ثبت میانگین ارزش معاملات ۵هزار و ۶۰۰میلیاردتومانی صندوقهای طلا در پاییز؛
پناهگاه اول سرمایهگذاران خرد
دادههای رسمی نشان میدهد از ابتدای سال۱۴۰۴ تاکنون، میانگین ارزش معاملات روزانه صندوقهای طلا به ۵هزار و ۴۰۰میلیاردتومان رسیده؛ رقمی که در مقایسه با میانگین ۱۶۹۰میلیاردتومانی سالگذشته، افزایش بیش از ۲۲۰درصدی را بهثبت رسانده است. این رشد پرشتاب نهتنها بیانگر افزایش فعالیت در ابزارهای مالی مبتنی بر طلا است، بلکه نشان میدهد صندوقهای طلا امروز یکی از مهمترین مسیرهای جذب سرمایه خرد در بازار سرمایه شدهاند؛ افزون بر این، بررسی روند ماهانه معاملات نشان میدهد که حتی در دورههایی که سایر بازارها با افت توجه یا خروج سرمایه مواجه بودهاند، صندوقهای طلا همچنان توانستهاند جریان نقدینگی را حفظ کنند.
این موضوع نشان میدهد که بخش قابلتوجهی از سرمایهگذاران نه صرفا به قصد نوسانگیری، بلکه با هدف نگهداری میانمدت و بلندمدت وارد این صندوقها شدهاند؛ امری که میتواند پیام مهمی برای سیاستگذار در حوزه سرمایهگذاری غیرمستقیم و مدیریت رفتارهای هیجانی در بازارهای موازی باشد.
دلایل جهش ۲۲۰درصدی ارزش معاملات
افزایش ارزش ریالی معاملات صندوقهای طلا در سالجاری، حاصل ترکیب سه متغیر کلیدی است. نخستین عامل، صعود قابلتوجه نرخ دلار طی یک سالگذشته است؛ افزایشی که عمدتا از مسیر کاهش ارزشریال رقم خورده و طبیعتا ارزشریالی داراییهای وابسته به طلا را بالا برده است. هنگامی که نرخ ارز رشد میکند، حتی بدون تغییر در حجم معاملات، ارزشریالی دادوستدها جهش میکند و همین موضوع بخش قابلتوجهی از افزایش ثبتشده در سالجاری را توضیح میدهد.
عامل دوم، عملکرد درخشان صندوقهای طلا در سالگذشته است. بازدهی بالای این صندوقها باعث شد سرمایهگذاران حقیقی که همواره بهدنبال پوششریسک و حفظ ارزش دارایی هستند، حضور پررنگتری در این بازار داشته باشند. تجربه موفق سالقبل، ذهنیت جدیدی برای سرمایهگذاران ایجادکرده و بهنوعی اعتماد از دست رفته نسبت به ابزارهای مالی را ترمیم کردهاست.
این بازدهیهای قابلتوجه عملا موجب شد جریان نقدینگی خرد با شیبی تند به سمت صندوقهای طلا هدایت شود. سومین عامل، ورود صندوقهای طلای جدید از مسیر پذیرهنویسی و رشد ضریب نفوذ این ابزارها است. گسترش تعداد صندوقها باعث شد دسترسی سرمایهگذاران به ابزارهای مبتنی بر طلا سادهتر شود و منابع پراکنده و خرد که پیشتر امکان ورود مستقیم به بازار فیزیکی طلا و سکه را نداشتند، اکنون بتوانند از طریق صندوقها وارد این بازار شوند.
پاییز داغ طلا
آمارها نشان میدهد که شتاب معاملات صندوقهای طلا در فصل پاییز به اوج رسیده است. میانگین ارزش معاملات روزانه این صندوقها در پاییز ۷هزار و ۵۸۰میلیاردتومان بوده؛ رقمی که از شدت تحرک بازار طلا و ورود گسترده نقدینگی به این ابزارها حکایت دارد. پاییز امسال را میتوان یکی از پرتلاطمترین دورهها برای بازار طلا دانست؛ دورهای که در آن انتظارات تورمی، نوسانات ارزی، اخبار اقتصادی داخلی و ریسکهای ژئوپلیتیک، تمایل سرمایهگذاران برای خرید طلا را افزایش داد.
از آنجا که بخش زیادی از این جریان سرمایه از طریق صندوقها وارد بازارشده، جهش ثبتشده در معاملات پاییز کاملا قابلتوجه است. این وضعیت نشان میدهد صندوقهای طلا در حال تبدیلشدن به ابزار اول برای پوششریسک و محافظت از ارزش دارایی درمیان سرمایهگذاران خرد هستند. برخلاف بازار فیزیکی طلا و سکه که با محدودیتهای خرید، هزینههای معاملاتی بالا و ریسکهای امنیتی همراه است.
