تفاوتها و شباهتهای حباب فناوری با دوران دات‌کام؛
تاریخ سازان بازار سهام آمریکا
انتشار گزارش‌های درآمد فصلی غول‌های فناوری همچون آمازون، متا، مایکروسافت و آلفابت نه تنها چشم‌انداز مالی این شرکت‌ها را آشکار کرد، بلکه تصویری از رقابت این غول‌های فناوری بر سر تسلط در حوزه‌ی هوش مصنوعی را نیز به نمایش گذاشت. معامله‌گران واکنش‌های متناقضی را به این گزارش‌ها نشان دادند. از یک سو عملکرد فراتر از انتظار کمپانی آمازون موجب شد که شاخص نزدک برای هفتمین ماه متوالی صعودی باشد. این رشد منجر به ثبت رکورد طولانی ترین روند صعودی از سال ۲۰۱۸ تاکنون شد. از سوی دیگر، دغدغه سرمایه‌گذاران نسبت به هزینه‌های سنگین هوش مصنوعی در شرکت‌هایی همچون متا و مایکروسافت موجب شد که سهام این دو کمپانی افت قابل‌توجهی را تجربه کند؛ به طوری که متا تنها در یک روز ۲۱۵میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد. این رقم معادل کل ارزش بازار بسیاری از صنایع متوسط در بورس آمریکا است.
سبد هزینه‌ای شرکت‌های فناوری
تحلیلگران بر این باورند که آنچه اکنون در وال‌استریت جریان دارد، فراتر از هیجان زودگذر نسبت به فناوری‌های نوین است. برای نمونه، چهار شرکت پیشرو در عرصه فناوری، مایکروسافت، آمازون، آلفابت و متا، همگی در گزارش‌های اخیر خود تاکید کرده‌اند که در سال ۲۰۲۶ سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مرتبط با هوش مصنوعی را به‌طور چشم‌گیری افزایش خواهند داد. برآوردها نشان می‌دهند که مجموع سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در حوزه‌ی داده، نیمه‌رساناها، سامانه‌های پردازش ابری و مدل‌های زبانی پیشرفته طی سه سال آینده از مرز یک تریلیون دلار عبور خواهد کرد. با این حال بسیاری از سرمایه‌گذاران کماکان نسبت به بازده زمانی و اقتصادی این هزینه‌ها تردید دارند، چراکه هنوز مشخص نیست که پروژه‌های بزرگی همچون مدل‌های زبانی مولد (LLMs)، هوش مصنوعی ابری و پلتفرم‌های خودکارسازی تجاری تا چه حد می‌توانند در کوتاه‌مدت درآمد پایدار ایجاد کنند. به عبارتی برای توجیه این سطح از هزینه‌ها، نیاز به تحول عمیق در ساختار اقتصادی جهان احساس می‌شود به طوری که در راستای این تحولات، هوش مصنوعی دیگر ابزاری جانبی نباشد و به عنوان زیرساخت اصلی تولید و خدمات شناخته شود.
وعده یا عوامل فاندامنتال؟
یکی از تفاوت‌های اساسی وضعیت فعلی و حباب دات‌کام در دهه ۲۰۰۰، پایه‌ی مالی قدرتمند غول‌های فناوری است. غول‌های فناوری امروز نه بر اساس وعده، بلکه بر پایه‌ی سودآوری واقعی و تقاضای ملموس بازار فعالیت می‌کنند. شرکت‌هایی نظیر آلفابت و متا در آخرین گزارش‌های مالی خود موفق به ثبت رکورد تاریخی درآمد سالیانه شدند. علاوه بر این، آمازون توانست حاشیه‌ی سود عملیاتی خود را به بالاترین سطح از زمان تاسیس شرکت برساند.
