قمار سنگین چین در فناوری

اما این تحول همزمان با چالش‌های اقتصادی جدی از جمله کاهش جمعیت، رکود بخش املاک و فشار بدهی‌های سنگین همراه است. در چنین شرایطی، چین با ترکیب توسعه فناوری و تحریک مصرف داخلی تلاش می‌کند تا از بحران عبور کند و قدرت خود را در عرصه جهانی تثبیت کند. این گزارش مجله بارونز نگاهی دارد به استراتژی‌های نوآوری، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و رقابت جهانی چین و اینکه چگونه این کشور می‌تواند هم تهدیدی برای اقتصادهای توسعه‌یافته باشد و هم افق‌های تازه‌ای برای سرمایه‌گذاران جهانی بسازد.

استراتژی جدید

چین، با تمرکز بر فناوری‌های پیشرفته و صنایع نوین، در حال بازتعریف نقش خود در اقتصاد جهانی است. پس از دهه‌ها رشد سریع که عمدتا بر صادرات و سرمایه‌گذاری تکیه داشت، اکنون پکن به‌دنبال تحولی ساختاری است که بتواند اقتصاد داخلی را فعال کرده و همزمان استقلال فناوری کشور را افزایش دهد. این تغییر مسیر، هم برای بازارهای جهانی و هم برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی، فرصتی جذاب و در عین حال چالشی جدی ایجاد کرده است.

رشد اقتصادی چین در دهه‌های گذشته عمدتا از طریق مصرف کالا و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و مسکن تامین شده بود. اکنون با کاهش نقش بخش املاک و محدودیت‌های موجود در سرمایه‌گذاری سنتی، چین به دنبال تکیه بر فناوری و نوآوری است تا اقتصاد خود را احیا کند. رهبران پکن در برنامه پنج‌ساله جدید از سیاستگذاران خواسته‌اند اقدامات «فوق‌العاده» برای پیشرفت در نیمه‌رساناها، تجهیزات پیشرفته و سایر فناوری‌های حیاتی انجام دهند و وابستگی کشور به آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی را کاهش دهند.

به گفته کارشناسان، این رویکرد می‌تواند «با یک تیر دو نشان» باشد؛ یعنی هم استقلال فناوری ایجاد کند و هم بهره‌وری و رشد اقتصادی را افزایش دهد. سرمایه‌گذاران خارجی نیز به این تغییر نگاه مثبتی دارند. برای نمونه، یوری نوده‌کائر، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری Polar Capital، سرمایه‌گذاری‌های خود را در بخش‌هایی مانند اینترنت، داروسازی، زیست‌فناوری و صنایع پیشرفته چین افزایش داده است.

چالش‌های اقتصاد داخلی

با وجود تمرکز بر فناوری، اقتصاد چین هنوز با مشکلات عمیق مواجه است. بانک‌ها و شرکت‌های تجاری، مانند بانک بازرگانی چین،کاهش مصرف، فشار بر وام‌های خرده‌فروشی و جنگ‌های قیمتی در میان شرکت‌های بزرگ را گزارش کرده‌اند. بخش املاک، که پیش‌تر حدود یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می‌داد، اکنون تنها ۴۰ درصد میزان پیشین خود است. حتی با سرمایه‌گذاری‌های تکنولوژیک، پر کردن این خلا اقتصادی بسیار دشوار خواهد بود.

کارشناسان بر این باورند که میزان سرمایه‌گذاری چین در هوش مصنوعی، داروسازی و فناوری‌های پیشرفته کمتر از ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی است. با وجود این، دولت چین نشانه‌هایی از آمادگی برای اصلاحات ساختاری نشان داده است. اخیرا کمیته مرکزی حزب کمونیست چین برنامه‌ای پنج‌ساله معرفی کرده که بر افزایش مصرف داخلی، بهبود خدمات عمومی و کمک‌های مستقیم به خانواده‌ها تمرکز دارد. به گفته روری گرین، اقتصاددان موسسه لومبارد، مصرف داخلی «آخرین و سخت‌ترین اهرم» برای تثبیت اقتصاد و حفظ ثبات اجتماعی در چین است.

از سوی دیگر، بازار سهام چین پس از سال‌ها رکود و نگرانی‌های ناشی از قرنطینه‌های سخت کرونا، به‌طور چشم‌گیری فعال شده است. شاخص MSCI China اکنون با ۱۴ برابر سود پیش‌بینی‌شده سال آینده معامله می‌شود. این در حالی است که شاخص S&P۵۰۰ آمریکا با ۲۲.۵ برابر معامله می‌شود. صندوق iShares MSCI China Tech ETF امسال ۳۹ درصد رشد داشته است. این رشد برخلاف رالی‌های گذشته، بر پایه بهبود واقعی سودآوری شرکت‌ها در حوزه‌های فناوری، به‌ویژه هوش مصنوعی شکل گرفته است، نه صرفا حمایت دولت. یکی دیگر از شاخص‌های مثبت، موجودی سپرده‌های بانکی چین است که به ۱۶۵ تریلیون یوآن رسیده، درحالی‌که ارزش بازار سهام حدود ۱۰۰ تریلیون یوآن است. این نشان می‌دهد که پول زیادی در حساب‌های کم‌بازده وجود دارد که می‌تواند به سمت بازار سهام حرکت کند.

تحلیلگران نیز فرصت‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری می‌بینند. به گفته توماس گیتلی از موسسه گاوه‌کال، سرمایه‌گذاران می‌توانند وزن بیشتری به بخش فناوری اطلاعات و شرکت‌های بزرگی چون علی بابا و تنسنت بدهند. روری گرین توصیه می‌کند از پیشنهاد سرمایه‌گذار افسانه‌ای جیم راجرز پیروی کنند: «بخر همان چیزی را که چینی‌ها می‌خرند». در حال حاضر این بیشتر خدمات داخلی، سفر و برندهای لوکس بومی است.

