سناریوهای پیشروی بازار سرمایه بررسی شد؛
هراس بورس از سقف تاریخی
عاطفه چوپان: بازار سرمایه در نخستین روز کاری هفته، با نمایی دوگانه و رفتاری هیجانی به استقبال معاملات رفت. در ساعات ابتدایی، شاخص‌های اصلی بورس با موجی از تقاضا و رشد عمومی نمادها سبزپوش شدند؛ تا حوالی ساعت ۱۱، نشانه‌های صعودی در اغلب گروه‌ها به چشم می‌خورد و حتی برخی تحلیلگران بر این اساس از ادامه روند مثبت در نیمه دوم آبان سخن گفتند. اما ورق ناگهان برگشت. از نیمه دوم بازار به بعد، فشار عرضه‌ها شدت گرفت و در نهایت بیش از ۵۷ درصد نمادها در محدوده منفی تابلو روز خود را به پایان رساندند. این چرخش ناگهانی در نهایت باعث شد کار برای نماگر اصلی در محدوده منفی و برای نماگر دوم بازار کمی مثبت به پایان برسد.
اگرچه گروهی از کارشناسان علت این تغییر فاز ناگهانی را «عرضه‌های تکنیکال» در محدوده‌های مقاومتی می‌دانند، اما عده‌ای دیگر از فعالان بازار، ریشه نوسان شنبه را در انتشار برخی اخبار منفی پیرامون گروه فولادی‌ها و نگرانی از سیاست‌های جدید جست‌وجو می‌کنند. با این حال، نگاهی دقیق‌تر به جزئیات معاملات نشان می‌دهد که بازار در لایه‌های زیرین خود هنوز نشانه‌هایی از تحرک و امید دارد. ارزش بالای معاملات خرد، حضور پررنگ خریداران در صف‌های ابتدایی و چرخش سریع نقدینگی میان گروه‌ها، حاکی از آن است که ریزش دیروز بیش از آنکه نشانه خروج سرمایه باشد، نوعی اصلاح طبیعی و سیو سود پس از چند روز رشد محسوب می‌شود. به بیان دیگر، بازار هنوز در فاز انتظار و نه بی‌اعتمادی قرار دارد.
آنچه در بورس شنبه گذشت
بازار سرمایه کار خود را در اولین روز هفته با رفتاری پرنوسان و هیجانی آغاز کرد. شاخص کل بورس در نهایت با افت 0.05 درصدی کار خود را در محدوده سه‌میلیون و 207 هزار واحدی به پایان رساند. این در حالی بود که نماگر اصلی بازار در جریان معاملات شنبه، موفق شده بود تا قله تاریخی خود در اردیبهشت امسال ـ یعنی محدوده سه‌میلیون و 252 هزار واحد ـ فاصله‌ای نداشته باشد و حتی برای لحظاتی تا سطح سه‌میلیون و 234 هزار واحد نیز صعود کند. در ترکیب اثرگذارترین نمادها بر شاخص، فولاد بیشترین نقش مثبت را ایفا کرد، اما در مقابل، فملی و فارس با فشار عرضه، شاخص را به سمت منفی سوق دادند. در میان نمادهای پرتراکنش نیز خودرو، وبملت و فولاد صدرنشین بودند؛ موضوعی که نشان می‌دهد تمرکز اصلی نقدینگی همچنان بر گروه‌های بزرگ و لیدر بازار باقی مانده است. در سوی دیگر بازار، شاخص هم‌وزن که نمایانگر عملکرد سهام کوچک‌تر است، توانست مسیر متفاوتی را طی کند و با رشد 0.35 درصدی، در محدوده 927 هزار و 878 واحد به کار خود پایان دهد. این در حالی بود که شاخص کل فرابورس نیز روزی نسبتا آرام را پشت سر گذاشت و با افزایش 0.13 درصدی در سطح 27 هزار و 921 واحد بسته شد.
چرخش ناگهانی در نیمه دوم معاملات
با وجود آغاز پرقدرت بازار و صف‌های خرید در بسیاری از نمادهای شاخص‌ساز، نیمه دوم معاملات شنبه با فشار فروش شدیدی همراه شد. بسیاری از نمادهای اهرمی که تا پیش از ظهر در صف خرید قرار داشتند، در دقایق پایانی به صف فروش رسیدند. فولادی‌ها که در ابتدای روز نقش پیشران بازار را داشتند، در انتها با تغییر جهت انتظارات معامله‌گران مواجه شدند و صف خرید آنها به صف فروش سنگینی تبدیل شد. هم‌زمان با افزایش عرضه‌ها، صندوق‌های سهامی بیشترین خروج پول حقیقی را به ثبت رساندند و با 129میلیارد تومان خروج سرمایه در صدر قرار گرفتند.
