز در وال‌استریت و سیلیکون‌ولی رخ داده است، نشان می‌دهد که انقلاب هوش مصنوعی دیگر در حد رویا نیست؛ بلکه اکنون بزرگ‌ترین موتور خلق ثروت در تاریخ بشر شده و انویدیا، قلب تپنده آن است.
