تامین کالاهای اساسی با دیپلماسی مرزی

همچنان‌که دوشنبه‌شب نشستی تخصصی و راهبردی با رؤسای دولت و مجلس و وزرای کشور، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، جهادکشاورزی و رؤسای سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی و استانداران ۱۶ استان مرزی کشور به منظور بررسی راهکارهای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های اقتصادی استان‌های مرزی برگزار شد. همچنین روز گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری کشورمان، در دیدار با استاندار و اعضای مجمع نمایندگان استان کرمان، یک بار دیگر بر موضوع دیپلماسی استانی تاکید کرده و آغاز تفویض اختیار به استان‌ها در راستای رفع خودتحریمی‌ها را یک راهکار مهم و اساسی برای این رویکرد قلمداد کرد.

در همین ارتباط عصر روز دوشنبه ۱۲ آبان‌ماه ۱۴۰۴، نشستی تخصصی و راهبردی با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی و با مشارکت استانداران ۱۶ استان مرزی کشور به منظور بررسی راهکارهای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های اقتصادی استان‌های مرزی برگزار شد. این جلسه که رئیس دفتر رئیس‌جمهور، وزرای کشور، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، جهادکشاورزی و رؤسای سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی نیز در آن حضور داشتند، با هدف بررسی راهکارهای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های اقتصادی مرزها، رفع موانع اجرایی و حقوقی، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای همسایه و تامین پایدار کالاهای اساسی تشکیل شد.

چرایی واگذاری اختیارات

در این میان موضوع دیپلماسی استانی و واگذاری اختیارات به استانداران به یکی از دستورکارهای اصلی دولت تبدیل شده است. ایده‌ای که از ابتدای دولت چهاردهم با تاکید مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران بر واگذاری اختیارات به استان‌ها، شاهد رونمایی و پیشبرد آن از سوی وزارت امور خارجه هستیم. این ایده که استان‌ها و نه صرفا دولت مرکزی در پایتخت، بتوانند نقش فعال‌تری در روابط خارجی داشته باشند، تحولی مثبت و هم‌راستا با سیاست همسایگی و اولویت همسایگان در سیاست خارجی است که از ابتدای دولت سیزدهم به نقشه راه دستگاه دیپلماسی کشور تبدیل شده است.

در همین چارچوب، مسعود پزشکیان در دیدار استاندار و اعضای مجمع نمایندگان استان کرمان، با انتقاد از برخی اقدامات و سیاست‌ها که از آنها تحت عنوان خودتحریمی نام برد، گفت: «تفویض اختیار به استان‌ها در راستای رفع همین خودتحریمی‌ها بود. استان‌های مرزی ظرفیت‌های بسیار خوبی برای کمک به رفع مشکلات دارند و با بهره‌گیری مناسب از اختیارات تفویض‌شده می‌توانند به شکلی موثر در این زمینه عمل کنند.»

پزشکیان همچنین تورم را یکی از جدی‌ترین مشکلات امروز کشور عنوان کرد و گفت: «گسترش بی‌رویه ساختار دولت یکی از دلایل اصلی تورم کشور است و تا این عامل ریشه‌ای رفع نشود، غلبه بر تورم بسیار دشوار خواهد بود.» رئیس‌جمهوری درخواست‌های مکرر برای ارتقای تقسیمات کشوری را یکی از عوامل تداوم بزرگ‌تر شدن ساختار اداری کشور برشمرد و افزود: «ما به‌جای بهره‌گیری از شیوه‌ها و ابزارهای نوین برای کارآمدتر کردن نظام اداره کشور، فکر کرده‌ایم با افزودن کارمند و مدیر می‌توانیم مشکلات را حل کنیم، درحالی‌که این روش فقط باعث تشدید مشکلات شده است.»

پزشکیان با تاکید بر اینکه «برای حل مشکل باید کار را از خودمان شروع کنیم»، تصریح کرد: «اصلاح ساختار و مدیریت مصرف را باید از خانه و همین دفتر کار خودمان آغاز کنیم. دفاتر اداری متعدد، اتاق‌های بزرگ، فضاهای بلااستفاده فراوان، چراغ‌های روشن زیاد، لزوم تهویه و سرد و گرم کردن این فضاها در تابستان و زمستان هزینه‌های زیادی را به کشور تحمیل می‌کند که می‌توان بخش قابل‌توجهی از آنها را مدیریت کرد.» رئیس‌جمهوری یگانه راه برون‌رفت از وضعیت نامساعد فعلی را بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های کشور با تکیه بر وفاق و انسجام دانست و اظهار کرد: «اقدامات مناسب بر پایه راهکارهای ریشه‌ای سامان دادن به ناترازی‌ها آغاز شده است. به عنوان مثال برای رفع ناترازی بنزین به دنبال آن هستیم که با بهره‌وری بهینه از شبکه ریلی کشور، لزوم تردد خودرو در مسیرهای درون و بین‌شهری را تا حد قابل‌توجهی کاهش دهیم. پنج‌شنبه گذشته در همین راستا بازدید مفصلی از ظرفیت‌های ریلی استان تهران داشتم».

