غرب از دیپلماسی گفت - ایران اقدامات تروئیکا را بیمبنا خواند؛
ژست دیپلماتیک پس از ماشه
وزارت خارجه ایران می‌گوید: «برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران پیش‌تر در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و سند ضمیمه آن یعنی برجام به‌طور جامع مورد رسیدگی قرار گرفته و دوره زمانی ۱۰ساله آن در موعد پیش‌بینی‌شده یعنی ۲۶ مهر ۱۴۰۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵) باید خاتمه‌یافته تلقی شود.» این رویداد در پی اصرار غرب به اقدامات غیرقانونی خود برای فعال کردن سازوکار ماشه و با رد قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه برای تمدید مهلت اسنپ‌بک رخ داد و پس از ۱۰ سال، تحریم‌های سازمان ملل که در قالب برجام برداشته شده بود، از صبح روز یکشنبه دوباره اجرایی شد. شش قطعنامه شورای امنیت از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران اعمال شده بودند و محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای، موشکی و فعالیت‌های نظامی ایران اعمال خواهد کرد.
تیر آخر تروئیکا
تروئیکای اروپایی در این رابطه بامداد یکشنبه در بیانیه‌ای از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خبر دادند و اعلام کردند: «ما از بازگشت قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) پس از تکمیل روند اسنپ‌بک بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، استقبال می‌کنیم. ما از ایران و همه کشورها می‌خواهیم که به‌طور کامل به این قطعنامه‌ها پایبند باشند.»
طبق بیانیه مشترک وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا درباره فعال‌سازی اسنپ‌بک که در وبگاه وزارت خارجه آلمان منتشر شده، آنها ادعا کردند ایران بارها تعهدات برجامی خود را نقض کرده و ذخایر اورانیوم با غنای بالا را ذخیره کرده که هیچ توجیه غیرنظامی ندارد. آنها مدعی هستند که ایران از سال ۲۰۱۹ از تمام محدودیت‌های برجام عبور کرده و اکنون ۴۸برابر سقف برجام، اورانیوم غنی‌شده دارد. سه کشور اروپایی ادعا کردند که بارها تلاش کرده‌اند از طریق مذاکره ایران را به پایبندی بازگردانند، حتی پیشنهاد تمدید محدود اسنپ‌بک را در برابر بازگشت به مذاکرات مستقیم با آمریکا و همکاری با آژانس داده‌اند، اما ایران نپذیرفته است.
راهکار تکراری
آلمان، فرانسه و انگلیس در عین حال که گفته‌اند اکنون بر اجرای سریع تحریم‌های بازگشته تمرکز دارند، اما با در پیش گرفتن سیاست همیشگی خود تاکید کردند که بازگشت تحریم‌ها پایان دیپلماسی نیست و همچنان به دنبال راه‌حل سیاسی خواهند بود، به شرط آنکه به زعم آنها «ایران تنش‌زایی نکند و به تعهدات پادمانی بازگردد». در این خصوص ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، چند ساعت قبل از فعال شدن ماشه گفت: درهای دیپلماسی همچنان باز است. ما می‌خواهیم گفت‌وگو را ادامه دهیم، گفت‌وگویی که باید به ما امکان دهد تضمین‌های لازم را دریافت کنیم. ما برای گفت‌وگو آماده بوده‌ایم، اما ایران تضمین‌هایی را که انتظار داشتیم ارائه نداده است؛ تضمین‌هایی که می‌توانست ما را از تصمیم به اعمال تحریم‌ها بازدارد.
یوهان وادفول، وزیر خارجه آلمان، نیز در بخشی از سخنرانی خود در هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ضمن طرح ادعاهایی علیه کشورمان گفت که ما از مذاکرات برای یک توافق جدید استقبال می‌کنیم، دیپلماسی می‌تواند و باید ادامه یابد. همزمان لندن خواستار تداوم دیپلماسی شد. ایوت کوپر، وزیر امور خارجه انگلیس، در این راستا تاکید کرد: «کشورهای ما به دنبال کردن مسیر‌های دیپلماتیک و مذاکرات ادامه خواهند داد.» کوپر گفت که «اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل پایان دیپلماسی نیست».
کایا کالاس، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز با اشاره به اقدام خصمانه تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران گفت که بازگشت تحریم‌ها و محدودیت‌های هسته‌ای نباید پایان دیپلماسی با ایران در رابطه با موضوع هسته‌ای آن باشد.
واشنگتن خواهان گفت‌وگو شد
از سوی دیگر واشنگتن که با خروج از برجام این توافق را متزلزل کرد، به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل واکنش نشان داد. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، بامداد یکشنبه با طرح ادعاهایی علیه کشورمان، خواستار گفت‌وگوهای مستقیم واشنگتن-تهران شد. روبیو با طرح این ادعا که جهان در برابر تهدیدها و اقدامات نیم‌بند کوتاه نخواهد آمد و تهران باید پاسخگو باشد، گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ بارها تاکید کرده است که دیپلماسی همچنان یک گزینه است؛ توافق، بهترین نتیجه را برای مردم ایران و جهان به ارمغان می‌آورد. اما تحقق این امر منوط به آن است که ایران مستقیما وارد گفت‌وگو شود، با حسن نیت، بدون وقت‌کشی یا ابهام‌آفرینی. در صورت نبود چنین توافقی، این مسوولیت بر عهده شرکا خواهد بود که اسنپ‌بک را فورا اجرا کنند تا سران ایران را وادار کنند آنچه را که به نفع ملتشان و برای امنیت جهان است، انجام دهند.» اظهارات روبیو درباره بازگشت به میز مذاکره در حالی است که ایران و آمریکا در حال مذاکره بودند که رژیم صهیونیستی با چراغ واشنگتن به ایران حمله کرد و ایالات متحده نیز به این تجاوزگری پیوست.
