فاصله ۴درصدی شاخص کل بورس با رکورد تاریخی؛
بازگشت آرامش به بورس
بررسی روند حرکتی شاخص کل بورس تهران نشان می‌دهد که این نماگر پس از برخورد به کف ۲میلیون و ۳۹۵هزار واحدی در هشتم شهریور، توانست با رشدی بیش از ۳۰درصدی تا پایان معاملات روز گذشته به سطح ۳میلیون و ۱۲۷هزار واحدی برسد. بدین ترتیب، بورس تهران اکنون تنها ۴درصد تا قله تاریخی خود در سطح ۳میلیون و ۲۵۲هزار واحدی فاصله دارد؛ سطحی که در بهار امسال ثبت شده بود و در حال حاضر بار دیگر در تیررس نماگر اصلی بازار سهام قرار گرفته است.
صعود پس از فروکش‌کردن تنش‌ها
روند تحولات اخیر بازار سرمایه را نمی‌توان جدا از تحولات سیاسی و روانی حاکم بر فضای عمومی اقتصاد کشور دانست. بورس تهران در میانه تابستان و به ویژه پس از جنگ تحمیلی ۱۲روزه و افزایش تنش‌های منطقه‌ای، با فشار فروش گسترده‌ای مواجه شد و موجی از خروج سرمایه حقیقی را تجربه کرد. شاخص کل در همان مقطع با شتاب از سطح ۳میلیون و ۱۰۰هزار واحدی به محدوده ۲میلیون و ۳۹۵هزار واحدی سقوط کرد. اما با فروکش کردن تنش‌ها و بازگشت آرامش نسبی به فضای سیاسی و اقتصادی، شرایط بازار سهام نیز دگرگون شد.
آرام شدن فضا نه تنها به بهبود فضای روانی فعالان بازار منجر شد، بلکه مسیر ورود دوباره پول حقیقی به بازار را هموار کرد و نقدینگی تازه‌ای را وارد گردونه معاملات کرد. از پنجم شهریور تاکنون، حدود ۱۶هزار و ۲۰۰میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار سهام شده است؛ رقمی قابل‌توجه که در کنار رشد ارزش معاملات خرد و افزایش تعداد نمادهای مثبت، از بهبود انتظارات و بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به این بازار حکایت دارد.
بازگشت پول‌های حقیقی
ورود ۱۶همت پول حقیقی در فاصله کمتر از دو ماه، اگرچه از نشانه‌های مثبت بهبود وضعیت بازار است، اما باید توجه داشت که از ابتدای سال تاکنون همچنان حدود ۳۶هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده است. به بیان دیگر، بخشی از نقدینگی که در نیمه نخست سال از بازار خارج شده بود، اکنون در حال بازگشت تدریجی است.
از نگاه تحلیلگران، بازار سهام در شرایط کنونی با کاهش سطح ریسک‌های غیراقتصادی و بهبود چشم‌انداز سودآوری بنگاه‌ها، می‌تواند مقصد جذاب‌تری برای نقدینگی سرگردان باشد. همزمان با رشد شاخص کل، ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز در هفته‌های اخیر به طور محسوسی افزایش یافته است.
در حالی که در مقاطع رکودی مردادماه، ارزش معاملات خرد به زیر ۴هزار میلیارد تومان سقوط کرده بود، در روزهای اخیر بازار شاهد ثبت ارقام بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان نیز بوده است. این افزایش حجم و ارزش معاملات نشان می‌دهد که رونق اخیر بازار نه تنها ناشی از حرکت گروه‌های محدود، بلکه حاصل مشارکت گسترده‌تر سرمایه‌گذاران است.
نشانه‌های تغییر رفتار سرمایه‌گذاران
تحلیل داده‌های معاملاتی نشان می‌دهد که رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی در هفته‌های اخیر تغییر جهت داده است. اگر تا پیش از شهریورماه، اغلب معاملات حقیقی‌ها در سمت فروش قرار داشتند، اکنون شاهد چرخش محسوس به سمت خرید هستیم.
