بیشترین افت روزانه شاخص کل در ۴ ماه اخیر ثبت شد؛
رژه بورس در مرز حساس
عکس : صبا طاهریان
معاملات روز یکشنبه بورس تهران با موج عرضه و غلبه فروشندگان دنبال شد؛ به‌گونه‌ای که شاخص کل با عقب‌نشینی ۲.۲۶درصدی، سنگین‌ترین کاهش روزانه خود از هشتم تیرماه تاکنون را ثبت کرد و در سطح ۳میلیون و ۱۵۱هزار واحد آرام گرفت. این کاهش چشم‌گیر در ادامه ضعف تقاضا و افزایش فشار فروش در معاملات روز شنبه رخ داد؛ جایی‌که نماگر اصلی بازار پس از ورود به کانال ۳میلیون و ۲۰۰ هزار واحد، نشانه‌هایی از اشباع خرید و کم‌رمقی خریداران را بروز داده بود.
در این شرایط، اصلاح قیمتی اخیر را می‌توان واکنشی طبیعی به رشد شتابان هفته‌های گذشته و تلاش برای بازتعریف سطوح تعادلی جدید در بازار سهام ارزیابی کرد. به باور تحلیلگران، کاهش هیجان خرید در نمادهای شاخص‌ساز و افزایش تمایل به شناسایی سود کوتاه‌مدت از مهم‌ترین دلایل افت اخیر شاخص محسوب می‌شود؛ با این حال، ثبات نسبی متغیرهای کلان و تداوم جریان نقدینگی در صنایع کامودیتی‌محور می‌تواند مانع از تعمیق اصلاح در روزهای آینده شود.
در جریان معاملات دیروز، شاخص هم‌وزن نیز همسو با نماگر اصلی بازار حرکت کرد و با افت ۱.۶درصدی در سطح ۹۱۱ هزار واحد متوقف شد. در فرابورس نیز شاخص کل این بازار با کاهش ۱.۲۳درصدی به محدوده ۲۷ هزار واحد عقب‌نشینی کرد.
ارزش معاملات خرد سهام پس از مدت‌ها بار دیگر به زیر ۱۰ هزار میلیارد تومان سقوط کرد و رقم ۸ هزار و ۱۸میلیارد تومان را به ثبت رساند؛ موضوعی که از کاهش محسوس مشارکت معامله‌گران حقیقی در جریان دادوستدها حکایت دارد. همچنین خروج ۲هزار و ۴۸۵میلیارد تومان پول حقیقی از بازار، بیشترین میزان خروج سرمایه از یازدهم تیرماه امسال تاکنون به شمار می‌رود؛ آماری که بیانگر افزایش احتیاط فعالان خرد و تقویت نگاه کوتاه‌مدت در معاملات روزانه است. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند، در مقاطعی که سهام بزرگ و شاخص‌ساز بازار رشد قابل‌توجهی را پشت سر گذاشته و ارزش‌گذاری آنها به محدوده‌های بالایی رسیده است، جابه‌جایی بخشی از نقدینگی به سمت شرکت‌های کوچک‌تر و کمتر رشد‌کرده امری منطقی به نظر می‌رسد.
این گروه از سهام که هنوز از ظرفیت‌های رشد برخوردارند، می‌توانند در موج‌های بعدی صعود بازار نقش‌آفرینی پررنگ‌تری داشته باشند. در نقطه مقابل، زمانی که بازار درگیر ابهام، اصلاح یا رکود معاملاتی است، سرمایه‌گذاران می‌توانند با کاهش سطح ریسک و انتقال بخشی از دارایی‌ها به صندوق‌های اهرمی یا مختلط از نوسانات شدید بازار در امان بمانند. این صندوق‌ها با تکیه بر مدیریت حرفه‌ای و بهره‌گیری از ابزارهای مالی متنوع، امکان کسب بازده متعادل همراه با کنترل ریسک را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌سازند.
بازار سرمایه در پیچ‌وخم ابهامات
بسیاری از کارشناسان معتقدند بورس تهران در سال‌های اخیر، چشم‌انداز روشنی برای رشد مستمر نداشته و حتی رشد کوتاه‌مدت نیز محدود به دوره‌های یک تا دو ماهه بوده است. پس از هر موج صعودی کوتاه، اصلاح قیمت رخ داده و بازار نتوانسته روندی پایدار برای خود ایجاد کند. این وضعیت عمدتا تحت تاثیر رشد ریسک‌های داخلی و ژئوپلیتیک، بحران‌های سیاسی و اقتصادی و فقدان اعتماد عمومی شکل گرفته است.
در همین رابطه علیرضا خان‌محمدی، کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: بررسی عملکرد شرکت‌ها نشان می‌دهد که بازار در سطح ارزندگی نسبی قرار گرفته است. P/E بازار نسبت به سال‌های گذشته پایین‌تر است و از نرخ بازده صندوق‌های درآمد ثابت نیز کمتر ارزیابی می‌شود.
این بدان معناست که اگرچه بازار نه ارزان و نه گران است، اما سرمایه‌گذاران همچنان حاضرند در سطوح بالاتر دارایی خریداری کنند، زیرا بازار سهام با ریسک همراه با امکان تولید و سودآوری شرکت‌ها مواجه است، درحالی‌که صندوق‌های درآمد ثابت بازده مشخص و محدود دارند.
