ارز و طلا در سایه تنگنای ارزی قرار گرفتند؛
خروج دلار از منطقه امن
بازار ارز و طلا در روز گذشته شاهد یکی از پرنوسان‌ترین مقاطع هفته‌های اخیر بود. درحالی‌که خبرهای رسمی از تداوم صادرات نفتی حکایت دارد، اما روند قیمتی در بازار آزاد نشان می‌دهد که همچنان تنگنای ورود ارز به کشور بر رفتار معامله‌گران سایه افکنده است. بر اساس داده‌های معاملاتی، دلار در بازار آزاد با ۳ هزار و ۵۰ تومان افزایش از ۱۰۹ هزار و ۶۵۰ تومان به ۱۱۲ هزار و ۷۰۰ تومان رسید.
این رشد معادل حدود ۲.۸ درصد در یک روز است که یکی از بیشترین افزایش‌های روزانه هفته‌های اخیر به شمار می‌آید. در پی این افزایش، بازار طلا و سکه نیز وارد فاز صعودی تازه‌ای شد. سکه امامی با افزایش یک میلیون و ۷۹۵ هزار تومانی از ۱۱۴میلیون و ۲۰۵ هزار تومان به ۱۱۶میلیون تومان رسید و حتی در مقطعی از معاملات روزانه، سقف تاریخی ۱۱۷میلیون و ۸۰۰ هزار تومان را لمس کرد. این سطح قیمتی بالاترین رکورد تاریخی سکه در بازار محسوب می‌شود. هم‌زمان، طلای ۱۸ عیار نیز با رشد ۲۳۶ هزار تومانی از ۱۱میلیون و ۶۰ هزار تومان به ۱۱میلیون و ۲۹۵ هزار تومان رسید.
تحلیلگران بازار معتقدند رشد اخیر نرخ ارز و طلا تنها ناشی از عوامل روانی نیست، بلکه نشانگر فشار واقعی در سمت عرضه ارز است. با وجود آنکه آمارها از تداوم صادرات نفتی در همان سطوح قبلی و حتی کمی بالاتر حکایت دارد، اما شواهد نشان می‌دهد که بازگشت ارز حاصل از صادرات با کندی مواجه است. بر اساس گزارش‌های مرکز مبادله ارز بانک مرکزی، تامین ارز از سوی بانک مرکزی در هشت‌ماهه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۱۸ درصد کاهش یافته است. این افت، به گفته کارشناسان، یکی از دلایل اصلی رشد نرخ ارز در بازار آزاد محسوب می‌شود.
فشار سمت تقاضا در برابر کاهش عرضه
افزایش نرخ ارز در شرایطی رخ داده که بانک مرکزی طی ماه‌های اخیر چند سیاست کنترلی را در دستور کار قرار داده است. از جمله راه‌اندازی بازار ارز تجاری و برگزاری منظم حراج سکه برای مدیریت نقدینگی و تقاضای سفته‌بازی. با این حال، به نظر می‌رسد اثر این سیاست‌ها در کوتاه‌مدت نتوانسته مانع افزایش انتظارات ارزی شود. روز گذشته هشتاد و هشتمین حراج سکه طلای بهار آزادی از ساعت ۱۲ ظهر در مرکز مبادله آغاز شد. سقف خرید برای هر متقاضی ۵ قطعه سکه تعیین شده و طبق اعلام بانک مرکزی، نتایج این حراج ساعت ۱۶ منتشر می‌شود. کارشناسان معتقدند این اقدام می‌تواند در کوتاه‌مدت بخشی از تقاضای بازار را به سمت معاملات رسمی هدایت کند، اما تاثیر پایدار آن بر مهار قیمت‌ها وابسته به سیاست‌های مکمل ارزی و پولی است.