این تغییر رفتاری، از دو عامل کلیدی ناشی می‌شود: نخست، کاهش ریسک‌های سیاسی و دوم، چشم‌انداز ثبات اقتصادی در ماه‌های پایانی سال.
سرمایه‌گذاران که در ماه‌های گذشته از بیم نوسانات ارزی، تغییرات در سیاست‌های اقتصادی و فضای پرابهام سیاسی از بازار فاصله گرفته بودند، اکنون در حال بازنگری در موقعیت خود هستند. ورود دوباره نقدینگی خرد، افزایش شاخص‌های اعتماد و صعود قیمت سهام در صنایع بزرگ بازار، نشانه‌هایی از احیای تدریجی اعتماد عمومی به بورس پس از چند ماه رکود و تلاطم است.
بازگشت به مسیر تاریخی
آخرین بار که شاخص کل بورس در سطوح بیش از 3میلیون و 100 هزار واحد قرار داشت، به اوایل خردادماه سال جاری بازمی‌گردد. در آن زمان، بازار در پی خوش‌بینی‌های سیاسی حاصل از آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با رشد همراه شده بود. اما پس از آن، به‌دلیل فشار عرضه و نااطمینانی‌های سیاسی، موج اصلاحی شدیدی آغاز شد. اکنون پس از گذشت حدود پنج ماه، شاخص کل بار دیگر به همان سطوح بازگشته و تنها گامی تا فتح دوباره قله تاریخی خود فاصله دارد.
به اعتقاد تحلیلگران، چنانچه روند ورود پول حقیقی ادامه یابد و فضای اقتصادی کشور از شوک‌های ناگهانی دور بماند، احتمال عبور شاخص از قله 3میلیون و ۲۵2 هزار واحدی چندان دور از انتظار نیست. در این صورت، بورس تهران می‌تواند وارد فاز جدیدی از صعود پایدار شود؛ هرچند حفظ این رشد در بلندمدت نیازمند حمایت عوامل بنیادی و تداوم سیاست‌های باثبات در اقتصاد کلان است.
آینده بورس در پرتو ثبات سیاسی
بورس تهران همواره نسبت به فضای سیاسی و روانی کشور حساس بوده است. تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که هرگاه تنش‌های داخلی یا منطقه‌ای افزایش یافته، بازار سهام در واکنش به رشد نااطمینانی، با خروج پول و افت قیمت‌ها مواجه شده است؛ اما با بازگشت آرامش، مسیر صعود مجددا گشوده شده است.
روند 2 ماه گذشته نیز مصداق همین الگو است: افت سنگین پس از بحران و سپس رشد سریع در سایه آرامش. اکنون که فضای سیاسی کشور از تب و تاب فاصله گرفته، فعالان بازار امیدوارند که این آرامش تداوم یابد و فرصت رشد بنیادی برای بنگاه‌های بورسی فراهم شود.
در چنین فضایی، حتی سرمایه‌گذاران محتاط نیز بار دیگر نگاه خود را به سمت بازار سرمایه معطوف خواهند کرد. در مجموع، می‌توان گفت که آرام شدن فضای سیاسی و کاهش تنش‌های بیرونی نقش کلیدی در احیای بازار سهام ایفا کرده است.
این متغیر غیرمستقیم اما تاثیرگذار، به شکل محسوسی بر انتظارات سرمایه‌گذاران اثر گذاشته و ضمن افزایش ورود نقدینگی، به رشد ارزش معاملات و بازگشت شاخص کل به محدوده‌های بالاتر منجر شده است.
اکنون بورس تهران در آستانه یک مقطع تعیین‌کننده قرار دارد؛ جایی که عبور از فاصله ۴درصدی تا قله تاریخی می‌تواند به‌عنوان یک نشانه روانی قوی، موج تازه‌ای از اعتماد و مشارکت سرمایه‌گذاران را به همراه آورد.
هرچند پایداری این روند همچنان به ثبات سیاست‌های اقتصادی، مدیریت نرخ بهره و کنترل نوسانات ارزی وابسته است، اما نشانه‌های فعلی حاکی از آن است که بازار سرمایه پس از ماه‌ها رکود، دوباره به مسیر رشد بازگشته است.
