کارگران کدام کشور درصد بیشتری از حقوق خود را به هزینه‌های اینترنت اختصاص می‌دهند؟
«اینترنت» و «دستمزد» در ۶ کشور
کارگران، شاخص مهمی برای سنجش هزینه‌های اینترنت در دنیا هستند. چون این بخش از جامعه با حقوق بسیار پایین زندگی می‌کند، می‌تواند یک شاخص مهم برای هزینه‌های اینترنت باشد. منظور از هزینه‌های اینترنت، بررسی کمی آن است نه کیفی. در این گزارش دنیای اقتصاد قصد دارد که کشورهای منطقه به علاوه آمریکا را از منظر هزینه‌های اینترنت بررسی کند. در این گزارش، افراد با حداقل درآمد مورد مقایسه قرار گرفته و اینکه این طبقه چند درصد از حقوق خود را باید ماهانه صرف هزینه‌های اینترنت کند. در این گزارش جمهوری آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه، امارات، به علاوه آمریکا به همراه ایران مورد مقایسه قرار گرفته‌اند. به این منظور پیش از اینکه هزینه‌های واقعی اینترنت در ایران را با دیگر کشورها مقایسه کنیم، بهتر است ابتدا نگاهی به جایگاه کیفی ایران از منظر سرعت اینترنت همراه بیندازیم.
سرعت واقعی اینترنت در ایران چقدر است؟
دسترسی به اینترنت همراه، امروزه یکی از مهم‌ترین شاخص‌های کلیدی توسعه دیجیتال و کیفیت زندگی است. اکنون از کسب‌وکارهای آنلاین گرفته تا آموزش و خدمات بانکی اینترنت پرسرعت و پایدار جزو نیازهای پایه محسوب می‌شود و تفاوت در سرعت، کیفیت و قیمت می‌تواند تجربه کاربران را به شکل چشم‌گیری تغییر دهد. بررسی اینترنت موبایل در ایران و مقایسه آن با کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد که کاربران در نقاط مختلف دنیا با چالش‌ها و فرصت‌های متفاوتی روبه‌رو هستند و مدل‌های اقتصادی اپراتورها نقش مهمی در تعیین دسترسی به اینترنت دارد. در ایران اینترنت همراه با سرعت متوسط ۵۶ مگابیت بر ثانیه و رتبه جهانی ۷۲ در جایگاه میانی قرار دارد. اما با توجه به اینکه اینترنت در ایران دارای محدودیت است و درصد زیادی از جامعه از وی‌پی‌ان یا فیلترشکن استفاده می‌کنند، سرعت‌شان گاه به نصف این رقم می‌رسد. بنابراین بسیاری از ایرانی‌ها این سرعت را در استفاده روزمره خود هنگام استفاده از اینترنت تجربه نمی‌کنند، به‌ویژه اینگه اگر در مناطقی باشند که پوشش اینترنتی ضعیف باشد که در این صورت لحظات سخت‌تری را تجربه می‌کنند.
حقوق هر کارگر ایرانی چند گیگابایت می‌شود؟
دو هزار گیگابایت اینترنت در ایران با هزینه‌ای حدود ۲۱میلیون تومان ارائه می‌شود که معادل ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان برای هر گیگابایت است. یعنی حقوق یک کارگر ایرانی ۱۱۴۲ گیگابایت اینترنت می‌شود. در دو سال اخیر آمار دقیقی در مورد سرانه مصرف اینترنت در ایران منتشر نشده است، اما در بهمن ماه سال ۱۴۰۲، مدیرعامل یکی از اپراتورهای اصلی گفت که متوسط استفاده اینترنت در دنیا در ماه ۱۵ گیگابایت است و این رقم برای ایران به ۱۸ می‌رسد. بنابراین در سال ۱۴۰۲، هر ایرانی به‌طور متوسط ۲۱۶ گیگابایت اینترنت مصرف کرده است.
