پزشکیان و سران قدرتهای بزرگ و نوظهور در شهر تیانجین ۲۰ سند همکاری امضا کردند
ابتکار اقتصادی ایران برای شانگهای
رئیس‌جمهور در نشست شانگهای یک سری پیشنهادهای اقتصادی مطرح کرد و از جمله گفت که در زمینه تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش آثار تحریم‌های غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا، جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کند ابتکار «حساب‌ها و تسویه‌های ویژه سازمان همکاری شانگهای» به‌عنوان سازوکاری عملی برای تقویت همکاری‌های مالی تقویت شود.
امضای ۲۰ سند
۲۰ سند و بیانیه اعضای شانگهای که در پایان بیستوپنجمین نشست سران در تیانجین چین به امضا رسید، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله موافقت‌نامه ایجاد مرکز جامع مقابله با چالش‌ها و تهدیدهای امنیتی سازمان همکاری شانگهای، موافقت‌نامه ایجاد مرکز مقابله با مواد مخدر، استراتژی ۱۰ساله سازمان، همکاری در حوزه هوش مصنوعی، مواد مخدر، صنعت سبز، همکاری علمی و فناوری، تجارت چندجانبه، توسعه پایدار انرژی و... را شامل می‌شود که برآیند و نتیجه نزدیک شدن دیدگاه اعضا در موضوعات مختلف به حساب می‌آید.
همچنین کشورهای عضو در بیانیه پایانی حملات نظامی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در ژوئن ۲۰۲۵ را قاطعانه محکوم و تصریح کردند: «چنین اقدامات تجاوزکارانه‌ای علیه تاسیسات غیرنظامی، از جمله زیرساخت‌های هسته‌ای - انرژی که به کشته شدن غیرنظامیان منجر شد، نقض آشکار اصول و موازین حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد و تعرض به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. این اقدامات به امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی آسیب وارد کرده و پیامدهای جدی برای صلح و ثبات جهانی در پی دارد.» در ادامه نیز اعضا پایبندی خود را به ابتکارات دیپلماتیک با هدف حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مسائل موجود مورد تاکید قرار دادند.
کشورهای عضو در این بخش بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱(۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید کرده و خاطرنشان ساختند که این قطعنامه الزام‌آور است و باید به‌طور کامل و مطابق با مفاد آن اجرا شود و هرگونه تلاش برای تفسیر خودسرانه آن را تضعیف اعتبار شورای امنیت سازمان ملل متحد تلقی می‌کنند. آنها خواستار ازسرگیری گفت‌وگوی سازنده میان طرف‌های ذی‌ربط شدند و تاکید کردند که لازم است تمرکز بر یافتن راه‌حل‌های مشترک باشد تا از تشدید بیشتر وضعیت جلوگیری شود.
پیشنهادهای پزشکیان در جمع شرقی‌ها
پزشکیان پیش از ظهر روز دوشنبه ۱۰شهریور به وقت محلی، در بیستوپنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین حضور پیدا کرد و در آنجا سخنرانی داشت. رئیس‌جمهور در این نشست با اشاره به تجاوز نظامی غیرقانونی به جمهوری اسلامی ایران توسط رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا در ماه ژوئن گذشته و ادامه کشتار مردم مظلوم غزه، در کنار گسترش بی‌رویه استفاده از تحریم‌های غیرقانونی علیه کشورهای مختلف، گفت که این موارد، نمونه‌های روشنی از ناکامی جهان معاصر در رسیدن به یک الگوی مناسب در حکمرانی جهانی و تثبیت صلح و امنیت بین‌المللی است.
پزشکیان ادامه داد: «ایران بر این باور است که سازمان همکاری شانگهای، به‌عنوان یکی از ارکان مهم چندقطبی‌سازی نظام بین‌الملل، باید در دو مسیر موازی، گام‌های عملیاتی، مشخص و شفاف برای ایجاد جهانی صلح‌آمیزتر و همچنین جهانی مهیاتر برای گسترش همکاری‌های اقتصادی بردارد.»