صندوقها امکان معامله سریع، کمهزینه و امن را فراهم کردهاند؛ ویژگیهایی که جذابیت آنها را بهویژه در دورههای بیثباتی اقتصادی افزایش میدهد. همچنین دادههای معاملاتی نشان میدهد سهم معاملات الگوریتمی در صندوقهای طلا نیز در حال افزایش است. ورود این نوع معاملات موجب تعمیق بازار، کاهش هیجانات مقطعی و افزایش کارآیی کشف قیمت شدهاست؛ در واقع بازار طلا از طریق صندوقها به مرحلهای رسیده که میتوان آن را نیمهکارآ دانست؛ مرحلهای که در آن اطلاعات اقتصادی با سرعت بیشتری بر قیمتها اثر میگذارند.
ورود ۵۸ همت پول حقیقی
دادههای رسمی نشان میدهد که از ابتدای سال۱۴۰۴ تاکنون، حدود ۵۸ همت سرمایه خرد حقیقی وارد صندوقهای طلا شدهاست. این حجم از ورود پول، نهتنها صندوقهای طلا را در صدر ابزارهای جذاب برای سرمایهگذاران خرد قرار داده، بلکه نشان میدهد مردم عادی بیش از گذشته طلا را بهعنوان دارایی امن انتخاب کردهاند. اهمیت این جریان نقدینگی زمانی بیشتر مشخص میشود که بدانیم اگر صندوقهای طلا وجود نداشتند، بخش عمده این سرمایهها راهی بازار فیزیکی طلا و سکه میشد؛ بازاری که ظرفیت محدودی برای جذب نقدینگیهای بزرگ دارد و ورود ناگهانی سرمایههای خرد میتوانست التهاب شدید قیمتی، صفهای خرید، افزایش شکاف قیمتی و تشدید نوسانات را رقم بزند.
در عمل، صندوقها بهعنوان یکسوپاپ اطمینان عمل کردهاند که انرژی هیجانی بازار را در چارچوب شفاف و قابلکنترل بورسکالا تخلیه میکند. در حال حاضر ۲۹ صندوق طلا در بورسکالا فعال هستند و عمده منابع خود را به خرید گواهیهای سپرده سکه و شمش اختصاص میدهند. مدل کسب سود این صندوقها بر پایه افزایش قیمت این داراییها است و همین ساختار باعثشده رفتار قیمتی آنها همراستا با نوسانات بازار طلا باشد. تعدد این صندوقها، رقابت میان آنها و افزایش قدرت انتخاب سرمایهگذاران، همگی به توسعه بازار مالی طلا کمک کرده و عمق این بازار را بهطور معناداری افزایش دادهاست.
نکته دیگری که اهمیت دارد، نقش این صندوقها در شفافسازی قیمت طلا است. از آنجا که معاملات آنها در بستر رسمی بورسکالا انجام میشود، دادههای مبادلاتی بهصورت لحظهای منتشر میشود و همین موضوع باعثشده قیمتهای مرجع طلا و سکه در کشور، بیش از گذشته به دادههای بورسی وابسته شود. این شفافیت قیمتی یکی از عوامل مهم کاهش فضای سفتهبازی در بازار فیزیکی طلا بودهاست.
طلاییشدن جریان نقدینگی
تحولات سال۱۴۰۴ نشان میدهد صندوقهای طلا بیش از هر زمان دیگری به یکی از بازیگران اصلی بازار دارایی تبدیل شدهاند. رشد ۲۲۰درصدی ارزش معاملات، ورود ۵۸ همت پول خرد، فصل پررونق پاییز و توسعه کمی صندوقها، تنها بخشی از نشانههایی است که حکایت از طلاییشدن جریان نقدینگی دارد، اگرچه افزایش قیمت دلار نقش مهمی در رشد ارزشریالی معاملات ایفا کرده، اما واقعیت این است که امروز صندوقهای طلا به ابزار کلیدی حفظ ارزش دارایی تبدیل شدهاند؛ ابزاری که هم برای سرمایهگذاران خرد و هم برای ثبات بازار طلا، نقش مهم و روزافزونی خواهد داشت.
با توجه به روند فعلی، انتظار میرود سهم صندوقهای طلا در بازار سرمایه طی سالهای آینده نیز افزایش یابد و این ابزارها به یکی از ارکان اصلی سرمایهگذاری غیرمستقیم در اقتصاد ایران تبدیل شوند.
