اسنپ‌بک؛ تداوم بازی روانی غرب علیه ایران
کشورهای اروپایی با مدیریت ایالات متحده همواره و از سال ۱۳۵۷ با شروع انقلاب اسلامی سعی کرده‌اند با همراهی عوامل داخلی خود فشارهای غیرقانونی خود علیه ایران را گسترده جلوه داده و جامعه جهانی را از طریق امپریالیسم رسانه‌ای همراه خود کنند. این کشورها در شرایط کنونی، سازوکار اسنپ‌بک را به معنای استفاده از آخرین کارت حقوقی-سیاسی باقی‌مانده خود در چارچوب برجام مطرح کرده و به تداوم ۶ماهه لغو تحریم‌های شورای امنیت، رای منفی دادند. اما باید دید اهداف اصلی غرب از طرح اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت چیست.
الف) افزایش فشار حداکثری و اجتناب از مذاکره مستقیم سخت
غرب به‌ویژه ایالات متحده و سه کشور اروپایی (E3) می‌دانند که مذاکره مستقیم و توافق جدید با ایران در فضای فعلی دشوار است. در واقع طرح اسنپ‌بک، به‌عنوان یک تهدید رسمی، می‌تواند ایران را به عقب‌نشینی یا پذیرش شروط جدید سوق دهد، بدون آنکه غرب مجبور به دادن امتیازات بزرگ شود.
ب) بازسازی اجماع بین‌المللی علیه ایران
در سال‌های اخیر، اجماع بین‌المللی علیه برنامه هسته‌ای ایران تا حدی تضعیف شده و کشورهای غیرغربی (چین، روسیه و برخی اعضای عدم تعهد) رویکرد متوازن‌تری اتخاذ کرده‌اند. اعلام اسنپ‌بک می‌تواند به غرب این امکان را بدهد که بهانه‌ای رسمی برای بازسازی جبهه جهانی علیه ایران پیدا کند و با لیست تحریم‌های سازمان ملل، فشار را فراتر از تحریم‌های یک‌جانبه گسترش دهد.
پ) کنترل زمان و مدیریت بحران به سود خود
مکانیسم اسنپ‌بک بدون نیاز به رأی‌گیری و وتو‌پذیری، ظرف مدت کوتاهی اجرایی می‌شود. این ویژگی به غرب اجازه می‌دهد در مقاطع حساس (مانند پیشرفت فناوری هسته‌ای ایران یا تحولات منطقه‌ای) مانع از عبور ایران از خطوط قرمز تعریف‌شده خود شود.
ت) ایجاد اهرم در مذاکرات غیرهسته‌ای
تهدید اسنپ‌بک می‌تواند به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در سایر پرونده‌ها، مثل مسائل موشکی، نفوذ منطقه‌ای، یا حقوق بشر استفاده شود. حتی اگر اسنپ‌بک اعمال نشود، وجود آن به‌عنوان «سایه فشار» می‌تواند در میز مذاکره برگ برنده‌ای برای غرب باشد.
ث) جلوگیری از فروش تسلیحات ایرانی
درحالی‌که جمهوری اسلامی در دوران تحریم‌ها، به‌خوبی توانسته سیستم دفاعی و نظامی خود را احیا و تقویت کند و همین امر موجب شده برخی تسلیحات همچون پهپادهای شاهد مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گیرد. به همین دلیل غربی‌ها تلاش دارند این نقطه قوت را تضعیف کنند و مانع ورود گسترده ایران به چرخه فروش تسلیحات نظامی شوند.
ج) پیام ضمنی به چین و روسیه
یکی دیگر از اهداف، ارسال یک پیام هشدار به کشورهایی مانند چین و روسیه است که با ایران همکاری اقتصادی و نظامی دارند. فعال‌سازی اسنپ‌بک این همکاری‌ها را در سطح بین‌المللی - به‌واسطه چارچوب تحریم‌های سازمان ملل - محدود و پرهزینه می‌کند. نتیجه اینکه طرح دوباره اسنپ‌بک در فضای فعلی و اصرار بر اجرای آن درحالی‌که خودشان به‌هیچ‌وجه پایبند به اجرای مفاد و بندهای برجام نبوده‌اند، بیشتر از آنکه صرفا یک اقدام حقوقی باشد، یک ابزار سیاسی و روانی برای غرب است تا فشار مضاعف بر ایران وارد کند، اجماع جهانی را احیا کند و در صورت نیاز، شرایط مذاکرات آینده را به نفع خود شکل دهد.
بنابراین، حرکت عجولانه و لجبازانه غرب نشانه آن است که به‌دنبال پایان بخشیدن به وضعیت «بلاتکلیفی برجام» و بازگرداندن پرونده ایران به میز شورای امنیت در قالب سخت‌ترین چارچوب‌های ممکن است تا بتواند سودی کلان از قراردادی ببرد که کمترین تعهد را به آن داشته است. در واقع یکی از اصلی‌ترین بازی‌های آنها، تداوم جنگ روانی در حوزه‌های سیاسی و تاثیر آن بر اقتصاد کشورمان است تا از آب گل‌آلود ایجاد‌کرده، ماهی بگیرد و دست ایران حتی به میوه پلاسیده برجام هم نرسد.
* تحلیلگر