کارگر هر کشور چقدر هزینه می‌کند؟
در گزارش ما کارگران ساده در شش کشور جمهوری آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، امارات، آمریکا و ایران از منظر هزینه‌های مربوط به اینترنت مورد مقایسه قرار گرفته‌اند. منظور از کارگران ساده، کسانی هستند که فاقد تخصص هستند و به کارهای ابتدایی می‌پردازند. بر اساس بالاترین درآمد که به تومان در آمده است، در آمریکا، که ایالت کالیفرنیا مورد بحث قرار گرفته، کارگر ساده بیش از 406میلیون تومان درآمد دارد. در امارات این رقم به 67میلیون و 500 هزار تومان می‌رسد.
در ترکیه هر کارگر ساده، 59میلیون و در جمهوری آذربایجان، 26میلیون و 600 هزار تومان درآمد دارد. ایران و تاجیکستان هم با 12 و 12میلیون و 300 هزار تومان تقریبا در یک نقطه قرار می‌گیرند. در آمریکا سه اپراتور اصلی Verizon Wireless، AT&T Mobility و T-Mobile US خدمات اینترنت موبایل ارائه می‌دهند که هم پوشش گسترده و هم سرعت بالا دارند. پلن‌های سالانه AT&T برای ۱۹۲ گیگابایت اینترنت ۲۴۰ دلار قیمت دارد، یعنی حدود 1.25 دلار برای هر گیگ. البته به‌طور متوسط در آمریکا هر گیگ تقریبا 3.33 دلار قیمت دارد و ایالت به ایالت قیمت‌ها فرق دارد. از سوی دیگر طرح‌های نامحدود T-Mobile و Verizon با فرض مصرف ۱۰۰گیگابایت در ماه حدود 70 سنت برای هر گیگ محاسبه می‌شوند.
مودم‌های قابل حمل برندهایی مانند Netgear و Franklin با قیمت‌هایی بین ۵۰ تا ۴۵۰ دلار امکان اتصال چند دستگاه و استفاده حرفه‌ای از اینترنت همراه را فراهم می‌کنند. سرعت اینترنت همراه در این کشور 281 مگابیت بر ثانیه است. اگر یک کارگر ساده آمریکایی قصد استفاده 20 ماه اینترنت داشته باشد، باید زیر 2 درصد از حقوق خود را به این موضوع اختصاص دهد. این نشان می‌دهد در آمریکا اینترنت هم ارزان است و هم کیفیت خوبی دارد.
در ترکیه اپراتورهای اصلی ترک‌سل، ودافون و ترک تله‌کام خدمات متنوعی با حجم‌های مشخص ارائه می‌دهند. قیمت هر گیگابایت اینترنت بین ۴۸ تا ۶۰ هزار تومان است. بنابراین اگر یک نفر بخواهد در ترکیه با حداقل حقوق، 20 گیگ در ماه اینترنت مصرف کند 2.8 درصد از حداقل حقوق خود را باید به اینترنت اختصاص دهد. این نشان می‌دهد یک کارگر ترک، باید بیشتر از یک یقه‌آبی آمریکایی حقوق خود را صرف اینترنت کند. در ترکیه بسته‌ها معمولا محدود به حجم مشخص هستند و مودم‌های قابل حمل برندهایی مانند ZTE، Huawei و Alcatel با قیمت‌هایی بین ۵۰۰ تا چهار هزار لیر در دسترس کاربران قرار دارند. در ایران، مودم‌های هوآوی 5G از یک میلیون و 800 هزار تومان تا بیش از 5میلیون تومان قیمت دارد. گفتنی است سرعت اینترنت همراه در ترکیه 42 مگابیت بر ثانیه است.
در جمهوری آذربایجان دو اپراتور اصلی آذرسل و نارموبایل هستند که قیمت هر گیگ اینترنت را به ترتیب 67 هزار و 60 هزار و 300 تومان تعیین کرده‌اند. بنابراین بر اساس همان الگوی استفاده 20 گیگی یک کارگر با حداقل حقوق در جمهوری آذربایجان 7.7درصد از حقوق خود را صرف اینترنت می‌کند. در مقایسه با آمریکا و ایران، کارگر جمهوری آذربایجان رقم بیشتری صرف هزینه‌های اینترنتی می‌کند.
