تحویل نخستین خودرو از مسیر گواهی سپرده در بورس کالا انجام شد
تحول در شیوه خرید خودرو
مراسم تحویل نخستین خودرو در بازار گواهی سپرده، در محل شرکت کرمان‌موتور برگزار شد؛ رخدادی که نشان داد سازوکار جدید بورس کالا اکنون از مرحله نظری عبور کرده و به اجرا رسیده است. هومن قاسمی، مدیر فروش سازمانی کرمان‌موتور، با اشاره به این تحول گفت که بورس کالا یک مسیر کاملا تازه برای سرمایه‌گذاری و مالکیت خودرو ایجاد کرده است. مسیری شفاف، قابل‌رصد و مبتنی بر استانداردهای بازار سرمایه که در آن مشتری مانند معامله سهام، گواهی سپرده خودرو را خرید و فروش می‌کند و پس از تکمیل تعداد گواهی‌های سپرده لازم، خودرو را تحویل می‌گیرد.
خرید تدریجی خودرو از طریق بورس کالا
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این سازوکار، امکان خرید مرحله‌ای خودرو است. در این شیوه، افراد لازم نیست بهای خودرو را یکجا بپردازند. جواد فلاح، مدیر خزانه‌داری و انبارهای بورس کالا توضیح داد که برای هر خودرو معادل ۱۰ هزار گواهی سپرده تعریف شده است و خریداران می‌توانند به‌تدریج و متناسب با توان مالی خود این گواهی‌ها را تهیه کنند. به محض رسیدن به حد نصاب ۱۰ هزار گواهی، فرآیند تحویل آغاز می‌شود. این شیوه نقدشوندگی، مالکیت و آزادی انتخاب را به شکلی واقعی برای مشتریان رقم می‌زند و در مقایسه با روش خرید مستقیم از کارخانه نه فقط شفاف‌تر، بلکه سریع‌تر هم است. طبق اعلام کرمان‌موتور، خودروهای خریداری‌شده از مسیر گواهی سپرده ظرف ۲۵ تا ۳۰ روز پس از تکمیل مدارک تحویل داده می‌شوند. این در حالی است که در روش سنتی خرید مستقیم از کارخانه، تحویل معمولا حدود ۹۰ روز زمان می‌برد. نمونه تحویل‌شده نیز این روند را تایید می‌کند. مدارک خریدار در ۱۳ آبان تکمیل شده بود و موعد مقرر تحویل ۱۳ آذر اعلام شده بود، اما خودرو پیش از موعد به دست خریدار رسید. در صورت هرگونه تاخیر هم خودروساز موظف به پرداخت جریمه تاخیر به خریدار است. این مساله اطمینان خاطر خریداران را افزایش می‌دهد.
نقش بورس کالا در تامین مالی شفاف
راه‌اندازی گواهی سپرده خودرو در بورس کالا، ادامه ماموریت این بازار در پیوند دادن تولید و سرمایه‌گذاری است. این ابزار مالی براساس موجودی واقعی انبار پذیرش‌شده خودروساز منتشر می‌شود و معامله آن به صورت رسمی، شفاف و قابل‌پیگیری انجام می‌گیرد. به گفته کارشناسان، این سازوکار می‌تواند به کاهش التهابات بازار خودرو کمک کند و تقاضای هیجانی در بازار خودرو را سامان دهد. فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری امن و قابل برنامه‌ریزی برای مردم، افزایش شفافیت و کارآیی فرآیند تامین مالی تولیدکنندگان و کمرنگ کردن نقش واسطه‌ها و بازارهای غیررسمی نیز از دیگر مزایای انجام معاملات خودرو در بستر بورس کالا است.
پیوند نوآوری صنعتی و بازار مالی
اولین خریدار این گواهی‌ها، بدون طی کردن فرآیندهای سنتی، صف‌های طولانی یا تاخیرهای رایج، خودرو خود را تحویل گرفت. اتفاقی که به گفته مدیر خزانه‌داری و انبارهای بورس کالای ایران نماد موفقیت ابزاری نوآورانه در بازار خودرو است. این فرآیند را می‌توان نقطه تلاقی نوآوری صنعتی و بازار مالی توصیف کرد؛ جایی که اعتماد مشتریان تقویت می‌شود و راهی جدید در خرید، سرمایه‌گذاری و مالکیت خودرو باز می‌شود. با افزایش آگاهی مردم از این سازوکار، مصرف‌کنندگان بیشتری به این روش روی خواهند آورد؛ زیرا خرید خودرو در این شیوه تدریجی، امن، بدون واسطه و همراه با ضمانت‌های قانونی انجام می‌شود.
حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در این رابطه گفت که بورس کالا و بورس انرژی سازوکاری دارند که براساس آن، محدوده متعادل قیمت باید رعایت شود. در این فرآیند، قیمت پایه توسط نهادهای ذی‌ربط مانند وزارت صمت، وزارت نفت، اتحادیه پالایشگاه‌ها یا جایگاه‌داران تعیین می‌شود و سپس بورس وظیفه دارد نظارت کند تا قیمت‌ها از دامنه و فرمول تعیین‌شده خارج نشود. این نظام نظارتی سال‌هاست در بازارهای مختلف اجرا می‌شود و تجربه موفق آن نشان داده که می‌تواند مانع از انحراف قیمت‌ها و ایجاد نوسان‌های غیرمنطقی شود. در مورد خودرو نیز نمونه‌هایی از این تجربه وجود داشته و چون خودرو در ایران کالایی استاندارد با مشخصات تعریف‌شده است، امکان اعمال این فرمول‌گذاری فراهم است.
در شرایط فعلی اقتصاد، فاصله قابل‌توجهی میان قیمت تمام‌شده خودرو برای کارخانه و بهایی که در نهایت مصرف‌کننده می‌پردازد وجود دارد. این شکاف عمدتا ناشی از واسطه‌گری، نبود سازوکار شفاف و تعیین قیمت در بازارهای غیررسمی است. اگر عرضه خودرو در بورس کالا به‌درستی انجام شود، بورس می‌تواند نقش طبیعی خود را ایفا کرده و این فاصله را کاهش دهد؛ به این معنا که مصرف‌کننده مستقیما از تولیدکننده یا عرضه‌کننده خرید کند و قیمت به سطحی متعادل‌تر، منصفانه‌تر و قابل‌دفاع برسد. چنین ساختاری نه‌تنها شفافیت ایجاد می‌کند، بلکه به واقعی‌تر شدن قیمت‌ها و کاهش هزینه‌های پنهان در زنجیره خرید خودرو نیز کمک خواهد کرد.
تحویل نخستین خودرو از مسیر گواهی سپرده در بورس کالا، گامی مهم در تحول بازار خودرو به شمار می‌رود. این ابزار تازه، خرید خودرو را از یک فرآیند پرابهام و گاه پرریسک، به مسیری شفاف، قابل‌پیش‌بینی و حتی سرمایه‌محور تبدیل خواهد کرد. با موفقیت نمونه نخست، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، هم خودروسازان بیشتری به این مسیر بپیوندند و هم مردم، این شیوه را به‌عنوان روش جدید خرید و سرمایه‌گذاری بشناسند.
