تردید  بهارستان در خروج از NPT

ابراهیم رضایی در گفت‌وگو با ایسنا درباره اینکه آیا در جلسه غیرعلنی مجلس، موضوع خروج از NPT مطرح شد، گفت: این موضوع مطالبه خیلی از نمایندگان است. حدود ۱۵ طرح در مجلس درباره خروج از NPT با فعال شدن مکانیسم ماشه داریم، اما تاکنون در مجلس تصمیمی راجع به آن گرفته نشده است. البته این تصمیم به یک اجماع ملی نیاز دارد.

به منظور تصویب طرح در مجلس، ابتدا باید طرح با امضای حداقل ۱۵ عضو همراه باشد و سپس به هیات‌رئیسه تقدیم شود و پس از اعلام وصول در صحن علنی و قرائت عنوان طرح، هیات‌رئیسه آن را برای بررسی و اعلام نظر در اختیار کمیسیون‌های تخصصی مرتبط قرار دهد. در نهایت و پس از پایان بررسی در کمیسیون‌های تخصصی طرح برای تصویب در نوبت رسیدگی به صحن علنی قرار می‌گیرد.

پیش‌تر برخی نمایندگان تندرو مجلس عمدتا از جبهه پایداری در اظهاراتی اعلام کرده بودند که اگر روندها علیه ایران ادامه پیدا کند، مانند بازگشت تحریم‌ها یا فعال شدن ماشه، ایران ممکن است خروج از NPT را جدی‌تر در نظر بگیرد. همچنین مجلس قانونی را تصویب کرده است مبنی بر تعلیق همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به ادعای برخی تحلیلگران غربی می‌تواند مقدمه تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای ایران باشد. با این حال عدم اتخاذ تصمیم روز یکشنبه نمایندگان مجلس به خروج از ان.پی.تی آن‌هم در جلسه غیرعلنی که طبیعتا طرح مباحث در یک فضای راحت‌تر صورت می‌گیرد، نشان می‌دهد که قوه عاقله بهارستان و در یک سطح مهم و تعیین‌کننده‌تر، شورای عالی امنیت ملی با محوریت رئیس‌جمهور، تصمیمی برای خروج از این معاهده بین‌المللی و رژیم‌های راستی‌آزمایی ندارند و بنا همچنان ماندن در ان.پی.تی البته با کاهش سطح همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. تصمیمی عاقلانه که پیش‌تر از سوی سید‌عباس عراقچی وزیر خارجه ایران مطرح شده بود. عراقچی شامگاه پنج‌شنبه (۲۰ شهریور) با حضور در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» تاکید کرد: هرچند تحولات و حملاتی رخ داد و مراکز هسته‌ای ما هدف بمباران قرار گرفتند، اما همکاری با آژانس برای ما هم دارای منافع است و هم الزامات.

دلایل نمایندگان

در بررسی چرایی اصرار برخی نمایندگان برای خروج از ان.پی.تی باید تاکید کرد که این رویکرد بیش از آنکه دربردارنده یک عزم جدی با راهبرد مشخص باشد، عمدتا هیجانی و واکنشی به تحولاتی است که مسیر برنامه هسته‌ای ایران با آن مواجه شده است. استدلال نمایندگان مجلس را می‌توان ذیل چند مولفه از جمله فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها، غلبه بر تهدیدهای خارجی، دست پرتر در هرگونه مذاکرات احتمالی، احساس نابرابری و تبعیض در نظام بین‌الملل دسته‌بندی کرد. مولفه‌هایی که البته بخشی از جامعه و عرصه اجتماعی هم با آن همراه هستند.

پیامدهای خروج

خروج از ان.پی.تی بدون تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای یا رونمایی از سلاح هسته‌ای استدلالی است که دسته‌ای از تحلیلگران در واکنش به اقدام برخی نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند و معتقدند چنین اقدامی بدون داشتن یک خروجی ملموس و مشخص، چیزی جز هزینه‌تراشی و تحمیل فشارهای بیشتر بر کشور نخواهد بود. تحریم‌های شدیدتر اقتصادی، انزوای سیاسی و دیپلماتیک و مشروع شدن فشار و حتی حمله نظامی از جمله پیامدهای این مسیر است. این گروه برای تقویت استدلال خود به نمونه کره‌شمالی اشاره می‌کنند. کره‌شمالی، یکی از نمونه‌هایی است که از NPT خارج شد و پس از آن آزمایش هسته‌ای انجام داد. نمونه‌های دیگر اسرائیل، هند و پاکستان هستند که هیچ‌گاه عضو ان.پی‌.تی یا معاهده منع اشاعه هسته‌ای نبوده‌اند.

نقشه راه نظام

فارغ از بیان نظرات و اعلان مواضع که در جای خود هر شهروند ایرانی می‌تواند داشته باشد، مطرح کند و راجع به آن گفت‌وگو کند، اما چنین بیان‌هایی نباید به‌عنوان تصمیم نظام قلمداد شود. این تصمیمات به‌عنوان حوزه تخصصی سیاست خارجی و امنیت ملی در ید دبیرخانه شعام و فراتر از آن بیانات و فتوای رهبری است که در این حوزه تکلیف را برای همگان روشن کرده‌اند. اینکه سلاح هسته‌ای در باورها و در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران جایگاهی ندارد. نقشه راهی که مجددا از سوی رهبری و همچنین رئیس‌جمهور در صحن مجمع عمومی سازمان ملل به صراحت بیان شد. مسعود پزشکیان عصر روز چهارشنبه در هشتادمین گردهمایی ملل متحد در سخنرانی خود بار دیگر بر این واقعیت صحه گذاشت و تاکید کرد: طبق فتوای رهبری، ما هیچ‌وقت دنبال سلاح هسته‌ای نخواهیم رفت، زیرا غیر‌قانونی و برای کشتار جمعی است.