وی با بیان اینکه ایران پیشنهادهای مشخصی برای پیگیری سازمان‌یافته‌تر دو ضرورت یا تلاش مهم، یعنی «ضرورت صلح‌سازی» و «ضرورت تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش اثرگذاری تحریم‌های یک‌جانبه» دارد، توضیح داد: «در زمینه صلح‌سازی ضروری است کمیته‌ای متشکل از وزرای خارجه کشورهای عضو تشکیل شده و در مورد بحران‌های مختلفی که صلح و امنیت منطقه‌ای را تهدید می‌کند، ضمن تبادل نظر و مشورت، پیشنهادهای عملیاتی برای مدیریت بحران را تدوین کرده و سازوکاری برای پیگیری آن ارائه نماید.»
به گفته رئیس‌جمهور ایران، این کمیته باید قابلیت آن را داشته باشد که در بحران‌های مختلف، اعم از بحران‌های بالقوه و بالفعل، بلافاصله با درخواست یکی از اعضا تشکیل جلسه داده و رسما به عنوان بازوی فکری و عملیاتی سازمان، به ایفای نقش مناسب بپردازد. به‌ویژه در زمانی که حاکمیت یکی از اعضا نقض می‌شود، این سازوکار باید بلافاصله واکنش نشان دهد و از مسیرهای مختلف در راستای حمایت از عضوی که حاکمیت آن نقض شده، بکوشد.
سه دستورکار برای کاهش اثر تحریم‌ها
پزشکیان در ادامه گفت که در زمینه تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش آثار تحریم‌های غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا، جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کند ابتکار «حساب‌ها و تسویه‌های ویژه سازمان همکاری شانگهای» به‌عنوان سازوکاری عملی برای تقویت همکاری‌های مالی تقویت شود. این ابتکار بر سه محور اصلی استوار است:
- گسترش تسویه با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار در مبادلات اعضا.
- راه‌اندازی زیرساخت‌های دیجیتال مشترک و استفاده از ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی برای پرداخت‌های امن و سریع.
- ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه به منظور حمایت از کشورهایی که در معرض فشارهای تحریمی یا بحران‌های نقدینگی قرار دارند.
وی همچنین در این نشست تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران با اتکا به موقعیت کم‌نظیر ژئوپلیتیکی و ترانزیتی خود و دسترسی به مناطق مختلف این آمادگی را دارد که بستر لازم را برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و ایجاد دسترسی به کشورهای علاقه‌مند فراهم کند. وی افزود: «با تلاش‌های صورت‌گرفته بندر چابهار در اقیانوس هند به‌زودی به شبکه ریلی سراسری جمهوری اسلامی ایران متصل خواهد شد و تحول مهمی را در اتصال چین، کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان به اقیانوس هند ایجاد خواهد کرد. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای توسعه و نیز ایجاد مراکز لجستیک در این بندر از تسهیلات و تخفیفات مختلف استفاده کنند.»
آمادگی ایران برای راهکار دیپلماتیک
مسعود پزشکیان در نشست شانگهای پلاس به تحریم‌ها و همچنین جنگ ۱۲روزه ایران و رژیم اسرائیل اشاره کرد و گفت: «مردم ایران در سال‌های گذشته و مشخصا در چند ماه گذشته طعم تلخ تلاش برای تحمیل صلح از طریق قدرت را با تحریم‌های مختلف و تجاوز نظامی چشیده‌اند. طی دو دهه گذشته جمهوری اسلامی ایران به‌رغم اقدام در چارچوب حقوق قانونی خود، همواره تمامی تلاش خود را برای رفع ابهام‌های موجود از طریق گفت‌وگو و مذاکره به کار گرفته است. با‌این‌حال، ما در ژوئن گذشته در حالی مورد تجاوز قرار گرفتیم که ایالات متحده آمریکا ریاکارانه بر سر میز مذاکره با ایران نشسته بود.»
در شرایطی که کشورهای اروپایی یک ماه به ایران برای همکاری‌های بیشتر در جهت فعال نشدن مکانیسم ماشه فرصت داده‌اند، رئیس‌جمهور در نشست شانگهای پلاس تاکید کرد: «اکنون نیز ما در حالی از سوی کشورهای اروپایی تهدید به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌شویم که هیچ‌گونه پایبندی عملی و موثر به تعهدات خود نداشتند و در مقابل، بیشترین نظارت‌های بین‌المللی روی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. به همین دلیل انتظار ما این است که سازمان همکاری شانگهای و کشورهای مستقل جهان در برابر این بی‌عدالتی‌ها نقش موثر و مسوولانه خود را ایفا کنند.»