سوءاستفاده از برجام
ایران پیش از این تاکید کرده بود که به این اقدام غرب پاسخ خواهد داد. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، ساعاتی پیش از فعال شدن ماشه، در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس این اقدام غربی‌ها را «سوءاستفاده از سازوکار برجام» توصیف و تاکید کرد که تروئیکای اروپایی و آمریکا به دلیل نقض تعهدات خود در برجام، حقی برای بازگرداندن تحریم‌ها ندارند. عراقچی توضیح داد: «قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) منقضی خواهد شد.
تحریم‌های لغوشده نمی‌توانند دوباره اعمال شوند و هرگونه تلاش برای این کار باطل و بی‌اعتبار است.» وزارت خارجه روسیه نیز اعلام کرده است که اسنپ‌بکِ بدنام را نمی‌توان معتبر دانست. قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام همچنان معتبر بوده و تا ۱۸ اکتبر لازم‌الاجرا هستند. دبیرخانه سازمان ملل هیچ مبنا یا اختیاری برای بازنگری یا انحراف از مفاد این قطعنامه ندارد.
نامه عراقچی به سازمان ملل
از دیگر سو وزیر امور خارجه با ارسال نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا در بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت علیه ایران را یادآور شد. عراقچی در این نامه به معیوب بودن اقدام سه کشور اروپایی در فعال کردن ماشه از لحاظ حقوقی و رویه‌ای اشاره کرده و با توجه به بی‌عملی آنها در قبال برجام نوشته است: «استناد آنان به سازوکار موسوم به پس‌گشت، سوءاستفاده آشکار از یک روند است.»
به گفته عراقچی خطاب به سازمان ملل، اقدام برای احیای قطعنامه‌های خاتمه‌یافته نه‌تنها از لحاظ حقوقی بی‌اساس است، بلکه از منظر سیاسی و اخلاقی نیز توجیه‌ناپذیر است. وی ادامه داد: «بند عملیاتی ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ تصریح می‌کند که شورای امنیت باید «دیدگاه‌های کشورهای ذی‌ربط را مدنظر قرار دهد». مایه تاسف است که علی‌رغم مواضع روشن سایر اعضای برجام، مشخصا ایران، چین و فدراسیون روسیه، رئیس شورا پیش‌نویس قطعنامه را به رای گذاشت.»
همچنین وزیر خارجه کشورمان در این نامه یادآور شد که نتیجه رأی‌گیری مورخ ۲۶سپتامبر ۲۰۲۵ در خصوص پیش‌نویس قطعنامه روسیه و چین به‌منظور تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ بار دیگر نشان داد که شورای امنیت دچار تفرقه بوده و فاقد اجماع در خصوص بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران است. عراقچی تاکید داشت که جمهوری اسلامی ایران قاطعانه بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را مردود می‌داند و نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از چنین اقدامات غیرقانونی ندارند. در نهایت نیز در این نامه از سازمان ملل خواسته شده که مانع از هرگونه تلاش برای احیای سازوکارهای تحریمی، از جمله کمیته تحریم‌ها و هیات کارشناسان، شود.
در‌عین‌حال با اشاره به اینکه ایران برای دیپلماسی با هدف دستیابی به یک راه‌حل منصفانه همواره آماده بود، تاکید شده است که جمهوری اسلامی ایران قاطعانه به دفاع از حقوق و منافع حاکمیتی خود ادامه خواهد داد و هرگونه تلاش برای آسیب‌رساندن به ایران با پاسخ‌های مقتضی مواجه خواهد شد و مسوولیت کامل آن بر عهده کسانی خواهد بود که تقابل و فشار را بر همکاری ترجیح داده‌اند.
توصیه لاریجانی به آمریکا
در ادامه واکنش‌ها در ایران به اقدام تروئیکای اروپا و پیروی سازمان ملل از آن، علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در مصاحبه با پی‌بی‌اس تاکید کرد: «ترکیب جنگ و مذاکره از ایرادهای آمریکاست. ایران از مذاکره پرهیز نکرده، اما مذاکره با نتیجه از‌پیش‌تعیین‌شده بی‌معنی است.» وی ادامه داد: «برنامه هسته‌ای ایران نابودشدنی نیست و در پاسخ به ادعای ترامپ درباره مراکز غنی‌سازی، از او درباره موفقیت خلبانانش سوال کنید... آمریکا هر زمان از جنگ خسته شد، بیاید مذاکره کند! ترامپ مراقب حرف زدنش باشد و با ملت ایران توهین‌آمیز صحبت نکند...»
