بورس هفته را با روندی امیدوارکننده آغاز کرد؛
رشد در یک روز رفت و برگشتی
هرچه به میانه بازار نزدیک‌تر شدیم، نمادهای شاخص‌ساز تحت‌تاثیر افزایش عرضه قرار گرفتند و ورق به سرعت برگشت؛ تا جایی که شاخص کل از محدوده‌های مثبت فاصله گرفت و برای دقایقی وارد ناحیه منفی شد. با وجود این چرخش، شاخص هموزن که بیانگر عملکرد منسجم‌تر نمادهای کوچک و متوسط است، روند آرام و رو به رشد خود را ادامه داد و همین ثبات رفتاری باعث شد موجی از اعتماد مجدد در میان خریداران شکل بگیرد. پافشاری سهام کوچک در مسیر صعودی به‌تدریج نگاه‌ها را به سمت نمادهای بزرگ نیز بازگرداند و بازار دوباره به سمت تعادل حرکت کرد. در نهایت همین پایداری جریان نقدینگی در نمادهای کوچک و متوسط بود که ورق بازار را برگرداند. شاخص‌سازان که تا نیمه معاملات درگیر فشار فروش بودند، بار دیگر به مدار صعودی بازگشتند و در پایان کار، نه‌تنها شاخص کل رنگ سبز به خود گرفت، بلکه تراز ورود پول حقیقی که در میانه بازار منفی شده بود، با ثبت رقم مثبت ۸۱میلیارد تومان نشان داد که اعتماد معامله‌گران حقیقی نیز بهبود یافته است.
در بورس شنبه چه گذشت؟
معاملات نخستین روز کاری هفته با نوسانی قابل‌توجه آغاز شد؛ تا جایی که شاخص کل در میانه بازار کف ۳میلیون و ۱۰۱ هزار واحدی را لمس کرد. اما فشار خرید در نیمه دوم معاملات، این نماگر را از محدوده منفی خارج کرد و در نهایت این شاخص با رشد ۰.۲۱ درصدی در سطح ۳میلیون و ۱۰۵ هزار واحد به کار خود پایان داد. در سوی دیگر، شاخص هموزن که از ابتدای روز روندی باثبات و رو به رشد داشت، توانست با افزایش ۰.۴۱ درصدی در کانال ۹۰۷ هزار واحد به کار خود پایان دهد؛ امری که نشان‌دهنده تحرک بیشتر در سهام کوچک و متوسط بود.
در میان نمادهای اثرگذار، فملی، شپنا و شتران بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل گذاشتند، درحالی‌که میدکو، وپاسار و فولاد بیشترین فشار منفی را بر بازار اعمال کردند. همچنین مهرگان، وبملت و خودرو در صدر پرتراکنش‌ترین نمادهای روز قرار گرفتند و سهم بالایی در ارزش معاملات داشتند. در بازار فرابورس نیز روندی مشابه دنبال شد. شاخص کل فرابورس با رشد ۰.۲۱ درصدی در سطح ۲۷ هزار و ۹۱۷ واحد متوقف شد و شاخص هموزن فرابورس با افزایش ۰.۱۶درصدی در آستانه ورود به کانال ۱۵۶ هزار واحد قرار گرفت. عملکرد متعادل نمادهای فرابورسی نیز به تقویت جو عمومی بازار کمک کرد.
