اعتراض دانشجویان به اینترنت طبقاتی
این خبر با انتقادهای زیادی مبنی بر اجرای گام جدیدی از اینترنت طبقاتی و ایجاد ناعدالتی در فضای دیجیتال مواجه شد. پس از این، دانشگاه تهران در بیانیه‌ای اعلام کرد که هدف از رفع فیلتر یوتیوب دسترسی به منابع آموزشی روز دنیا است. وزارت ارتباطات هم با رد هرگونه مصوبه درباره راه‌اندازی «اینترنت طبقاتی»یا رفع فیلتر برخی پلتفرم‌ها در دانشگاه‌ها مطرح کرد که تاکنون هیچ تصمیم یا ابلاغیه‌ای در این زمینه صادر نشده است. با این حال اعتراض‌ها نسبت به این تصمیم همچنان ادامه دارد. روز گذشته، دو دانشگاه تهران و صنعتی شریف با انتقاد از این تصمیم، آن را اقدامی تبعیض‌آمیز و ناقض عدالت ارتباطی دانسته‌اند.
در حالی‌که وزارت علوم یوتیوب را برای بیش از ۱۳ دانشگاه کشور رفع فیلتر کرده است، دانشجویان دو دانشگاه تهران و صنعتی شریف با انتقاد از این تصمیم، آن را اقدامی تبعیض‌آمیز و ناقض عدالت ارتباطی دانسته‌اند. دانشجویان این دو دانشگاه در بیانیه‌ها و نامه‌های جداگانه‌ای تاکید کرده‌اند که «دسترسی محدود و گزینشی به اینترنت آزاد» نه تنها کمکی به آموزش نمی‌کند، بلکه شکاف طبقاتی و نابرابری دیجیتال را در کشور عمیق‌تر می‌سازد. شورای صنفی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در بیانیه‌ای اعلام کرده است که رفع فیلتر یوتیوب تنها برای دانشگاه‌های خاص، «مصداق تشدید نابرابری و تبعیض ساختاری» است.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «دسترسی محدود اقشاری معین، مانند پرسنل دانشگاه‌ها و دانشجویان برخی دانشگاه‌های خاص، مشخصا در جهت طبقاتی‌کردن دسترسی به بدیهی‌ترین حقوق شهروندی است. این طرح، شکاف طبقاتی موجود در مناسبات اجتماعی را تعمیق می‌بخشد و اگر برای تمامی اقشار جامعه امکان‌ساز نباشد، مصداق سیاستی نابرابر و سلطه‌آمیز خواهد بود.» شورای صنفی این دانشکده تاکید کرده است که جامعه دانشگاهی باید «در برابر هرگونه سیاست فرودست‌سازی و سلب امکانات از طبقات محروم بایستد» و خواستار لغو سیاست‌های تبعیض‌آمیز در دسترسی به فضای دیجیتال شده است.
شورای صنفی دانشگاه صنعتی شریف نیز در نامه‌ای سرگشاده به وزیر علوم، اقدام این وزارتخانه را نشانه‌ای نگران‌کننده در مسیر عدالت آموزشی و ارتباطی برابر دانسته است. در این نامه خطاب به وزیر علوم آمده است: «اگر هدف واقعا تسهیل آموزش است، چرا تمام جامعه از این تسهیل بهره‌مند نمی‌شود؟ آیا وزارتخانه‌ای که داعیه عدالت آموزشی دارد، نباید برای دسترسی آزاد دانشجویان به منابع علمی تلاش کند، نه برای محدودسازی آن؟»
شورای صنفی شریف با تاکید بر اینکه «عدالت آموزشی بدون عدالت ارتباطی ممکن نیست»، سیاست موسوم به سالم‌سازی اینترنت را ناقض برابری در آموزش دانسته و هشدار داده است که چنین طرح‌هایی آموزش و پژوهش را در انحصار طبقات مرفه قرار می‌دهد. در پایان این نامه آمده است: «سیاست آزاد به اینترنت نه تنها حق تکنولوژیک مردم بلکه حق انسانی مردم ایران است. اگر هدف عدالت آموزشی است، مسیرش فیلترینگ نیست.»
به این ترتیب، اعتراض دانشجویان دو دانشگاه برتر کشور نشان می‌دهد که در نگاه بخشی از جامعه علمی، رفع فیلتر گزینشی یوتیوب نه نشانه پیشرفت، بلکه گامی در جهت تداوم سیاست‌های نابرابر در دسترسی به اینترنت و دانش جهانی تلقی می‌شود. این در حالی است که مسوولان همچنان رفع فیلتر یوتیوب در دانشگاه‌ها را تکذیب نمی‌کنند. به گفته سرپرست دفتر ریاست سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، وزارت ارتباطات هیچ همکاری رسمی با دانشگاه‌ها برای ارائه اینترنت ویژه یا دسترسی بدون فیلتر نداشته و اگر چنین امکانی در برخی مراکز وجود دارد، باید منبع اینترنت آنها بررسی شود.
البته در دی‌ماه ۱۴۰۳ حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هم از پیگیری رفع فیلتر یوتیوب برای اساتید و دانشجویان خبر داده بود. وزیر علوم گفته بود که وزارت علوم با حمایت وزارت ارتباطات طرحی را دنبال می‌کند که بر اساس آن، پلتفرم یوتیوب در دسترس جامعه دانشگاهی کشور قرار بگیرد. مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات در آن زمان اعلام کرد که این موضوع یک توافق بین وزارت علوم و دادستانی مبتنی بر یک آیین‌نامه کارگروه تعیین مصادیق است و ارتباطی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ندارد.