پزشکیان افزود: «درست است که در کنار همه مشکلات و ناترازی‌های داخلی، با افزایش فشارها و تحریم‌ها نیز مواجه هستیم، اما اگر از ظرفیت همسایگان پرتعداد کشور به شکل مناسب بهره بگیریم، قطعا می‌توانیم تحریم‌ها را خنثی و حتی آنها را به فرصت‌های جدی تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و نیز تقویت انسجام کشورهای منطقه تبدیل کنیم.»

رئیس‌جمهوری با بیان اینکه دشمن به دنبال تجزیه و تضعیف ایران و دیگر کشورهای اسلامی است، تصریح کرد: «کشورهای اسلامی باید در برابر دشمنان خود ید واحده باشند. جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه به دنبال جنگ و درگیری نیست، اما توان دفاعی امروز ما قابل مقایسه با پیش از جنگ تحمیلی ۱۲روزه نیست و اگر دشمن مرتکب خطایی شود، پاسخی سریع، کوبنده و دردناک دریافت خواهد کرد.»

رئیس جمهوری بر ضرورت بهره‌گیری از تجارب موفق جهانی و همه ابزارها و شیوه‌های نوین و کارآمد رفع مشکلات و تامین نیازهای کشور تاکید و خاطرنشان کرد: «به عنوان مثال امروز دیگر نیازی به این نیست که در همه شهرها بیمارستان ساخته شود؛ به فرض اینکه بیمارستان هم بسازیم، چه تخصص‌هایی در آن مستقر کنیم که کافی باشد. امروز به مدد فناوری‌های نوین پزشک متخصص می‌تواند از کیلومترها دورتر بیمار را معاینه و درمان کند و چنانچه ضرورت داشت برای تکمیل درمان او را به مراکز درمانی بزرگ و مجهز معرفی کند.»

برگزاری نشست‌های منطقه‌ای دیپلماسی اقتصادی

برگزاری نشست‌های منطقه‌ای دیپلماسی اقتصادی تاکنون در مشهد و شیراز برگزار شده است و بر همین اساس به نظر می‌رسد در آینده نه چندان دور، چنین نشست‌هایی در استان‌های شمالی و غربی کشور نیز برگزار شود. برگزاری نشست منطقه‌ای دیپلماسی شیراز در خردادماه سال جاری، حکایت از آن داشت که دولت در همان بحبوحه احتمال اجرای مکانیسم ماشه و گسترش تحریم‌ها، به دنبال راهکارها و نسخه‌های ویژه اقتصادی است. 

عباس عراقچی همان زمان در نشست شیراز اعلام کرده بود که «این ظرفیت استانی می‌تواند بازوی مکمل سیاست خارجی برای توسعه و پیشرفت کشور باشد. ما در وزارت امور خارجه مستقیما فعالیت اقتصادی انجام نمی‌دهیم، بلکه مسیر را برای فعالان اقتصادی، صادرکنندگان، سرمایه‌گذاران و دستگاه‌های اجرایی هموار و تسهیل می‌کنیم و وظیفه ما تسهیلگری، مانع‌زدایی و راهگشایی است». نشستی که آن زمان با حضور ریاست بانک مرکزی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، استاندار فارس و مجمع نمایندگان شیراز در مجلس برگزار شد.

پنج ماه بعد نیز دولت با همکاری وزارت امورخارجه در مشهد دومین نشست دیپلماسی استانی را با هدف شناسایی و فعال‌سازی ظرفیت‌های استانی در همه زمینه‌های اقتصادی و تجاری و گردشگری و توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه برگزار کرد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، آن زمان گفته بود که «در حوزه افغانستان، پاکستان و آسیای مرکزی امکانات گردشگری بسیار زیادی برای ایرانیان و به‌خصوص گردشگران وجود دارد. گسترش دیپلماسی منطقه‌ای می‌تواند عامل بسیار مهمی در گسترش همکاری‌های اقتصادی باشد.»  وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه در مقابله با تحریم‌ها، همسایگان ما نقش بسیار کلیدی و مهمی دارند، افزود: «میزان تجارتی که با همسایگان خود داریم، از مجموع کشورهای اروپایی بیشتر است». حضور سفرای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای آسیای میانه، روسیه، پاکستان، هند، عراق و افغانستان در این نشست، نکته ویژه و حائز اهمیتی بود که نشان داد دولت چهاردهم برنامه بلندمدتی را در بحث دیپلماسی استانی دنبال می‌کند.