شاخصهای تازه بورس در مرحله نهایی شدن
نهادهای مالی، صندوقهای سرمایهگذاری و حتی سرمایهگذاران حقیقی از شاخصها به عنوان مبنایی برای طراحی استراتژیهای مالی و مدیریت ریسک بهره میبرند. به عبارتی دوگانه «نماگری» و «ابزار سرمایهگذاری»، ضرورت توسعه و تنوعبخشی به شاخصها را پررنگ میکند. در کارکرد نخست، یعنی نقش شاخصها به عنوان نماگر، ترکیب و روش وزندهی شاخص اهمیت زیادی دارد. شاخص کل که ملاک وزندهی آن، ارزش شرکتها است و تحرکات شرکتهای بزرگ را برجسته میکند، تصویری متفاوت از شاخص هموزن ارائه میدهد که در آن همه شرکتها سهمی برابر در محاسبه شاخص دارند. به همین دلیل، سرمایهگذاران برای تحلیل دقیقتر به شاخصهای متعدد نیاز دارند؛ شاخص صنایع، شاخص شرکتهای بزرگ، متوسط و کوچک، یا شاخصهایی با روشهای وزندهی متفاوت، همگی کمک میکنند تصویر روشنتری از رفتار بخشهای گوناگون بازار به دست آید. در واقع هر شاخص، یک لنز تحلیلی جدید است که به سرمایهگذار اجازه میدهد از زاویهای متفاوت به بازار نگاه کند. در کارکرد دوم، یعنی نقش شاخصها به عنوان ابزار سرمایهگذاری، اهمیت شاخصها دوچندان میشود. در بازارهای جهانی، شرکتهایی نظیر S&P هزاران شاخص طراحی کردهاند؛ بهگونهای که این شاخصها مبنای طراحی صندوقهای سرمایهگذاری شاخصی، قراردادهای آتی، اختیار معامله و سایر مشتقات مالی قرار میگیرند.
سرمایهگذاران از طریق صندوقهای شاخصی بهراحتی میتوانند عملکرد یک بخش مشخص از بازار را بدون نیاز به انتخاب یک به یک سهمها دنبال کنند. این روند، علاوه بر افزایش گزینههای سرمایهگذاری، موجب بهبود مدیریت ریسک و تقویت کارآیی بازار نیز میشود. در همین راستا، بورس اوراق بهادار تهران نیز تلاش کرده است مجموعه شاخصهای خود را تکمیل و متنوع کند. در حال حاضر بورس تهران شاخص کل (به دو روش ارزشوزنی و هموزن) و شاخصهای صنایع را منتشر میکند؛ اما نیاز به شاخصهایی که بتوانند اندازه شرکتها و ساختار بازار را دقیقتر منعکس کنند، مدتهاست احساس میشود. به همین دلیل، شاخصهای جدیدی بر اساس اندازه شرکتها طراحی شده که شامل شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، ۱۰۰ شرکت متوسط، ۱۵۰شرکت کوچک و شاخص شرکتهای خرد است. این شاخصها میتوانند تصویر روشنتری از رفتار هر دسته از شرکتها ارائه دهند و ظرفیت مناسبی برای طراحی ابزارهای مالی جدید ایجاد کنند. در حال حاضر محاسبات این شاخصها انجام شده و در کمیته شاخص سازمان بورس و نیز هیاتمدیره بورس تهران به تایید رسیده است.
اکنون تنها مرحله باقیمانده، طرح موضوع در شورای عالی بورس و کسب تصویب نهایی است. از نظر فنی، مانعی برای محاسبه و انتشار این شاخصها وجود ندارد و به محض تایید شورای عالی بورس، امکان انتشار آنها فراهم خواهد شد.
تنوع شاخصها گامی ضروری در جهت توسعه بازار سرمایه است؛ زیرا هم تحلیل دقیقتر بازار را ممکن میکند و هم سرمایهگذاران را به ابزارهای بیشتری مجهز میسازد. شاخصهای جدید میتوانند فصل تازهای در تحلیل بازار و طراحی محصولات مالی در بورس تهران ایجاد کنند. با راهاندازی این شاخصها، سرمایهگذاران، مدیران صندوقها و تحلیلگران به مجموعهای غنیتر و کارآمدتر از نماگرها دسترسی خواهند داشت. این مجموعه در نهایت شفافیت، کارآیی و عمق بازار سرمایه را افزایش خواهد داد.
* مدیر تحقیق و توسعه اوراق بهادار تهران
