سهم حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای، هوایی و دریایی از حضور موثر در زنجیره تامین در سالی که گذشت
بازار جهانی لجستیک در ۲۰۳۴
اثر تجارت الکترونیک بر فرآیند حمل کالا از مبدا تا نقطه مصرف
پیش‌بینی این موسسه حاکی است که بازار جهانی لجستیک از حدود ۱۱.۲۳تریلیون دلار در سال ۲۰۲۵ به حدود ۲۳.۱۴تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۴ می‌رسد و در این دوره با نرخ رشد مرکب سالانه حدود ۸.۳درصد رشد خواهد کرد. در همین حال، انتظار می‌رود بازار لجستیک آسیا-اقیانوسیه که در سال ۲۰۲۴ حدود ۴.۵تریلیون دلار ارزش‌گذاری شد، تا سال ۲۰۳۴ با نرخ رشد سالانه ۹.۳درصد به حدود ۱۱.۵تریلیون دلار برسد. دلایل اصلی پیشتازی منطقه آسیا-اقیانوسیه در بازار لجستیک را می‌توان در چند عامل کلیدی خلاصه کرد.
نخست اینکه گسترش صنعت خرده‌فروشی در این منطقه، موجب افزایش چشم‌گیر تقاضا برای خدمات لجستیک شده است. علت دوم، سرمایه‌گذاری گسترده دولت‌ها در توسعه و بهبود زیرساخت‌هایی مانند جاده‌ها، بنادر و فرودگاه‌ها است که ظرفیت و کارآیی شبکه حمل‌ونقل و توزیع را به‌طور قابل‌توجهی ارتقا داده است. سوم، رشد سریع تجارت الکترونیک به‌ویژه در کشورهایی نظیر چین و هند، نیاز به خدماتی همچون انبارداری، حمل‌ونقل و تحویل «آخرین مایل/کیلومتر» را بیش از پیش افزایش داده است. در نهایت، رشد پرشتاب اقتصادی در این منطقه که با افزایش تولید صنعتی و گسترش فعالیت‌های تجاری همراه است، تقاضا برای خدمات لجستیک کارآمد و نوآورانه را به‌طور مداوم تقویت کرده است.
کاربرد هوش مصنوعی در لجستیک
در آمریکای شمالی نیز پیش‌بینی می‌شود طی یک دهه پیش رو، بازار لجستیک نرخ رشد قابل‌توجهی داشته باشد که این رشد ناشی از زیرساخت‌های پیشرفته جاده‌ای و ریلی، شبکه‌های زنجیره تامین یکپارچه در ایالات متحده شامل حمل‌ونقل هوایی، ریلی، دریایی و زمینی و نیز بهره‌گیری گسترده از هوش مصنوعی برای بهبود مسیریابی و انبارداری است. بیش از ۷۰درصد شرکت‌های لجستیک در آمریکا از هوش مصنوعی برای افزایش دقت تحویل و کارآیی انبارداری استفاده می‌کنند. فعالیت‌های نزدیک‌سازی زنجیره تامین به مکزیک نیز با افزایش بیست و پنج درصدی در حمل‌ونقل مرزی همراه بوده است. درحالی‌که بنادر ساحل شرقی آمریکا شاهد حجم بی‌سابقه‌ای از کانتینرها هستند، نگرانی‌های ژئوپلیتیکی موجب شده است شرکت‌ها در شبکه‌های لجستیکی مقاوم و مبتنی بر فناوری سرمایه‌گذاری کنند.
در اروپا، بازار لجستیک در سال ۲۰۲۴ دومین سهم بزرگ بازار جهانی را به خود اختصاص داده است. رشد این بازار عمدتا ناشی از افزایش روندهای تجارت الکترونیک و سرمایه‌گذاری کشورهای اروپایی در تحقیق و توسعه لجستیک است. آلمان در سالی که گذشت، بزرگ‌ترین سهم بازار لجستیک اروپا را در اختیار داشته و بریتانیا سریع‌ترین رشد را در این منطقه تجربه می‌کند. علاوه بر این، در دسترس بودن نیروی کار و زیرساخت مناسب، فرصت‌های سودآور خوبی برای توسعه بازار لجستیک در اروپا فراهم کرده است.