پس از آن، صندوق‌های بخشی با 111میلیارد تومان خروج در جایگاه دوم ایستادند؛ موضوعی که نشان می‌دهد بخشی از سرمایه‌گذاران، ترجیح داده‌اند در فضای نوسانی بازار، موقعیت خود را نقد کنند. در بررسی صنایع، بانکی‌ها همچنان در صدر گروه‌های با بیشترین خروج پول قرار گرفتند و طی معاملات روز شنبه 79میلیارد تومان خروج نقدینگی را تجربه کردند. استخراج کانه‌های فلزی که در هفته گذشته از سردمداران ورود پول به بازار بودند، این‌بار با 68میلیارد تومان خروج سرمایه در رتبه دوم قرار گرفتند. نکته قابل‌توجه آنکه محصولات شیمیایی نیز که در روزهای گذشته برای مدتی طولانی لیدر بازار بودند، این‌بار با 55میلیارد تومان خروج پول مواجه شدند. تحلیلگران علت اصلی این چرخش را در سیو سود سهامداران این گروه‌ها پس از رشدهای متوالی اخیر جست‌وجو می‌کنند.
درخشش دوباره دارویی‌ها در غیاب لیدرهای سنتی
در غیاب گروه‌های بزرگی مانند شیمیایی، دارویی‌ها بار دیگر در مرکز توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفتند و با جذب 60میلیارد تومان پول حقیقی، در صدر فهرست صنایع با بیشترین ورود نقدینگی ایستادند. پس از آن، گروه کاشی و سرامیک و همچنین نساجی نیز هر یک با بیش از 6میلیارد تومان ورود سرمایه عملکرد مثبتی را ثبت کردند؛ موضوعی که از چرخش موقت نگاه بازار به سمت صنایع کوچک‌تر و کمتر رشدکرده حکایت دارد.
ارزش معاملات و برداشت تحلیلی
در مجموع، ارزش کل معاملات بازار به 14 هزار و 883میلیارد تومان رسید و بازار روز شنبه با 496میلیارد تومان خروج پول حقیقی به کار خود پایان داد. با وجود آنکه شاخص کل در محدوده منفی بسته شد، اما نکته قابل‌توجه آن بود که ارزش سفارش‌های خرید با ثبت بیش از 2 همت از سفارش‌های فروش پیشی داشت و در مجموع حدود 1200میلیارد تومان تقاضای مازاد خرید نسبت به فروش در سامانه معاملات ثبت شد. تحلیلگران این موضوع را در کنار ارزش معاملات مطلوب و پویایی نقدینگی نشانه‌ای از مقاومت بازار در برابر فشار فروش ارزیابی می‌کنند و منفی روز شنبه را بیشتر در حد اصلاح جزئی پس از چند روز رشد متوالی می‌دانند. به اعتقاد کارشناسان، تا زمانی که جریان پول حقیقی به‌طور کامل از بازار خارج نشده و ارزش معاملات در سطوح فعلی حفظ شود، احتمال بازگشت مجدد شاخص به مدار صعودی در روزهای آتی وجود دارد.
خبر منفی برای فولاد
تحلیل‌ها حاکی از آن است که یکی از دلایل اصلی عرضه در صف خرید نمادهای فولادی در معاملات روز شنبه، انتشار خبر مربوط به تغییر در سیاست ارزی این صنعت بوده است. خبر عرضه ارز این گروه در تالار دوم تکذیب و اعلام شد این موضوع به صورت مرحله‌ای انجام می‌شود. به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با عرضه ارز کل زنجیره فولاد در تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا، درآمد فولادسازان از محل فروش ارز حدود ۱۰ درصد-رقمی بسیار کمتر از انتظار سهامداران- افزایش خواهد یافت. وی همچنین از اجرای پلکانی عرضه ارز صادراتی فولاد در این تالار خبر داد؛ اقدامی که به گفته فعالان بازار، می‌تواند در کوتاه‌مدت بر جریان نقدینگی و نرخ‌های تسعیر شرکت‌های فولادی اثرگذار باشد.