تاجیکستان اما با هزینه هر گیگ بین 110 هزار و 700 تا 123 هزار تومان و سرعت پایین‌تر ۱۵ مگابیت بر ثانیه در رده کشورهای گران‌قیمت و کم‌کیفیت قرار می‌گیرد. کارگران این کشور که حداقل حقوق را دریافت می‌کنند اگر 20 گیگ استفاده ماهانه داشته باشند 18 درصد حقوق خود را به این مساله اختصاص می‌دهند.
در این بین امارات نمونه‌ای متفاوت است؛ کشوری که با سرعت ۶۵۳ مگابیت بر ثانیه و رتبه اول در جهان از منظر سرعت اینترنت همراه، کیفیتی عالی و پایدار ارائه می‌دهد، اما هزینه هر گیگ بیش از یک‌میلیون و 500 هزار تومان است و برای مصرف 2 هزار گیگ در سال بیش از سه‌میلیارد تومان باید هزینه شود. به معنای دیگر اگر یک کارگر اماراتی بخواهد 20 گیگ اینترنت در ماه مصرف کند باید 7.8 درصد از حقوق خود را صرف اینترنت کند. این داده‌ها نشان می‌دهد که هر چند کیفیت خدمات در سطح جهان بی‌نظیر است، اما دسترسی برای گروه‌هایی با درآمد حداقل، پرهزینه است.
این گزارش بیانگر قیمت اینترنت، فارغ از کیفیت آن است. کما اینکه اپراتورهای ایران سودای افزایش قیمت دارند که اگر این اتفاق رخ دهد، هزینه اینترنت برای کارگران ایرانی افزایش خواهد یافت و ممکن است برخی از کارگران ساده را مجبور کند که اینترنت را از سبد هزینه‌های زندگی خود خارج کنند. این داده‌ها وقتی با درآمد کاربران مقایسه می‌شود تصویری روشن از دسترسی اقتصادی به اینترنت ارائه می‌دهد. البته باید در این بین یادآور شد که با وجود این دسترسی در ایران، کیفیت اینترنت همچنان یکی از معضلات مردم و کسب و کارها شناخته می‌شود. در این بین فیلترینگ نیز معضلی اساسی است و سرعت و اختلال‌های اینترنت عملا یکی از بزرگ‌ترین مشکلات طی سال‌های اخیر بوده است و گزارش‌های رسمی نیز حاکی از همین مورد است.
در این راستا گزارش سازمان تنظیم مقررات رادیویی از وضعیت شاخص‌های فناوری اطلاعات در تابستان سال ۱۴۰۴ که در «دنیای اقتصاد» با عنوان «تابستان تلخ خاموشی‌های اینترنت» منتشر شد، نشان می‌دهد که ضریب نفوذ تلفن و اینترنت ثابت معادل 32.08 و 12.84 بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب با کاهش 2.99 و 0.70 درصدی مواجه شده است. ضریب نفوذ تلفن و اینترنت همراه معادل 191.52 و 140.73 بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب با رشد 4.73 و 2.86 درصدی مواجه شده است. در این زمینه، بررسی وضعیت تعداد مشترکین 5G نکته جالبی به همراه دارد؛ از این جهت که شاخص به اندازه مشترکان 3G نزدیک شده و به 3.55 رسیده است.
از سوی دیگر هر چند تعداد مشترکان ارتباطات همراه افزایش یافته اما به نظر می‌رسد که شبکه اپراتورها همگام با این وضعیت رشد نکرده است. به این دلیل که سرعت انتقال داده مشترکین 4G در هر سه اپراتور، کمتر از بهار امسال شده و قطعی سرویس داده نیز در هر سه اپراتور، بیشتر از بهار امسال شده است. سرعت انتقال داده در همراه اول از 16.2 به 14.6 مگابیت بر ثانیه، در ایرانسل از 12.4 به 11.3 مگابیت بر ثانیه و در رایتل از 20.1 به ۱۹ کاهش یافته است.
