رشد شاخص در برابر احتیاط سهامداران رقم خورد؛
دو ریتم متفاوت بورس
سطحی که پیش‌تر تنها به‌عنوان یک مقاومت ذهنی در محاسبات تحلیلگران حضور داشت. با این حال در آخرین روز معاملاتی هفته با تشدید عرضه‌ها بخشی از هیجان صعودی روزهای قبل تعدیل شد. با وجود این، عملکرد هفتگی شاخص کل همچنان درخشان بود و بورس را در سطح ۳.۶۱درصد بازدهی مثبت نگه داشت. شاخص هموزن نیز هرچند رشد ملایم‌تری را تجربه کرد. اما افزایش ۱.۸۹ درصدی آن نشانه‌ای از بهبود نسبی تقاضا در کلیت بازار بود. بورس در حالی هفته‌ای که گذشت را با فتح سقفی جدید پشت سر گذاشت که تضاد میان رشد شاخص‌ها و رفت‌وآمد پول حقیقی، همچنان یکی از معماهای اصلی بازار در ماه پایانی پاییز است. اگرچه کارشناسان بر این باورند که ارزش معاملات خرد بالای سطوح ۱۰ همت می‌تواند امیدوارکننده باشد.
ارزش معاملات خرد نیز برای دومین هفته متوالی بالاتر از مرز ۱۰ همت قرار گرفت. موضوعی که از کاهش رکود معاملاتی حکایت دارد. اما در نقطه مقابل، روند خروج سرمایه حقیقی همچنان ادامه یافت. این موضوع حاکی از آن است که بخشی از معامله‌گران همچنان نسبت به پایداری روند صعودی اطمینان کافی ندارند. روند معاملاتی بورس گرچه به ظاهر از بازگشت رونق حکایت دارد، اما رفتار سهامداران نشان می‌دهد زخم بی‌اعتمادی هنوز التیام نیافته است. جریان مستمر خروج پول حقیقی و ترجیح نقدشوندگی بر ریسک‌پذیری، بیانگر آن است که بخش قابل‌توجهی از فعالان بازار همچنان نسبت به مسیر آینده بورس تردید دارند. گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد با وجود افت نسبی در روزهای پایانی هفته، نشانه‌های بنیادی همچنان از ظرفیت ادامه‌دار صعود بورس حکایت دارد. در صورتی که فضای سیاسی و سیاستگذاری دچار شوک جدیدی نشود، هفته جاری می‌تواند بار دیگر محرکی برای بازگشت شاخص به مدار صعودی باشد؛ به‌ویژه آنکه ارزیابی‌های وضعیت ارزندگی بازار سهام نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از نمادها در محدوده‌ای جذاب معامله می‌شوند.
قرار گرفتن P/E بازار در محدوده ۶.۵ واحد حاکی از آن است که سهام همچنان در سطوحی با ارزش‌های بنیادی معامله می‌شوند. چنین سطحی از ارزندگی معمولا سپری در برابر خروج هیجانی سرمایه‌گذاران ایجاد کرده و زمینه را برای بازگشت تقاضا و شکل‌گیری موج‌های تازه خرید فراهم می‌کند. از منظر تکنیکال نیز تحلیلگران می‌گویند؛ تا زمانی که سطح حمایتی ۳میلیون و ۲۰۰هزار واحد حفظ شود، ساختار کلی بازار تهدید جدی را تجربه نمی‌کند. به همین دلیل، بخشی از منفی‌های اخیر را می‌توان در قالب اصلاح کوتاه‌مدت و نه تغییر روند اصلی ارزیابی کرد. حتی ممکن است این عقب‌نشینی‌ها فرصتی دوباره برای ورود پول و بازآرایی پرتفو باشد؛ به شرط آنکه سیاستگذاران در جهت انتظارات فعالان بازار حرکت کرده و از تصمیمات ناگهانی فاصله بگیرند. با توجه به اینکه بازارهای موازی نیز کم نوسان ظاهر شدند، این وضعیت می‌تواند به نفع بازار سهام تمام شود. اکثر کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که بورس، پتانسیل ثبت رکوردهای جدید را در هفته‌های پیش‌رو حفظ کرده است.
سیگنال‌های مثبت و منفی
در مورد فراز و فرود بورس در هفته نخست آذرماه، علیرضا خان‌محمدی، تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: بازار سهام فضایی متفاوت و پرابهام را پشت سر گذاشت. فضایی که ضرورت بازنگری در پرتفو و مدیریت فعال سرمایه را بیش از گذشته برجسته می‌کند. از همین‌رو، واکنش منفی بخشی از بازار در معاملات اخیر، بیش از آنکه ناشی از یک عامل مشخص باشد، بازتاب مجموعه‌ای از نگرانی‌ها و سیگنال‌های متناقض بود. او معتقد است سیگنال‌های مختلفی به بازار مخابره شده است. در سمت متغیرهای حمایتی، چند خبر توجه فعالان بازار را به خود جلب کرده است. امکان فروش ارز شرکت‌های فلزی در بازار دوم یکی از این اخبار است. در واقع اعلام خبر فراهم شدن امکان فروش ارز برخی شرکت‌های فلزی و صادراتی در بازار دوم با نرخ‌های بالاتر، چشم‌انداز سودآوری این گروه را بهبود بخشیده است. این موضوع که از ماه‌های قبل، بازار انتظار شکل‌گیری آن را داشت، اکنون به‌تدریج در حال تحقق است و می‌تواند بخشی از فشار سودآوری بر بنگاه‌های صادرات‌محور را کاهش دهد. موضوع بعدی ضرورت افزایش نرخ دلار توافقی است. با توجه به فاصله قابل‌توجه میان نرخ توافقی و نرخ بازار آزاد، دولت ناگزیر خواهد بود در صورت تداوم شکاف قیمتی، نرخ توافقی را تعدیل کند. کاهش منابع ارزی و محدودیت دولت در «ارزپاشی» نیز احتمال این تعدیل را تقویت کرده است. این موضوع می‌تواند به‌طور مستقیم بر سود شرکت‌های صادراتی اثرگذار باشد.
به گفته خان‌محمدی، از سویی گزارش‌های میدانی از احتمال حذف یا اصلاح فرمول فعلی نرخ خوراک حکایت دارد؛ فرمولی که طی ماه‌های گذشته فشار سنگینی بر سودآوری پتروشیمی‌ها وارد کرده بود. صورت‌های مالی منتشر شده نیز نشان داده‌اند که کاهش اخیر در نرخ خوراک می‌تواند تاثیر مثبت و قابل‌توجهی بر هزینه تمام‌شده این شرکت‌ها داشته باشد. او در ادامه با بیان اینکه در کنار اخبار مثبت، بازار با مجموعه‌ای از ریسک‌ها مواجه است که رفتار معامله‌گران را تحت تاثیر قرار داده است، افزود: مباحث مرتبط با افزایش قیمت بنزین برای بازار بسیار مهم است. افزایش آتی نرخ بنزین، هم از منظر تورمی و هم از جهت اثرگذاری بر نرخ دلار، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. این موضوع می‌تواند از مسیر انتظارات تورمی، فشار مضاعفی بر بازار وارد کند. افزون بر آن نرخ بهره و فروش اوراق نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است.