علاوه بر این، شرکت‌های چینی به سرعت در حال گسترش جهانی و رقابت با برندهای غربی هستند. شرکت‌هایی مانند «دی‌جی‌آی» در حوزه پهپادها، کمپانی تجهیزات پزشکی مایندری و گیک‌پلاس در ربات‌های انبارداری، به تدریج جای خود را در بازارهای جهانی باز می‌کنند. این شرکت‌ها از نظر هزینه‌های عملیاتی، چرخه‌های تولید کوتاه و ارزش پیشنهادی دقیق به مشتریان از رقبای جهانی خود متمایز شده‌اند.

در عین حال، شرکت‌های غربی با چالش‌های داخلی و خارجی روبه‌رو هستند. افزایش تعرفه‌ها، رقابت با شرکت‌های چینی و فشارهای دولتی برای خرید از تامین‌کنندگان بومی، کسب‌وکارهای غربی را تحت فشار قرار داده است. برای نمونه، استارباکس تصمیم گرفته کنترل عملیات خود در چین را به یک شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی آسیایی واگذار کند.

سیاست‌های صنعتی و تاثیرات ژئوپلیتیک

تمرکز چین بر فناوری و خودکفایی صنعتی، واکنش کشورهای غربی را نیز به همراه داشته است. دولت آمریکا با سرمایه‌گذاری مستقیم در شرکت‌های تراشه و مواد معدنی حیاتی و دولت هلند با مصادره شرکت نکستریا، به دنبال کاهش وابستگی به چین هستند. این اقدامات ممکن است تنش‌های تجاری را ادامه دهد اما همزمان همکاری‌های بین‌المللی و اتحادهای استراتژیک را تقویت می‌کند.

به گفته کارشناسان، چین به دلیل ساختار سیاسی متمرکز و اجرای سیاست‌های کلان، در اجرای استراتژی‌های صنعتی و فناوری خود نسبت به کشورهای غربی برتری دارد. با این حال، این برتری ممکن است فرصت‌های سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی برای سرمایه‌گذاران فراهم کند، به‌ویژه در بخش‌هایی که دولت به آنها توجه ویژه دارد.

یکی از مهم‌ترین اقدامات پکن، تقویت مصرف داخلی است. دولت برنامه‌هایی چون انتقال نقدی به والدین کودکان، کمک به خانواده‌های دارای سالمندان معلول و بهبود خدمات عمومی را در دستور کار قرار داده است. کارشناسان معتقدند که بدون افزایش مصرف داخلی، اقتصاد چین نمی‌تواند پایداری بلندمدت داشته باشد.

همچنین بخش خدمات داخلی، سفر و برندهای لوکس بومی در حال جذب سرمایه داخلی و خارجی هستند. این روند می‌تواند رالی بازار سهام داخلی را تقویت کند و آن را نسبت به رالی بازار آمریکا پایدارتر سازد.

هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته محور اصلی استراتژی چین هستند. کشور قادر است در برخی حوزه‌ها، مانند تراشه‌های میان‌رده، سیم‌کشی نوری و سخت‌افزارهای مرتبط با هوش مصنوعی پیشرفت کند، هرچند در تراشه‌های پیشرفته که نیاز به فناوری‌های خارجی دارند، هنوز محدودیت دارد. شرکت‌هایی مانند هوا هنگ نیمه‌رسانا در زمینه تولید تراشه‌های مصرفی و برخی بخش‌های فناوری هوش مصنوعی در حال پیشرفت هستند و بازارهای جهانی را هدف گرفته‌اند.

چین به دلیل بازار بزرگ داخلی، سیاست‌های صنعتی متمرکز و سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری، می‌تواند به یک بازیگر کلیدی در اقتصاد و نوآوری جهانی تبدیل شود. بخش‌های فناوری، داروسازی، اینترنت و خدمات لوکس، هم برای مصرف داخلی و هم برای صادرات، آینده روشنی دارند. در عین حال، رقبای غربی با فشارهای تعرفه‌ای و سیاست‌های حمایتی مواجه خواهند بود و لازم است راهبردهای بلندمدت و همکاری‌های منطقه‌ای را در نظر بگیرند.

چشم‌انداز

چین با وجود چالش‌های اقتصادی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و رشد جهانی قابل‌توجهی دارد. تمرکز بر فناوری و نوآوری، تلاش برای افزایش مصرف داخلی و گسترش جهانی شرکت‌های بومی، همگی نشان می‌دهد که کشور در حال حرکت به سمت اقتصادی مقاوم‌تر و مستقل‌تر است. بازار سهام چین، با حمایت از بخش‌های فناوری و خدمات داخلی و وجود نقدینگی فراوان، می‌تواند رالی پایدارتر از آمریکا داشته باشد. در عین حال، رقابت جهانی با شرکت‌های چینی، فشار بر شرکت‌های غربی و تنش‌های تجاری ادامه خواهد یافت.

در نهایت، چین در آستانه یک دگرگونی اقتصادی و فناوری قرار دارد؛ دگرگونی که برای سیاستگذاران جهانی و سرمایه‌گذاران، چالش و فرصت را به‌طور همزمان به همراه دارد. موفقیت در این مسیر به ادغام نوآوری، سیاستگذاری درست و فعال‌سازی مصرف داخلی بستگی دارد و جهان باید آماده باشد تا با این قدرت نوظهور تعامل و رقابت همزمان داشته باشد.