گزارش بانک جهانی از وضعیت بازار کامودیتیها در سال ۲۰۲۵ بررسی شد
کاهش قیمت کالاهای جهانی
گزارش بانک جهانی که در ابتدای ماه میلادی جاری منتشر شده، وضعیت کلی بازار کالاهای جهانی را در سال ۲۰۲۵ بررسی می‌کند. این گزارش پیش‌بینی می‌کند که قیمت کالاهای جهانی در سال میلادی جاری به‌طور میانگین حدود ۱۲ درصد سقوط کند و در سال بعد نیز ۵ درصد دیگر کاهش یابد و به سطوحی برسد که از سال ۲۰۲۰ دیده نشده است. از نظر اسمی، قیمت‌ها همچنان بالاتر از سطوح قیمتی پیش از شروع همه‌گیری خواهند بود، اما با احتساب تورم و در صورت مقایسه قیمت‌های واقعی، احتمالا قیمت‌ها برای اولین بار پس از شیوع جهانی کووید به زیر میانگین دوره ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ سقوط خواهند کرد. طبق نظر کارشناسان بانک جهانی، این امر پایان دوره‌ای را نشان می‌دهد که توسط بازگشت اقتصاد جهانی از همه‌گیری کووید-۱۹ و حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ شکل گرفته بود.
دههای پرنوسان برای کالاها
در دههای که برای بازارهای کالایی پر از نوسان و تلاطم بود، چشم‌انداز رشد ضعیف‌تر، آخرین شوک به اقتصاد جهانی بود. نوسان قیمت کالاها در این دهه، حداقل از ۵ دهه اخیر بیشتر بوده است. این میزان از نوسان حداقل از دهه ۱۹۷۰ در بازار کالاهای جهانی دیده نشده بود. هنوز مشخص نیست که آیا این آغاز دوران پرتلاطم‌تری برای بازارهای کالا است یا آغازی برای دوره‌ای ثبات است. با این وجود، هم‌زمانی تنش‌های تجاری، درگیری‌ها و ریسک‌های ژئوپلیتیک و شوک‌های آب‌وهوایی مکرر، این احتمال را افزایش می‌دهد که دوران‌های پرنوسان بیشتری نیز در راه باشد.
ایندرمیت گیل، اقتصاددان ارشد گروه بانک جهانی می‌گوید که قیمت‌های بالاتر کالاها برای بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه که دو سوم آنها صادرکننده کالا هستند، نکته مثبتی بوده است؛ اما اکنون بالاترین نوسان قیمت را در بیش از ۵۰ سال در بازار کالاها شاهد هستیم. ترکیب نوسان بالای قیمت و قیمت‌های پایین برای اقتصادهای در حال توسعه مشکل‌ساز است. این کارشناس به اقتصادهای در حال توسعه توصیه می‌کند که سه گام برای حفاظت از خود بردارند: اول، بازگرداندن انضباط مالی؛ دوم، ایجاد محیطی دوستانه‌تر برای کسب‌وکار به منظور جذب سرمایه خصوصی؛ سوم، آزادسازی تجارت در هر جایی که فرصت وجود دارد.
کمبود تقاضا در بازارهای کالایی
متوسط قیمت کالاهای جهانی از سال ۲۰۲۳ در حال کاهش بوده و به مهار تورم کلی در سراسر جهان کمک کرده است. برای مثال، افزایش ۲ درصدی قیمت‌های انرژی به تورم جهانی در سال ۲۰۲۲ افزوده بود، اما در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، کاهش قیمت‌های انرژی به کاهش تورم کمک کرد. روند کاهش قیمت‌های انرژی قرار است امسال تشدید شود و ممکن است برخی از اثرات قیمتی تعرفه‌های بالاتر در اقتصادهای بزرگ را کاهش دهد. پیش‌بینی می‌شود که قیمت‌های انرژی امسال ۱۷ درصد کاهش یابد و به پایین‌ترین سطح خود در پنج سال اخیر برسد. همچنین به‌نظر می‌رسد که میانگین قیمت هر بشکه نفت خام برنت در پایان سال میلادی جاری ۶۴ دلار باشد که به معنای کاهش ۱۷ دلاری از میانگین قیمت سال ۲۰۲۴ است.