با این حال در ورای این داده‌های خیره کننده، نشانه‌هایی از فشار نقدینگی بر این کمپانی‌ها مشاهده می‌شود. آمارها نشان می‌دهند که مجموع جریان نقدی آزاد دوازده‌ماهه‌ی پنج شرکت برتر در این زمینه طی دو سال گذشته روندی نزولی طی کرده است. علت این سقوط افزایش هزینه‌های سرمایه‌ای مرتبط با ساخت مراکز داده، توسعه‌ی تراشه‌های اختصاصی هوش مصنوعی و سرمایه‌گذاری در انرژی تجدیدپذیر برای تغذیه‌ی این مراکز است.
رکوردهای تاریخی
اگرچه گزارش‌های منتشر شده حاوی نشانه‌هایی از افزایش سرسام آور هزینه این کمپانی‌ها بود، با این حال ارزش بازار این شرکت‌ها رشد خیره کننده‌ای را تجربه کرد. در هفته‌ی گذشته، شرکت انویدیا با جهش ۸.۷ درصدی ارزش سهام خود، برای نخستین بار در تاریخ به ارزش بازاری بیش از ۵ تریلیون دلار دست یافت و جایگاه خود را به‌عنوان باارزش‌ترین شرکت جهان مستحکم کرد. سخنرانی اخیر جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، در واشنگتن دی‌سی با محوریت نقش هوش مصنوعی در آینده‌ی صنعتی آمریکا، موجی از خوش‌بینی را در بازار برانگیخت. هم‌زمان، شرکت‌های اپل و مایکروسافت نیز هر دو برای نخستین بار در تاریخ، با ارزش بازاری بالاتر از ۴ تریلیون دلار روز معاملاتی خود را به پایان رساندند. تحلیلگران بر این باورند که تمرکز زیاد ارزش در تنها چند شرکت محدود، با وجود اینکه نشانه‌ای از قدرت نمایی این صنایع محسوب می‌شود، اما می‌تواند در بلندمدت ریسک ساختاری برای تعادل بازار سهام ایجاد کند.
نفوذ هفت شگفت‌انگیز بر شاخص‌های اصلی بازار
گروه موسوم به هفت شگفت‌انگیز (Magnificent۷)که شامل اپل، آلفابت، آمازون، متا، مایکروسافت، انویدیا و تسلا است، اکنون مهم ترین بازیگر بازار سهام ایالات متحده محسوب می‌شود. درحال حاضر ارزش مجموع این هفت شرکت به رقم بی‌سابقه تاریخی ۳۸ درصد از شاخص s&p۵۰۰ رسیده است. برای نمونه ارزش کمپانی انویدیا به تنهایی از مجموع ارزش بخش خدمات عمومی و کالاهای مصرفی ضروری بیشتر است. سهم بزرگ این شرکت‌ها در شاخص بورس ایالات متحده موجب می‌شود که با یک نوسان کوچک، تمامی دیگر صنایع تحت‌تاثیر قرار بگیرند و بازار را در مقابل ریسک‌های سیستماتیک و شوک‌های رفتاری آسیب‌پذیرتر کند.
خزانه غول‌های فناوری
غول‌های فناوری که تا چند سال گذشته به در اختیار داشتن ذخایر عظیم نقدی و بدهی اندک مشهور بودند، اکنون در حال تغییر سیاست‌های مالی خود هستند، به طوری که با افزایش هزینه پروژه‌های هوش مصنوعی، بسیاری از این شرکت‌ها به انتشار اوراق قرضه و تامین مالی از بازار بدهی روی آورده‌اند.
برای نمونه اخیرا کمپانی متا با انتشار ۳۰میلیارد دلار اوراق قرضه اعلام کرد که این منابع به اهداف عمومی شرکت و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی تخصیص خواهند یافت. پیش از آن نیز، شرکت اوراکل با انتشار ۱۸میلیارد دلار اوراق قرضه به‌دنبال تامین منابع لازم برای توسعه‌ی سامانه‌های ابری و پردازشی خود بود. اگرچه شرکت‌های فناوری همچنان ذخایر نقدی عظیمی در اختیار دارند، اما سرعت افزایش بدهی در این بخش به‌گونه‌ای است که برخی تحلیلگران نسبت به شکل‌گیری دوران جدیدی از اهرم‌سازی مالی در صنعت فناوری هشدار داده‌اند.