با این حال، تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند که در ارزیابی اثر این تصمیم بر سودآوری فولادسازان باید احتیاط بیشتری به خرج داد، چراکه برآوردهای اولیه بازار از میزان تعدیل سود این گروه بسیار بالاتر از ارقام اعلام‌شده توسط انجمن بوده است. در همین زمینه، گزارش دیگری نیز از سوی رسانه‌های اقتصادی منتشر شد که ابعاد کلان‌تری از این تصمیم را نشان می‌دهد. بر اساس این تحلیل، انتقال ارز فولاد به تالار دوم می‌تواند سود زنجیره صنعت را از حدود ۲۱۷ همت به ۳۲۸ همت برساند.کارشناسان هشدار می‌دهند که اجرای چنین سیاستی در کنار مزایای ارزی و سودآوری کوتاه‌مدت، می‌تواند در افق بلندمدت بر نرخ تورم و ساختار هزینه صنایع اثرگذار باشد. به گفته آنان، برای جلوگیری از آثار تورمی احتمالی، لازم است دولت و نهادهای ناظر بازار سرمایه با رویکردی تدریجی و هماهنگ نسبت به اجرای این تصمیم اقدام کنند.
آغاز نوسان در کانال ۳میلیون
احمد اشتیاقی، تحلیلگر بازار سرمایه، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به روند معاملات روز جاری اظهار کرد: «بازار روز گذشته تا حد زیادی ادامه‌دهنده همان فاز صعودی هفته گذشته بود؛ فازی که محور اصلی آن بحث انتقال ارز شرکت‌های فولادی به بازار مبادله دوم و همچنین خبر تخفیف در نرخ گاز بود. این دو عامل در روزهای اخیر موجب افزایش اقبال به سهام صنایع پتروشیمی و فولادی، به‌ویژه شرکت‌های صادرات‌محور شدند و روندی مثبت را در معاملات شکل دادند.» او ادامه داد: «با این حال، شنبه شاهد بودیم که در نماد لیدر گروه فولادی، یعنی فولاد مبارکه، صف خرید سنگین عرضه شد و همین موضوع باعث شد تا بازار به‌صورت کلی روندی نزولی به خود بگیرد. بسیاری از نمادهایی که در روزهای اخیر رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده بودند،
روز گذشته با فشار عرضه مواجه شدند و بخشی از سودهای کوتاه‌مدت در بازار شناسایی شد.» اشتیاقی با اشاره به محدوده‌های تکنیکی شاخص کل گفت: «در فایل تحلیلی روز گذشته اشاره کردم که شاخص در محدوده ۳میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی با مقاومت جدی روبه‌رو خواهد شد. در حال حاضر، با توجه به رشدهای قبلی و سیو سود صندوق‌های اهرمی، بعید است بازار بتواند به‌سرعت از این محدوده عبور کند. به نظر می‌رسد بازار در مقطع فعلی وارد دوره‌ای از نوسانات محدود و اصلاح تدریجی شود.» وی در توضیح وضعیت فعلی بازار افزود: «با وجود رشد تاخیری برخی از نمادها و سیو سودهایی که انجام شده، انتظار می‌رود بازار برای مدتی در یک شرایط نسبتا دشوار برای رشد پرشتاب قرار بگیرد. با این حال، بر اساس متغیرهای بنیادی، می‌توان گفت کف شاخص در محدوده ۳میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی تثبیت می‌شود و سقف آن نیز در حوالی ۳میلیون و ۴۰۰ هزار واحد قرار خواهد گرفت. در واقع، بازار در این بازه نوسانی به‌صورت رفت و برگشتی حرکت خواهد کرد.»
این تحلیلگر بازار سرمایه همچنین درباره وضعیت نقدینگی گفت: «حجم معاملات روز گذشته عدد قابل‌توجهی بود و به حدود ۱۴۵۰۰میلیارد تومان رسید؛ اما انتظار نمی‌رود که این حجم در روزهای آتی تکرار شود. به نظر می‌رسد که حجم معاملات به‌تدریج به محور ۱۰ هزار میلیارد تومان نزدیک شود. در صورتی که این سطح حفظ شود، بازار در وضعیت نسبتا باثباتی باقی خواهد ماند؛ اما اگر حجم معاملات به زیر این سطح کاهش یابد، احتمالا اصلاح زمانی طولانی‌تری را تجربه خواهیم کرد.» او در پایان تاکید کرد: «در کنار این عوامل، نباید از نرخ سود ۳۵ درصدی صندوق‌های با درآمد ثابت و ابهامات مربوط به مالیات بر عایدی سرمایه و همچنین معضل ناترازی انرژی غافل شد. این موارد همچنان سایه‌ای از تردید را بر سر بازار نگه داشته‌اند و تا زمانی که این چالش‌ها برطرف نشود، نمی‌توان انتظار موج‌های قدرتمند صعودی در بازار سهام را داشت.»
عبور بورس از آخرین مقاومت؟