بر اساس این گزارش، رشد چشم‌گیر بازار لجستیک در منطقه آسیا-پاسیفیک (آسیا-اقیانوسیه) عمدتا ناشی از توسعه تجارت الکترونیک و فناوری است. زیرساخت‌های چین با سیاست سرمایه‌گذاری ۵۴۸میلیارد دلاری به پیش می‌رود و پروژه‌های کلیدی مانند بندر بزرگ توآس، کارآیی منطقه را بهبود می‌بخشد. بازار لجستیک قراردادی نیز در حال رونق است و استفاده گسترده از فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در زنجیره تامین، فرصت‌های هیجان‌انگیزی در صنعت حمل‌ونقل بار ایجاد کرده است. سنگاپور و هند پیشتازان اولیه در لجستیک هوشمند و دیجیتال‌سازی هستند، اما تفاوت‌ها و کمبودهای نیروی کار چالش‌هایی برای ارائه خدمات لجستیک ایجاد می‌کند. دیجیتال‌سازی استراتژیک همچنان از تحول سریع لجستیک در آسیا-اقیانوسیه در دوره پیش‌بینی شده حمایت می‌کند.
لجستیک در کسب‌وکارهای آنلاین
یکی از عوامل کلیدی که بازار را به صورت مثبت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، رشد صنعت تجارت الکترونیک و بهبود دسترسی به شبکه‌های پرسرعت است. با گسترش تجارت الکترونیک، نیاز به خدمات لجستیک موثر افزایش یافته است. علاوه بر این، تغییر ترجیح مشتریان به سمت خرید آنلاین، عامل محرک دیگری برای رشد بازار است.
شبکه‌های فروشگاهی آنلاین، خدمات تحویل در منزل را فراهم می‌کنند که رشد بازار را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، تولیدکنندگان به دنبال راهکارهای لجستیک سبز هستند تا اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های خود را کاهش دهند و اعتبار محیط‌زیستی کسب‌وکارشان را ارتقا بخشند. آنها همچنین از سیستم‌های پیشرفته مانیتورینگ لجستیک استفاده می‌کنند که فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و واقعیت افزوده را به کار می‌گیرند.
لجستیک بخشی از زنجیره تامین است که در آن فرآیند حمل‌ونقل کالا، خدمات و اطلاعات مرتبط از نقطه مبدا تا نقطه مصرف انجام می‌شود. امروزه صنعت لجستیک با تغییر قابل‌توجهی به سمت دیجیتال‌سازی و اتوماسیون روبه‌رو شده است. شرکت‌های لجستیک به طور فزاینده‌ای از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و رباتیک برای بهینه‌سازی عملیات استفاده می‌کنند تا بهره‌وری را افزایش دهند و هزینه‌ها را کاهش دهند. این فناوری‌ها شامل اتوماسیون انبار، وسایل نقلیه خودران، تحلیل‌های پیش‌بینی و دیگر ابزارهای نوین است.
بر اساس این گزارش، حمل‌ونقل آبی که گاهی «حمل‌ونقل داخلی آبی» نیز نامیده می‌شود، به جابه‌جایی کالا و مسافر از طریق رودخانه‌ها، کانال‌ها، دریاچه‌ها و آب‌های ساحلی اطلاق می‌شود. حمل‌ونقل آبی معمولا برای جابه‌جایی حجم بالای کالا در مسافت طولانی مقرون به صرفه است و ظرفیت حمل بالایی دارد. بنابراین، تقاضا برای حمل‌ونقل آبی در حال افزایش است و چنین عواملی رشد بازار لجستیک جهانی را در دوره پیش‌بینی شده تقویت می‌کند.