به گفته او در هفته‌های اخیر، تحلیل‌ها و اخبار مربوط به دلار بازار دوم و نرخ خوراک صنایع، انتظارات بازار را تحت تاثیر قرار داده است. عدم تحقق سریع این موارد، از جمله تاخیر در عرضه دلار صادراتی به بازار دوم و تغییرات محدود در نرخ خوراک، باعث شد که رشد سودآوری برخی شرکت‌ها که پیش‌بینی می‌شد تا ۵۰ درصد افزایش یابد، به تعویق بیفتد. این مساله یکی از عوامل کاهش شتاب صعودی بازار در روزهای اخیر است.
این کارشناس با بیان اینکه علاوه بر مسائل بنیادی، بحران آب و انرژی نیز از ریسک‌های جدی پیش‌روی صنایع تولیدی است، افزود: کمبود منابع آبی می‌تواند به توقف یا کاهش تولید کارخانه‌ها منجر شود. همزمان، نزدیک شدن به فصل سرما و ابهامات تامین سوخت و گاز صنایع، چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است. از سویی در فضای کنونی، شایعات و تحلیل‌های مرتبط با ریسک‌های ژئوپلیتیک و تقابل نظامی نیز بر روان سرمایه‌گذاران اثرگذار است. اخبار ضد و نقیض داخلی و خارجی باعث شده فعالان بازار محتاط شده و بخشی از دارایی خود را به ابزارهای امن منتقل کنند.
با این حال، کارشناسان توصیه می‌کنند سرمایه‌گذاران بازار سهام سبد متنوعی داشته باشند و از ابزارهای پوشش ریسک موجود بهره بگیرند. استفاده از این ابزارها می‌تواند از سرمایه در برابر نوسانات شدید و شرایط غیرمنتظره محافظت کند و امکان مشارکت هوشمندانه در بازار را فراهم آورد. برآیند اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد، ادامه رشد بازار سهام منوط به بهبود عوامل بنیادی، تحقق اخبار اقتصادی مثبت و کاهش ابهامات کلان است. سرمایه‌گذاران باید با تحلیل دقیق شرکت‌ها و توجه به متغیرهای اقتصادی، بازار را زیر نظر داشته باشند تا بتوانند در شرایط مناسب با شهامت و برنامه‌ریزی دقیق به فعالیت ادامه دهند.
محرک‌های رشد بازار
شاخص کل بورس اکنون در محدوده ۳میلیون و ۲۰۰ هزار واحد در حال نوسان است از ابتدا ی اردیبشهت ماه تاکنون شاخص کل، دوبار کانال 3.2میلیونی را از دست داده است؛ سطحی که از منظر تکنیکی و روانی اهمیت زیادی دارد. با این حال تحلیلگران معتقدند وضعیت بورس اکنون رفتاری نسبتا متعادل در پیش گرفته است.
در همین رابطه احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد معامله‌گران حرفه‌ای در حال حاضر رشد قابل‌توجهی برای ۳۰ شرکت بزرگ بازار متصور نیستند و ادامه مسیر بورس تا حد زیادی وابسته به تحقق اخبار سیاسی و بودجه‌ای است. به‌ویژه اصلاحات احتمالی در نرخ خوراک و گاز صنایع پتروشیمی و فولادی می‌تواند با بهبود حاشیه سود شرکت‌ها، چشم‌انداز جدیدی برای بازار سهام ترسیم کند.
او با بیان اینکه رشد اخیر شاخص‌ها که از سطح ۳میلیون تا ۳میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رقم خورد، عمدتا تحت‌تاثیر خبر احتمال انتقال ارز حاصل از صادرات پتروشیمی و فولاد به بازار مبادله دوم (ارز تجاری) بوده است، گفت: این تصمیم در صورت عملیاتی‌شدن می‌تواند نرخ تسعیر ارز این شرکت‌ها را از محدوده ۷۰ هزار تومان فعلی به حدود ۹۰ هزار تومان افزایش دهد و زمینه رشد شاخص کل تا سطح ۳میلیون و ۴۰۰ هزار واحد را فراهم کند. با این حال، تا زمانی که این سیاست به مرحله اجرا نرسد، بازار در فاز احتیاط باقی خواهد ماند.
به گفته این کارشناس، کاهش ارزش معاملات از حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان به زیر ۱۰ هزار میلیارد تومان نشانه‌ای از ورود بورس به فاز اصلاح زمانی و قیمتی است. در صورت افت بیشتر حجم معاملات به زیر ۱۰ هزار میلیارد تومان، احتمال اصلاح قیمتی تا حدود ۱۰ درصد نیز وجود دارد، هرچند تردید شدیدی در بازار دیده نمی‌شود و کف حمایتی ۳میلیون و ۱۰۰ هزار واحد همچنان معتبر ارزیابی می‌شود.
احمد اشتیاقی با اشاره به وضعیت بازارهای موازی نیز گفت: به نظر می‌رسد، صندوق‌های طلا با توجه به ثبات نرخ دلار در محدوده
۱۰۶ تا ۱۱۵ هزار تومان و احتمال ثبات قیمت اونس طلای جهانی، جذابیت خود را از دست داده‌اند. در نتیجه، ممکن است بخشی از منابع پارک‌شده در صندوق‌های درآمد ثابت و طلا به‌تدریج به سمت سهام بازگردد.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان اظهار کرد: در مجموع می‌توان گفت ادامه مسیر صعودی بورس به سه محرک اصلی گره خورده است. اجرای قطعی انتقال ارز صادراتی به نرخ ۹۰ هزار تومانی، اصلاح سیاست‌های بودجه‌ای مرتبط با نرخ خوراک و گاز و انتشار اخبار مثبت در حوزه سیاست خارجی کشور.تا قبل از تحقق این عوامل، بورس تهران احتمالا با رفتاری محتاطانه همراه با معاملاتی محدود مسیر خود را ادامه خواهد داد.