همچنین طبق پیش‌بینی کارشناسان بانک جهانی، قیمت‌های زغال‌سنگ امسال ۲۷ درصد و سال بعد نیز ۵ درصد دیگر کاهش خواهد یافت؛ چرا که رشد مصرف زغال‌سنگ برای تولید برق در اقتصادهای در حال توسعه متوقف شده و تقاضا برای آن کاهش می‌یابد. این چشم‌انداز بازتاب انتظارات برای رشد اقتصادی ضعیف‌تر و همچنین کمبود بلندمدت تقاضای جهانی نفت است. پیش‌بینی‌ها می‌گوید که امسال عرضه نفت ۰.۷میلیون بشکه در روز از تقاضای آن بیشتر باشد. توسعه سریع خودروهای الکتریکی نیز تقاضای نفت را کاهش داده است. در چین، بزرگ‌ترین بازار خودرو جهان، بیش از ۴۰ درصد خودروهای جدید خریداری‌شده در سال گذشته باتری‌دار یا هیبریدی بودند.
افزایش استقبال از دارایی‌های امن
گزارش منتشر شده توسط بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند طلا به‌عنوان دارایی محبوب سرمایه‌گذاران در دوره‌های پر ریسک، امسال رکورد جدیدی ثبت کند و سپس در سال ۲۰۲۶ تثبیت شود. طلا جایگاه خاصی در مقایسه با دیگر دارایی‌ها دارد و اغلب در دوره‌های عدم اطمینان، تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک و درگیری‌های سیاسی، با افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت مواجه می‌شود. به‌نظر می‌رسد که قیمت طلا در دو سال آینده حدود ۱۵۰ درصد بالاتر از میانگین پنج سال پیش از همه‌گیری کووید-۱۹ باقی بماند. در مقابل، در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ قیمت فلزات صنعتی کاهش خواهد یافت؛ چرا که تقاضا در میان تنش‌های تجاری فزاینده کاهش می‌یابد و رکود جهانی به ویژه در چین و در بخش ساخت‌وساز این کشور مانع رشد تقاضا برای این فلزات در این بازه می‌شود.
بانک جهانی در این گزارش تاکید می‌کند که چرخه‌های رونق و رکود در قیمت کالاها در دهه ۲۰۲۰ شدید شده‌اند. کالاها از ابتدای دهه ۲۰۲۰ نوسانات شدیدی را پشت سر گذاشته‌اند. چنین چرخه‌های برجسته‌ای می‌توانند به انضباط مالی و رشد اقتصادی بلندمدت آسیب بزنند. از سال ۱۹۷۰، میانگین طول این چرخه‌ها حدود چهار سال بوده است. دوره‌های رکود کمی طولانی‌تر از رونق‌ها بوده است، اما بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، مدت زمان این چرخه‌ها نصف شده است. قیمت‌ها با آغاز همه‌گیری کووید-۱۹ سقوط کرد، سپس پس از حمله روسیه به اوکراین به رکوردهای بالا رسید و سپس دوباره سقوط کرد.
آیحان کوزه، معاون اقتصاددان ارشد گروه بانک جهانی می‌گوید که در دوران تنش‌های ژئوپلیتیک، تقاضای فزاینده‌ای برای مواد معدنی حیاتی شکل می‌گیرد. عبور موفق از نوسانات مکرر قیمت کالاها در کشورهای در حال توسعه نیازمند آن است که این اقتصادها انضباط مالی ایجاد کنند، نهادهای خود را تقویت کنند و محیط سرمایه‌گذاری را بهبود بخشند تا ایجاد شغل‌های جدید تسهیل شود.