در پایان دادوستدها، ۵۹ درصد معادل ۴۷۶ نماد در محدوده مثبت تابلو قرار داشتند که نشانه‌ای از چرخش تدریجی بازار به سمت ریسک‌پذیری بیشتر بود. نکته مهم‌تر آنکه با وجود منفی‌شدن موقت شاخص کل، ارزش سفارش‌های خرید در تمام دقایق معاملاتی بالاتر از فروش ثبت شد؛ به‌طوری‌که مجموع سفارش‌های خرید به هزار و ۳۶۵میلیارد تومان رسید، درحالی‌که ارزش سفارش‌های فروش تنها ۴۸۸میلیارد تومان بود. همچنین ۸۰۳میلیارد تومان صف خرید در برابر ۱۷۳میلیارد تومان صف فروش ثبت شد. از نظر ترکیب بازیگران، حقیقی‌ها نقش پررنگی داشتند؛ به‌گونه‌ای که ۷۵درصد خریدها و ۷۶درصد فروش‌ها توسط سرمایه‌گذاران حقیقی انجام شد. ارزش کل معاملات نیز رقم ۶ هزار و ۵۸۹میلیارد تومان به ثبت رسید که نسبت به روز چهارشنبه ۲۲ درصد کاهش داشت.
ضربه مصوبه جدید به صندوق‌های درآمد ثابت
خبر مهم روز مربوط به اجرای مصوبه‌ای بود که کارمزد خرید و فروش صندوق‌های درآمد ثابت را به‌طور مجموع به ۰.۰۷۵درصد افزایش می‌دهد. این تصمیم که عملا چرخش سرمایه بین صندوق‌ها با هدف کسب بازده بالاتر را غیرممکن می‌کند، در نخستین روز اجرا اثر خود را نشان داد. ارزش معاملات صندوق‌های درآمد ثابت به‌شدت کاهش یافت و برخی صندوق‌ها حتی افت ۷۰ درصدی نسبت به میانگین ماهانه را تجربه کردند. همین موضوع سبب شد درآمدثابت‌ها بیشترین خروج پول را ثبت کنند. در مقابل، صندوق طلا با ۳۹۶ میلیارد تومان، سهامی با ۸۴میلیارد تومان بیشترین ورود پول را داشتند و صندوق‌های اهرمی و بخشی به ترتیب با ۴۹ و ۴۸میلیارد تومان در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در سطح صنایع نیز توزیع پول حقیقی تصویری روشن‌تر از جریان سرمایه ارائه می‌دهد:
ورود پول: محصولات شیمیایی با ۳۶میلیارد تومان، سیمانی‌ها با ۳۵میلیارد تومان و استخراج کانه‌های فلزی با ۲۶میلیارد تومان در صدر بودند.
خروج پول: بانکی‌ها با ۲۷۱میلیارد تومان، فلزات اساسی با ۹۹میلیارد تومان و گروه خودرو و ساخت قطعات با ۲۹میلیارد تومان بزرگ‌ترین خروج‌ها را ثبت کردند.
در مجموع، بازار شنبه شاهد تقابل عرضه و تقاضا، واکنش سریع سهامداران به تغییرات شاخص و اثرگذاری ملموس مقررات جدید بر جریان نقدینگی بود؛ روزی که در آن وزن نقدینگی حقیقی‌ها بیش از هر عامل دیگری بر جهت بازار اثر گذاشت.
حجم معاملات زیر سایه تردید ارزی
احمد اشتیاقی در ارزیابی معاملات روز گذشته گفت: «حجم معاملات سهام شنبه به حدود ۷ هزار میلیارد تومان رسید و این به‌روشنی نشان می‌دهد که بازار از روزهای اوج خود فاصله گرفته است. اگر معاملات در همین محدوده باقی بماند یا حتی به سمت ۵ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کند، می‌توان گفت بازار از نظر حجم در وضعیت ضعیفی قرار دارد. همین موضوع باعث می‌شود بسیاری از سهامدارانی که قصد خرید دارند دست نگه دارند؛ چراکه کاهش حجم معاملات معمولا نشانه ضعف روند صعودی بازار است.»
او درباره علت این افت حجم توضیح داد: «همان‌طور که قبلا اشاره کرده بودم، بازار تحت‌تاثیر نوعی دودلی قرار گرفته است؛ دودلی ناشی از آینده نرخ ارز در بازار دوم یا ارز تجاری. انتظار فعالان این است که دلارهای صادراتی به این بازار منتقل شود، درحالی‌که هنوز بخش عمده دلار پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و صنایع روی به‌طور کامل وارد این بازار نشده است. در حال حاضر نرخ تخصیصی بانک مرکزی در محدوده ۷۱ هزار تومان قرار دارد و تنها حدود هزار تومان از ابتدای سال افزایش داشته؛ درحالی‌که شرکت‌های صادرات‌محور باید در نهایت به سمت معامله با دلار ۹۰ هزار تومانی بروند.»