پزشکیان با تاکید بر این مساله که جمهوری اسلامی ایران همواره برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک جهت حل‌وفصل مسالمت‌آمیز برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود آمادگی داشته و دارد، ادامه داد: «توسل ناکام آمریکا و رژیم صهیونیستی به تهاجم نظامی نشان داد که گزینه نظامی کارآیی ندارد و با مقاومت قهرمانانه مردم ایران مواجه می‌شود. توسل به سازوکار موسوم به اسنپ‌بک تنها به پیچیده‌تر شدن اوضاع و تنش بیشتر خواهد گرایید. ما به آمریکا و اروپا توصیه می‌کنیم راه‌حل‌های مبتنی بر مقابله را کنار گذشته و برای رسیدن به یک راه‌حل متعادل و منصفانه به دیپلماسی روی آورند.»
انتظارات ایران از سازمان‌های بین‌المللی
همچنین مسعود پزشکیان در ادامه برنامه‌های سفر به چین، در دیدار آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، گفت که انتظار داریم سازمان‌های بین‌المللی و در رأس آنها سازمان ملل متحد اقدامات عملی و جدی‌تری در قبال جنایات و آتش‌افروزی‌های رژیم صهیونیستی در منطقه داشته باشند. پزشکیان افزود: «ایران از ابتدای استقرار یکی از قربانیان اصلی تروریسم بوده و تعداد زیادی از مقامات و بزرگان ما در اقدامات تروریستی به شهادت رسیده‌اند.»
رئیس‌جمهور در ادامه با گلایه از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و به‌خصوص مدیرکل این نهاد بین‌المللی گفت: «ایران تحت شدیدترین و پرتعدادترین نظام بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود، اما متاسفانه این سازمان بین‌المللی حتی حاضر نشد حملات رژیم صهیونیستی به تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که کاملا زیر نظر خود آنها فعالیت می‌کرد، محکوم کند؛ این اقدام خلاف همه قواعد و چارچوب‌های بین‌المللی صورت گرفت و آژانس هنوز هم از محکوم کردن آن طفره می‌رود.»
دبیرکل سازمان ملل نیز در این دیدار با بیان اینکه شخصا متقاعد شده‌ام که ایران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است، اظهار کرد: «باور دارم که نیت و هدف شما ساخت سلاح هسته‌ای نیست و برخورداری از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز حق شماست و بنده آن را به رسمیت می‌شناسم.» گوترش با تاکید بر اینکه نسبت به فعال نشدن مکانیسم ماشه و اسنپ‌بک دغدغه جدی داشته و دارم، افزود: «در تماس با مقامات کشورهای اروپایی طرف برجام این نکته را مطرح کرده و از آنها خواسته‌ام که در این زمینه با ایران همکاری داشته باشند.»
دیدارهای حاشیه‌ای
مسعود پزشکیان در دیدار با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، گفت: علاقه‌مندیم روابط فیمابین در همه عرصه‌ها و زمینه‌ها تقویت و تعمیق و موانع پیش روی گسترش همکاری‌ها رفع شود. در ادامه رئیس‌جمهور در دیدار با امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان، گفت که روند تعاملات میان دو کشور در سال‌های اخیر همواره مثبت و رو به گسترش بوده است. امامعلی رحمان نیز در این دیدار بر علاقه‌مندی برای گسترش و تعمیق روابط دوجانبه به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری و ارتباطات مردمی دو کشور تاکید کرد. همچنین پزشکیان با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، همتای ترکیه‌ای خود در حاشیه اجلاس شانگهای دیدار و گفت‌وگو کرد. پوتین روز دوشنبه در دیدار با رئیس‌جمهور ایران اظهار کرد: «ما درباره جنبه‌های مختلف دستورکار بین‌المللی، از جمله وضعیت پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، همواره در تماس هستیم.»
