میانگین تعداد کدهای خریدار حقیقی پس از سه ماه دوباره از مرز ۱۰۰هزار کد معاملاتی عبور کرد؛
بازگشت کدهای خریدار به تابلوی بورس
این موضوع بیانگر آن است که افزایش قیمت‌ها در بازار سهام، خود به‌تنهایی به عاملی محرک برای رشد تقاضای حقیقی تبدیل می‌شود؛ پدیده‌ای که در ادبیات مالی با عنوان اثر ثروت و رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران شناخته می‌شود. در واقع، رشد شاخص کل یا صعود قیمت نمادهای شاخص‌ساز، نه تنها موجب افزایش ارزش پرتفوی دارندگان فعلی سهام می‌شود، بلکه انگیزه ورود دیگر سرمایه‌گذاران را نیز تقویت می‌کند. این همگرایی میان رشد قیمتی و افزایش مشارکت، در سال ۱۴۰۴ نیز بار دیگر خود را نشان داده است؛ به‌گونه‌ای که در ماه‌های صعودی بازار، میانگین تعداد کدهای خریدار حقیقی به شکل محسوسی افزایش یافته است.
نقطه اوج خریداران حقیقی در اردیبهشت
آمارهای معاملاتی نشان می‌دهد رکورد بیشترین تعداد کد خریدار حقیقی در بازار سهام امسال در روز دوم اردیبهشت به ثبت رسیده است؛ درست پس از انتشار اخبار مثبت از دور دوم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا که در ۳۰ فروردین انجام شد. در پی همین خوش‌بینی‌ها، شاخص کل بورس تهران برای نخستین بار در تاریخ از مرز سه میلیون واحد عبور کرد. در این مقطع، فضای عمومی بازار سرشار از انتظارات مثبت بود و سرمایه‌گذاران حقیقی نیز با سرعتی چشم‌گیر به جریان خرید سهام پیوستند.
در روز دوم اردیبهشت، نزدیک به ۲۷۰ هزار کد معاملاتی در نقش خریدار فعال شدند تا رکورد بالاترین میزان مشارکت حقیقی در یک روز معاملاتی سال جاری ثبت شود.
همزمان، بیش از ۴هزار و ۵۰۰میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شد. میانگین روزانه تعداد کدهای خریدار حقیقی در اردیبهشت به ۱۹۹هزار کد رسید؛ عددی که بازتاب‌دهنده شور معاملاتی و رونق نسبی در بازار سهام پس از دوره‌ای از نااطمینانی سیاسی و اقتصادی بود. اما این وضعیت چندان دوام نیاورد و با تغییر فضای روانی و سیاسی کشور، روند معکوسی آغاز شد.
چرخش روند پس از تشدید نااطمینانی‌ها
از اواخر خردادماه، با افزایش احتمال عدم حصول نتیجه در مذاکرات و سپس آغاز جنگ ۱۲روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، موجی از بی‌اعتمادی دوباره به بازار سهام بازگشت. در همین دوره بود که روند نزولی در شاخص کل و شاخص هم‌وزن شدت گرفت و بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد ترجیح دادند از بازار خارج شوند یا فعالیت خود را به حداقل برسانند.
در تیرماه، همزمان با فشار فروش گسترده و افت نزدیک به ۱۰درصدی شاخص کل در هفته نخست پس از جنگ تحمیلی ۱۲روزه، بیشترین تعداد کد فروشنده حقیقی در سال جاری به ثبت رسید. در روز یازدهم تیر، بیش از ۲۸۳هزار کد حقیقی در جایگاه فروشنده ظاهر شدند. در همین روز، حدود ۱۲هزار و ۷۰۵میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد؛ رقمی کم‌سابقه که به خوبی عمق نگرانی سرمایه‌گذاران خرد را منعکس می‌کرد.