در یک تعریف کلی، تجارت الکترونیک شامل خرید و فروش کالاها از طریق اینترنت است و ارسال محصولات به مشتریان معمولا توسط ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث انجام می‌شود. خدمات لجستیک نیز در بخش تجارت الکترونیک به کار گرفته می‌شوند تا زنجیره تامین این کسب‌وکارها مدیریت و نظارت شود، و به این ترتیب، شرکت‌ها بتوانند بیشتر بر بازاریابی و سایر فعالیت‌های اصلی خود تمرکز کنند.
با توجه به مزایای فراوانی که خدمات لجستیک برای کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک فراهم می‌کند، استفاده از این خدمات به‌طور قابل‌توجهی در حال افزایش است و همین امر موجب رشد بازار شده است. به‌عنوان مثال، بر اساس آخرین مطالعه سازمان تجارت و توسعه ملل متحد که در آوریل ۲۰۲۰ منتشر شد، ارزش فروش تجارت الکترونیک در سال ۲۰۱۸ به ۲۵.۶تریلیون دلار رسید که معادل حدود ۳۰درصد تولید ناخالص داخلی جهان بود.
در سال ۲۰۱۸، تجارت الکترونیک بین کسب‌وکارها حدود ۲۱تریلیون دلار ارزش داشت و ۸۳درصد کل تجارت الکترونیک را شامل می‌شد، درحالی‌که تجارت الکترونیک بین کسب‌وکار و مصرف‌کننده ارزش آن ۴.۴تریلیون دلار بود. رشد فروش‌های فرامرزی و افزایش سریع تعداد مشتریان، از مهم‌ترین عوامل توسعه این بخش به شمار می‌رود. طبق یک گزارش، بیش از ۱.۴میلیارد نفر در سال ۲۰۱۸ خریدهای آنلاین انجام دادند و بازارهای آمریکا، چین و ژاپن بیشترین سهم فروش مصرف‌کننده را در تجارت الکترونیک داشتند.
در دوره پیش‌بینی شده، انتظار می‌رود بازار جهانی لجستیک به دلیل افزایش محبوبیت برون‌سپاری در شرکت‌های چندملیتی برای توزیع و تولید در مقیاس جهانی، رشد چشم‌گیری داشته باشد. خدمات لجستیک مزایای فراوانی دارد، از جمله بهبود عملکرد تحویل، کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش رضایت مشتریان، و به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان و خرده‌فروشان در سراسر جهان آن را جزو ارکان حیاتی کسب‌وکار خود می‌دانند.
علاوه بر این، لجستیک نقشی کلیدی در افزایش رقابت‌پذیری سازمان‌ها ایفا می‌کند و بر انعطاف‌پذیری، تحویل بموقع، کیفیت و کنترل هزینه‌ها تاثیرگذار است. جهانی‌شدن نیز عامل جدیدی برای رشد بازار محسوب می‌شود، زیرا بسیاری از شرکت‌های چندملیتی، بخش لجستیک خود را برون‌سپاری می‌کنند. علاوه بر این، لجستیک امکان تفکیک مراحل مختلف فرآیند تولید در کشورهای مختلف را فراهم می‌آورد و به کاهش کل هزینه‌های تولید کمک می‌کند.
شرکت‌های حمل‌ونقل و لجستیک در سراسر جهان برای افزایش سودآوری و پایداری، بر بهبود کارآیی زنجیره تامین تمرکز کرده‌اند. در این میان، وجود استانداردهای مشترک حاکمیتی برای بخش لجستیک ضروری است. کمبود دخالت دولت‌ها و نبود سازمان‌های منطقه‌ای که بتوانند فعالیت‌های استانداردسازی لجستیک را به صورت جهانی راه‌اندازی و هماهنگ کنند، سطح استانداردسازی در کشورهای اروپایی مانند بریتانیا، آلمان و فرانسه را محدود کرده است. استانداردسازی مشترک در مدیریت لجستیک این امکان را فراهم می‌کند که هر فروشنده بتواند بیشتر خدمات مورد نیاز را در یک بسته واحد ارائه دهد.
