پایداری صعود شاخصها چقدر محتمل است؟
بورس و سقفهای جدید
شاخص کل بورس با رشد ۰.۷۷ درصدی به سطح تاریخی ۳میلیون و ۳۴۰ هزار واحد رسید. شاخص هموزن نیز با جهش ۰٫۶۵ درصدی از محدوده ۹۵۰ هزار واحد فراتر رفت. امری که بیانگر تلاش تدریجی سهام کوچک برای همگام شدن با بزرگان بازار محسوب میشود. کارشناسان معتقدند هرچند بورس این روزها در حال فتح سقفهای جدید است، اما رفتار دوگانه و محتاطانه سرمایهگذاران باعث شده تا با قطعیت نتوانیم از دوام این روند سخن بگوییم. به باور تحلیلگران، تناقض میان رکوردشکنی شاخصها و احتیاط معاملهگران، نشاندهنده آن است که تردید همچنان در این بازار پرسه میزند. وضعیت ارزش معاملات و قرار گرفتن این سنجه آماری در سطح ۱۰ همت نیز به وضوح بر این نکته تاکید میکند. بهخصوص آنکه بازارهای موازی از طلا و سکه تا دلار آزاد، مرزهای جدیدی را درنوردیدند. بورس تهران باوجود سبزپوشی شاخصها همچنان با ارزش معاملات پایین دست و پنجه نرم میکند.
در دو روز گذشته نیز با وجود رشد شاخصهای سهامی پول قدرتمندی وارد معاملات سهامی نشده است. این رفتار دوگانه میان عملکرد شاخصها و رفتار معاملهگران، نشاندهنده بیاعتمادی نهفته و احتیاط سنگین بخش بزرگی از فعالان بازار است. گفتوگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه حاکی از آن است که پیشروی اخیر بورس از تغییر انتظارات تورمی و حرکت هماهنگ بازارها در مسیر صعودی نشأت میگیرد. از سویی رکوردشکنی شاخصها اگرچه از بهبود فضای معاملات حکایت دارد، اما تا زمان ورود پول حقیقی قدرتمند، تغییر در سیاستهای اقتصادی یا علامتی مشخصی از رشد سودآوری شرکتها نمیتوان تصویری روشن از یک روند صعودی قدرتمند و با دوام ارائه کرد.
به همین دلیل است که بسیاری از تحلیلگران، وضعیت فعلی بازار سرمایه را حرکت میان رکوردها و تردیدها بیان میکنند. این شرایط در حالی است که ممکن است با فروکش برخی هیجانات در بازارهای موازی، بورس نیز مجددا وارد فاز احتیاط شود. بازارهای ارز، طلا و سکه در جریان معاملات روز سهشنبه تغییر مسیر دادند و افزایش عرضه در حوالی سقفهای تاریخی موجب شد دلار آزاد که در معاملات روز دوشنبه تا سطح ۱۱۹ هزار تومان نیز پیشروی کرده بود؛ معاملات سهشنبه را در سطح ۱۱۸ هزار و ۴۰۰ تومان آغاز و در ادامه شاخص ارزی به کانال ۱۱۷ هزار تومان عقبنشینی کند. در بازار فیزیکی طلا و سکه، هر گرم طلای ۱۸ عیار تا سطح ۱۲میلیون تومان کاهش قیمت داشت و سکه امامی نیز در کانال ۱۲۴میلیون تومان میان خریداران و فروشندگان دست به دست شد. صندوقهای طلا نیز معاملات دیروز را منفی آغاز کردند.
اگرچه و در یک ساعت نخست معاملات، صندوقهای مذکور با خروج پول حقیقی مواجه شدند؛ اما در ادامه، ورق معاملات این صندوقها برگشت و در نهایت با ورود .... میلیارد تومان پول حقیقی همراه شدند. بازار سهام اگرچه در فضایی نسبتا آرام و متعادل در مسیر صعودی حرکت میکند، اما ادامه این روند با دو متغیر کلیدی و چالشساز مواجه است که میتوانند سناریوی اصلاح را نیز مطرح کند. نخست، رفتار پرنوسان بازارهای طلا و ارز است؛ بازارهایی که در دورههای تورمی همواره مقصد جذابتری برای سرمایهگذاران محتاط و ریسکگریز بودهاند. رشدهای مقطعی دلار و طلا، بار دیگر بخشی از سرمایههای خرد را از بورس منحرف کرده و جذابیت سودآوری سهمها را تحتالشعاع قرار داده است.