معاملات در بازار ارز تجاری
در کنار تحولات بازار آزاد، آمارهای رسمی از رشد ارزش معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ایران خبر می‌دهد. طبق اعلام این مرکز، از ابتدای سال تا ۲۰ آبان‌ماه مجموع ارزش معاملات به ۱۸میلیارد و ۱۷۶میلیون دلار رسیده است. در میان ارزهای مورد معامله، درهم امارات با ۲۲.۱۸میلیون واحد، یوآن چین با ۸.۲۵میلیون واحد و دلار با ۱۰.۰۴میلیون واحد بیشترین سهم را داشته‌اند. همچنین در جریان معاملات روز سه‌شنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۴، ارزش دادوستدهای بازار ارز تجاری به ۶۹.۵میلیون دلار رسید. ترکیب ارزی این معاملات شامل ۲۲.۱میلیون دلار، ۸۹.۲میلیون درهم، ۸.۷میلیون یورو، ۹۲.۱میلیون یوآن و ۱۵میلیون روبل بوده است. افزایش حجم معاملات در بازار رسمی، به گفته تحلیلگران، نشانه‌ای مثبت از رشد شفافیت ارزی است، اما در صورت ادامه محدودیت در بازگشت منابع ارزی صادراتی، ممکن است اثر آن در بازار آزاد محدود باقی بماند.
گزارش تازه بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد که از ابتدای سال جاری تا ۲۱ آبان‌ماه، حجم کل تامین ارز برای واردات کالا و خدمات به بیش از ۳۶.۳میلیارد دلار رسیده است. از این میزان، ۲۵.۹میلیارد دلار به بخش تجارت و بازرگانی اختصاص یافته است. در میان بخش‌های صنعتی، صنایع حمل‌ونقل و خودرو با ۵.۳میلیارد دلار، تجهیزات برق و الکترونیک با ۳.۴میلیارد دلار، ماشین‌آلات تولید با ۳.۱میلیارد دلار و صنایع شیمیایی و پلیمری با ۲.۶میلیارد دلار بیشترین سهم را داشته‌اند.
همچنین ۹.۴میلیارد دلار برای کالاهای اساسی و دارو و حدود یک‌میلیارد دلار برای خدمات تخصیص یافته است. به گفته کارشناسان، اگرچه حجم کل تامین ارز نسبتا بالا به نظر می‌رسد، اما بخش قابل‌توجهی از آن از منابع غیرنقدی یا خطوط اعتباری تامین شده و دسترسی واقعی به ارز نقدی هنوز محدود است. همین محدودیت، در شرایط رشد تقاضای فصلی واردکنندگان و نزدیک شدن به پایان سال میلادی، فشار افزایشی بر نرخ دلار وارد کرده است.
با توجه به تحولات اخیر، انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت بازار ارز و طلا همچنان در مدار صعودی ملایم باقی بماند، مگر آنکه سیاستگذار ارزی اقداماتی موثر برای افزایش عرضه ارز یا کاهش تقاضای سفته‌بازی در پیش گیرد. تحلیلگران فنی نیز معتقدند سطح ۱۱۲ هزار تومان برای دلار، محدوده مقاومت مهمی است و در صورت تثبیت نرخ بالاتر از این سطح، احتمال حرکت به سمت کانال ۱۱۳ تا ۱۱۵ هزار تومان وجود دارد. در بازار طلا و سکه نیز رفتار قیمت‌ها وابسته به دو عامل کلیدی است: نرخ دلار و انتظارات تورمی. اگر روند کنونی ارز ادامه یابد، حفظ سکه در سطوح بالای ۱۱۵میلیون تومان محتمل است.
با این حال، در صورت موفقیت بانک مرکزی در برگزاری موثر حراج‌های سکه و تزریق محدود ارز تجاری، احتمال تعدیل جزئی قیمت‌ها در روزهای آتی وجود دارد. به‌طور کلی، بازار ارز و طلا این روزها بیش از هر زمان دیگر از کمبود نقدینگی ارزی، ضعف عرضه و انتظارات تورمی تغذیه می‌کند. اگرچه دولت و بانک مرکزی در تلاش برای مدیریت بازار از مسیر رسمی هستند، اما تا زمانی که جریان ورود ارز صادراتی به کشور روان نشود، فاصله میان نرخ‌های رسمی و آزاد همچنان عامل تعیین‌کننده‌ای در رفتار فعالان بازار خواهد بود.