پیشتازی جهانی جاده
به گزارش «دنیای اقتصاد»، در سال ۲۰۲۴، بخش حمل‌ونقل جاده‌ای با سهمی حدود ۴۸درصد از بازار جهانی حمل‌ونقل، بیشترین سهم را به خود اختصاص داد. افزایش تقاضا برای ناوگان جاده‌ای حمل کالاهای خرده‌فروشی در مسافت‌های طولانی، به ویژه در بازارهای داخلی، موجب رشد این بخش شده است. کسب‌وکارهای خرده‌فروشی عمدتا از کامیون‌ها و خودروهای با ظرفیت حمل بالا استفاده می‌کنند. علاوه بر این، بهبود ارتباطات جاده‌ای در کشورهای در حال توسعه و زیرساخت‌های گسترده جاده‌ای در کشورهای توسعه‌یافته، نقش مهمی در رشد حمل‌ونقل جاده‌ای دارد.
بسیاری از شهرهای سطح دو و سه (از نظر جایگاه اقتصادی و نقش در شبکه زنجیره تامین)در کشورهای مختلف از طریق جاده به خوبی به شبکه اصلی متصل هستند و این امکان را برای شرکت‌های لجستیک فراهم می‌آورد تا محصولات را از طریق جاده به مقصد برسانند. انتظار می‌رود این روند با بهبود سیستم‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و توسعه بزرگراه‌ها در سراسر جهان ادامه یابد.
در مقابل، بخش حمل‌ونقل آبی سریع‌ترین نرخ رشد را در سال ۲۰۲۴تجربه کرد و با رشدی حدود ۷.۵درصد نسبت به سال قبل از آن، بیشترین افزایش را در میان سایر مُدهای حمل‌ونقل داشت. حمل‌ونقل آبی با استفاده از کشتی‌ها و انواع ناوگان کوچک‌تر برای جابه‌جایی کالا، مسافر و باربری انجام می‌شود و به دلیل هزینه کمتر نسبت به حمل‌ونقل هوایی، ریلی و جاده‌ای، برای تجارت بین‌المللی کالاهای سنگین در مسافت‌های طولانی مناسب است. همچنین در عملیات نظامی و حفاظت از مرزهای دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارائه‌دهندگان خدمات حمل‌ونقل آبی به طور فزاینده از فناوری‌های حسگر برای پایش کشتی‌ها در نقاط دورافتاده استفاده می‌کنند، که به بهبود چرخه نگهداری و مانیتورینگ وضعیت کشتی‌ها کمک می‌کند.
سهم بخش حمل‌ونقل هوایی نیز از کل بازار لجستیک در سال ۲۰۲۴ نیز حدود ۱۰درصد بوده است. اگرچه این شیوه حمل‌ونقلی کوچک‌ترین سهم را از کل بازار داشته است، اما برای جابه‌جایی کالاهای با ارزش بالا، حساس به زمان، یا فاسدشدنی، حیاتی است. افزایش تجارت الکترونیک بین‌المللی و گسترش شبکه‌های حمل سریع باعث رشد تدریجی این بخش شده است؛ رشدی که به نظر می‌رسد در سال‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت.
شرکت‌های هوایی با سرمایه‌گذاری در ناوگان باری مدرن و به‌کارگیری هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مسیرها، به دنبال افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها هستند. همچنین پیش‌بینی می‌شود سهم حمل‌ونقل هوایی تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۲ تا ۱۳درصد افزایش پیدا کند. بخش حمل‌ونقل ریلی نیز در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۴درصد از بازار جهانی حمل‌ونقل را در اختیار داشت. این بخش به‌ویژه برای جابه‌جایی حجم بالایی از مواد خام، سوخت و کالاهای صنعتی در مسیرهای زمینی طولانی به‌صرفه و کارآمد و با اهمیت است.