علاوه بر این موضوع، رشد بیسابقه نرخ بهره اوراق اخزا به سطوح بالاتر از ۳۸ درصد میتواند ورود پول به بازار سهام را با دستانداز مواجه کند. با توجه به اینکه کف بازدهی بدون ریسک در وضعیت تورمی، افزایش یافته و مقایسه آن با نرخ بازده بورس وضعیت را برای بسیاری از سرمایهگذاران سختتر کرده است، در چنین شرایطی، رقابت سرمایههای خرد میان بورس، طلا، ارز و اوراق بدهی را بهشدت فشرده خواهد کرد. با وجود این موانع، ارزیابیها نشان میدهد بورس همچنان پتانسیل ادامه روند صعودی را دارد. اما اینکه بتواند در کوتاهمدت و در سایه سیاستگذاریهای فعلی، بر رقابت شدید بازارهای موازی غلبه کند، سناریویی مبهم است. بازار سهام برای تثبیت پیروزی خود، بیش از هر چیز نیازمند تقویت اعتماد، افزایش ارزش معاملات و ایجاد چشمانداز روشن در سودآوری شرکتها است.
آنچه در بازار سهشنبه گذشت
در جریان معاملات دیروز بورس تهران، همه شاخصهای سهامی به پیشروی خود ادامه دادند. شاخص کل در معاملات روز چهارم آذر، سقف جدید خود را در سطح ۳میلیون و ۳۰۳ هزار واحدی به ثبت رساند. البته پس از آن، این شاخص با عقبنشینی از سقف مذکور مواجه شد، اما از روز یکشنبه مجددا شاخص به مسیر صعودی بازگشت و توانست سطوح جدیدی را لمس کند. در جریان دادوستدهای دیروز بورس تهران، ۱۰۰میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شد و ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز رقم ۱۰ هزار و ۳۶۰میلیارد تومان را ثبت کرد. معاملات روز سهشنبه، دومین روز متوالی بود که با ورود سرمایههای خرد حقیقی به بازار همراه بود. ارزش معاملات خرد نیز برای دومین روز متوالی توانست از مرز روانی ۱۰ هزار میلیارد تومانی عبور کند. شاخص کل نیز با رشد ۰.۷۷ درصد به سطح ۳میلیون و ۳۴۰ هزار واحد رسید. شاخص هموزن نیز با رشد ۰.۶۵ درصد به سطح ۹۵۰ هزار واحد رسید.
نشانههایی روشن از صعود؟
بازار سهام در معاملات اخیر نشانههایی از تداوم روند صعودی را به نمایش گذاشته است. برخی از کارشناسان میگویند شاخص کل با عبور مجدد از مرز ۳میلیون و ۳۰۰ هزار واحد، موقعیت خود را در این کانال تثبیت کرده است. در همین رابطه حجت سرهنگی، کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: بورس تهران در نقطهای حساس از منظر تامین مالی قرار گرفته است. نرخ سود ابزارهای بدون ریسک، بهویژه اوراق اخزا، به محدوده کمسابقه ۳۸ درصد رسیده است. سطحی که بسیاری از صندوقهای با درآمد ثابت نیز توان پوشش آن را ندارند. این وضعیت از یکسو زنگ خطر را برای کسری بودجه دولت و نیاز آن به فروش اوراق به صدا درآورده و از سوی دیگر چشمانداز هزینه تامین مالی بنگاهها را سنگینتر کرده است.
افزایش نرخ بهره، بهطور طبیعی فشارهایی بر ارزشگذاری سهام وارد میکند و میتواند بخشی از مسیر صعودی بازار را با چالش مواجه کند. به گفته این کارشناس، با وجود این متغیرها، مجموعهای از عوامل بنیادی طی دو تا سه ماه گذشته مسیر بورس را تقویت کرده است. کاهش نرخ خوراک پتروشیمیها، انتقال ارز صنایع به تالار دوم، اجرای معافیتهای مالیاتی در برخی گروهها، افت قیمت جهانی گاز و همچنین آزادسازیهای نسبی در قیمتگذاری، زمینه رشد فروش و سودآوری شرکتها را فراهم کرده است. در کنار آن، افزایش نرخ محصولات در صنایع خودرویی، زراعتی و برخی گروههای کالایی، به تقویت جریان نقدی شرکتها کمک کرده است.
او در ادامه افزود: شاخص کل طی این دوره توانسته از محدوده ۲میلیون و ۴۰۰ هزار واحد به حوالی ۳میلیون و ۳۰۰ هزار واحد برسد. رشدی نزدیک به ۹۰۰ هزار واحد که عمدتا متاثر از افزایش نرخ ارز بوده است. اکنون فاصله قابلتوجه میان نرخ دلار نیما و بازار آزاد که به حدود ۶۰ درصد رسیده است، این انتظار را تقویت کرده که سیاستگذار ناچار به تعدیل نرخ نیما شود؛ اگر این سیاست عملی شود، میتواند جهش فروش و سودآوری صادرکنندگان را به همراه داشته باشد.
این تحلیلگر بازارهای مالی با اشاره به تثبیت احتمالی شاخص کل در کانال ۳.۳میلیون واحد گفت: کانال مهم ۳.۳میلیونی مقدمهای برای حرکت به سمت اهداف ۳.۵ و حتی ۳.۹میلیون واحد است. البته با این فرض که ریسکهای غیراقتصادی نظیر تنشهای سیاسی یا شوکهای غیرمنتظره رخ ندهد.