با این حال، در همان مقطع و در پایان هفته نزولی، نشانه‌هایی از ورود نقدینگی حمایتی از سوی حقوقی‌ها به چشم خورد که تا حدودی صف‌های فروش را جمع کرد. اما فضای عمومی بازار در تیر و مرداد همچنان سنگین و بی‌رمق باقی ماند و میانگین تعداد خریداران حقیقی در مردادماه به فقط ۶۴هزار کد معاملاتی سقوط کرد که کمترین میزان این متغیر آماری در مقیاس ماهانه و در سال جاری محسوب می‌شد.
بازگشت تدریجی اعتماد در شهریور و مهر
آرامش نسبی در فضای سیاسی در شهریور باعث شد روند صعودی ملایمی در بازار سهام آغاز شود. در همین دوره، نشانه‌هایی از افزایش مجدد مشارکت حقیقی‌ها در سمت خرید پدیدار شد. میانگین تعداد کدهای خریدار حقیقی در شهریور به ۷۳هزار کد رسید که نسبت به مرداد رشد قابل‌توجهی داشت.
اما نقطه عطف این بازگشت را باید در مهرماه جست‌وجو کرد؛ جایی که شاخص کل نه تنها از کف‌های قبلی فاصله گرفت، بلکه ارزش معاملات خرد نیز به سطوح بالاتر از ۱۰هزار میلیارد تومان بازگشت. این رونق معاملاتی با افزایش حضور سرمایه‌گذاران حقیقی همراه شد و میانگین تعداد کدهای خریدار حقیقی پس از سه ماه بار دیگر از مرز ۱۰۰هزار کد معاملاتی عبور کرد.
از هیجان تا تحلیل
هرچند آمارها نشان می‌دهد تعداد کدهای خریدار حقیقی در دوره‌های صعودی رشد می‌کند، اما بررسی رفتار معاملاتی این گروه از فعالان بازار نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از این مشارکت هنوز تحت‌تاثیر هیجان کوتاه‌مدت و موج‌های خبری است. به بیان دیگر، همچنان رابطه‌ای مستقیم میان فضای خبری و جهت جریان پول حقیقی وجود دارد.
به گفته کارشناسان، هر بار که بازار با محرک‌های سیاسی یا اقتصادی مثبت مواجه می‌شود، موجی از کدهای تازه‌وارد یا غیرفعال دوباره فعال می‌شوند. این امر گرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند به افزایش عمق بازار کمک کند، اما در بلندمدت در صورت نبود پشتوانه بنیادی، ریسک نوسانات رفت و برگشتی را افزایش می‌دهد.
سیگنال مثبت از سوی کدهای خریدار
در مجموع، داده‌های معاملاتی نشان می‌دهد افزایش قیمت‌ها در بازار سهام ایران با رشد تعداد کدهای خریدار حقیقی همراه بوده است؛ رابطه‌ای که بازتاب‌دهنده حساسیت بالای سرمایه‌گذاران خرد نسبت به تغییرات قیمتی و جریانات روانی بازار است. از ابتدای سال تا پایان مهرماه، دو نقطه عطف در این روند دیده می‌شود: اوج خوش‌بینی اردیبهشت و بازگشت نسبی اعتماد در مهرماه.
اگرچه نوسانات بازار و متغیرهای سیاسی همچنان نقش تعیین‌کننده‌ای در رفتار حقیقی‌ها دارند، اما افزایش تدریجی تعداد خریداران در ماه‌های اخیر می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از ثبات نسبی و بازگشت تدریجی اعتماد عمومی به بورس تهران تلقی شود.
در شرایطی که شاخص کل در مهرماه به سطوح بیش از ۳میلیون واحد بازگشته و ارزش معاملات خرد نیز رشد کرده است؛ افزایش میانگین کدهای خریدار حقیقی می‌تواند حامل این پیام باشد که بازار سهام ایران بار دیگر در حال جلب توجه سرمایه‌گذاران خرد است. فرآیندی که در صورت تداوم و تقویت سمت بنیادی شرکت‌ها، می‌تواند به آغاز فصلی تازه در بازار سرمایه کشور منتهی شود.