اشتیاقی در ادامه افزود: «مساله این است که باید سازوکاری مشخص شود تا ارز ترجیحی و نیمایی از روند فعلی خارج شده و به‌تدریج در همان کانال ۹۰ هزار تومان قرار گیرد. آنچه بازار منتظر آن است، تغییر کامل دلارهای صادراتی شرکت‌های بورسی به این نرخ است. اگر این اتفاق بیفتد، اثر قابل‌توجهی بر سودآوری شرکت‌ها خواهد داشت و یک تحول بنیادی محسوب می‌شود. زمانی که خبر اولیه این موضوع منتشر شد، شاخص از محدوده ۲میلیون و ۹۰۰ هزار واحدی تا نزدیکی ۳میلیون و ۴۰۰ هزار واحد رشد کرد و اکنون نیز بازار همچنان چشم‌انتظار عملیاتی شدن آن است.» این تحلیلگر تاکید کرد: «تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد، شاخص کل احتمالا بین کانال 3.1 تا 3.2میلیون واحد نوسان خواهد کرد.
اما به محض مشاهده نشانه‌های عملی، بازار می‌تواند تا ۳میلیون و ۴۰۰ هزار واحد رشد کند. در مقابل، اگر خبری از این سیاست نشود، شاخص حتی توان افت تا محدوده ۳میلیون واحد را نیز دارد. معمولا وقتی بازار در نقاط تعادلی قرار می‌گیرد، بعد از چند روز بدون خبر، با یک منفی مواجه می‌شود.» او درباره عوامل اثرگذار دیگر توضیح داد: «تا پایان آذر دو موضوع برای بازار تعیین‌کننده است: ابتدا سرنوشت دلار صادراتی در بازار دوم و سپس بودجه سال ۱۴۰۵. بازار در انتظار است ببیند نرخ گاز شرکت‌ها چه خواهد شد و آیا سیاست‌های پیشین دولت در بودجه تکرار می‌شود یا خیر. از طرف دیگر، متغیرهای سیاسی مثل بحث‌های مرتبط با تحریم‌ها، فعال شدن احتمالی ماشه و اختلافات میان اروپا و ایران در آژانس انرژی اتمی نیز ریسک‌های مهمی هستند که بازار آنها را با دقت رصد می‌کند.»
اشتیاقی با اشاره به محدوده‌های مهم شاخص گفت: «به نظر من محدوده ۳میلیون واحد کف معتبر بازار است و بعید است این سطح را به‌راحتی از دست بدهیم. اگر دو عامل اقتصادی یعنی افزایش نرخ دلار تخصیصی و انتقال کامل دلار صادراتی شرکت‌ها به کانال ۹۰ هزار تومان محقق شود و از سوی دیگر ریسک‌های سیاسی تشدید نشود، بازار توان رشد تا محدوده 3.4میلیون واحد را دارد. اما فراتر رفتن از این عدد دشوار است؛ چرا که نرخ سود بدون ریسک ۳۵ درصدی رقیب بسیار قدرتمندی برای سهام است و اجازه جهش‌های بزرگ را نمی‌دهد.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «به‌طور کلی مسیر آینده بازار بسته به این سه عامل تعیین می‌شود: نرخ دلار صادراتی، مفاد بودجه ۱۴۰۵ و جهت‌گیری تحریم‌ها. مجموعه این متغیرها تعیین می‌کنند آیا بازار از وضعیت نوسانی فعلی خارج می‌شود یا همچنان در همین محدوده رفت‌وبرگشتی باقی خواهد ماند.»
