دیدگاه کارشناسان در مورد ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری
با توجه به افت شدید قیمت سهام به ارزش‌هایی به مراتب کمتر از بهای تمام شده خرید آنها، موضوع چگونگی انعکاس آثار مالی این تغییرات در صورت‌های مالی به یکی از مسائل اساسی شرکت‌ها تبدیل شده است. محمد حسن سعادتیان، عباس وفادار و محمد رضا طباطبایی که همگی از استادان دانشگاه و اعضای نهاد‌های رسمی و حرفه‌ای چون جامعه حسابداران رسمی ایران، کانون کارشناسان رسمی دادگستری، کارگزاران رسمی بورس اوراق بهادار و بورس فلزات، اشخاص حقیقی مورد تایید هیات عالی نظارت سازمان حسابرسی و انجمن صنفی مشاوران و تحلیلگران سرمایه‌گذاری هستند،
طی اظهارنظرهای رسمی در جمع خبرنگاران، ارزش‌های بازار را مبنای مناسبی برای احتساب دخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت ندانسته‌اند و با برآورد ارزش فعلی جریان‌های آتی وجوه نقد مورد انتظار سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت تعدادی از شرکت‌های گروه سرمایه‌گذاری پتروشیمی و مقایسه آن با بهای تمام شده این سرمایه‌گذاری‌ها، اقدام به برآورد ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به منظور انعکاس آن در صورت‌های مالی این شرکت‌ها کرده‌اند. بنا به گفته عباس وفادار، ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مبنای مناسبی برای‌اندازه گیری سود و زیان دوره نیست. به موجب استاندارد حسابداری شماره ۱۵، از آنجایی که مدیریت واحد‌های تجاری قصد یا توان فروش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت را در کوتاه‌مدت ندارند،
لذا نباید ارزش‌های بازار این سرمایه‌گذاری‌ها را مبنای انعکاس آنها در صورت‌های مالی قرارداد و انعکاس نوسانات کوتاه‌مدت در ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در صورت‌های مالی منجر به تحریف صورت‌های مالی می‌گردد به نحوی که این صورت‌های مالی فاقد ویژگی‌های لازم برای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها، بالاخص از بعد سودآوری و قدرت پرداخت دیون و قابلیت مقایسه این صورت‌ها خواهند بود.
بر این اساس و به موجب استاندارد‌های حسابداری و تفسیر‌های آن، صرفا کاهش دائمی در ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت باید در صورت‌های مالی منعکس شود. حتی وقوع زیان عملیاتی در یک یا چند سال متوالی الزاما به معنای کاهش دائمی در ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت نیست. منظور از کاهش دائمی در ارزش سرمایه‌گذاری‌ها کاهشی است که انتظار نمی‌رود در بلندمدت برگشت شود. دائمی بودن کاهش در ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت باید با توجه به مواردی از قبیل متغیر‌های اقتصادی، شرایط حاکم بر صنعت، فعالیت‌های انتفاعی واحد سرمایه‌پذیر، تداوم زیان‌دهی، عدم بازگشت ارزش‌های اولیه بازار به مدت طولانی یا استمرار کاهش ارزش سنجیده شود و مسوولیت تعیین موقتی یا دائمی بودن کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت با مدیریت واحد سرمایه‌گذار است که برای این منظور ضروری است از نظر کارشناسان با صلاحیت استفاده شود.
بنا بر بررسی‌های انجام شده توسط این کارشناسان، در حال حاضر ارزش ذاتی بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر از ارزش بازار آنها بوده و با توجه به نتایج حاصل از تحلیل‌های بنیادی و تکنیکی، رونق مجدد بازار سرمایه بسیار محتمل است.
وفادار معتقد است، شاخص کل باید به ارزش تعادلی خود برسد. شاخص کل بورس طی چند ماه گذشته به دلیل وجود ریسک‌های سیستماتیک با کاهش چشمگیری مواجه بوده است به نحوی که ارزش بازار بسیاری از شرکت‌ها حتی به رقمی کمتر از ارزش ذاتی آنها رسیده است. به نظر وی با کاهش عوامل تشکیل‌دهنده ریسک سیستماتیک، قطعا افزایش تدریجی قیمت‌ها به منظور انطباق ارزش بازار شرکت‌ها با ارزش ذاتی آنها صورت خواهد‌پذیرفت و روند حرکت شاخص کل و شاخص بازده نقدی در بازه زمانی ۱/۱۰/۱۳۸۴ تاکنون شاهد این مدعا است. لذا ذکر است به‌جای استفاده از ارزش بازار، باید ارزش ذاتی سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت را برآورد و با مقایسه آن با بهای تمام شده، ذخیره کاهش ارزش مورد نیاز را تعیین کرد.
وی گفت: بر همین اساس و با بررسی تک تک این سرمایه‌گذاری‌ها از نظر شرایط حاکم بر صنعت، شدت رقابت و تغییرات در فناوری، وضعیت سودآوری و قدرت پرداخت دیون، وضعیت مالی شرکت، ظرفیت تولید، تقاضای بازار و طرح‌های توسعه، اقدام به برآورد ارزش ذاتی سرمایه‌گذاری‌ها بر اساس ارزش فعلی جریان‌های آتی وجوه نقد کرده‌ایم و با مقایسه آن با بهای تمام شده سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، ذخیره کاهش ارزش مورد نیاز این سرمایه‌گذاری‌ها را محاسبه کرده‌ایم و جالب است که در بیشتر موارد، ارزش ذاتی سرمایه‌گذاری‌ها به مراتب بیشتر از ارزش بازار آنها بوده است. در برخی از موارد نیاز به احتساب ذخیره کاهش ارزش نبوده و در برخی موارد نیز رقم ذخیره کاهش ارزش مورد نیاز به مراتب کمتر از تفاوت بین بهای تمام شده و ارزش بازار این سرمایه‌گذاری‌ها بوده است.
وفادار تاکید کرد: به‌رغم موارد فوق، به لحاظ رعایت اصل محافظه‌کاری و دیدگاه بلندمدت بودن سرمایه‌گذاری‌ها وبا توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور، افشا، نگهداشت و حفظ آثار مالی تفاوت بین ارزش فعلی جریان‌های آتی وجوه نقد مورد انتظار و ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها در حساب سود انباشته شرکت‌های سرمایه‌گذار تا زمان بازگشت نسبی قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر به سطح قیمت‌های برآورد شده بر اساس ارزش فعلی جریان‌های آتی وجوه نقد مورد انتظار ضروری است.
