اظهارنظر جدید رافائل گروسی؛
ایران و آژانس در ایستگاه شورای حکام
در آستانه نشست شورای حکام، روز پنج‌شنبه میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «چین، ایران و روسیه دور دیگری از رایزنی‌های سنتی سه‌جانبه در مورد پرونده هسته‌ای ایران را برگزار کردند.» اولیانوف ادامه داد: «ما در آستانه نشست بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از ۱۹ تا ۲۱ نوامبر برگزار می‌شود، یادداشت‌ها را ردوبدل و مواضع خود را هماهنگ کردیم.»
در نشست آتی شورای حکام، برخلاف ادوار گذشته موضوع ایران با پایان ماموریت آژانس ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، فقط در چارچوب توافق جامع پادمان بررسی خواهد شد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی در این رابطه گفت: «توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵(برجام) یک «چارچوب همکاری» داشت که دیگر به‌عنوان یک سازوکار فعال وجود ندارد و همکاری ایران با آژانس پس از تنش‌های اخیر به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.» گروسی که با یک پادکست مرتبط با بخش رسانه‌ای سازمان ملل گفت‌وگو می‌کرد، با اشاره به اینکه برخی بازرسان آژانس در جریان تحولات ماه ژوئن و حملات تجاوزکارانه علیه ایران از این کشور خارج شدند، گفت: «بازگشت بازرسان به تاسیسات هسته‌ای ایران، موضوعی خودکار نیست و نیازمند مذاکره و توافق سیاسی است.» مدیرکل آژانس تاکید کرد: «ما معاهدات و توافق‌نامه‌های پادمانی را داریم، اما در کنار آن واقعیت سیاسی نیز نقش تعیین‌کننده دارد. دولت ایران می‌گوید همچنان به رژیم عدم‌اشاعه متعهد است، بااین‌حال ازسرگیری بازرسی‌ها با مشکلات جدی مواجه است و این چالش اصلی آژانس در مقطع کنونی است.»
همچنین مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه در اظهاراتی گفت که حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران نشانه «چرخشی چشم‌گیر از دیپلماسی به سوی استفاده از زور» بوده و بازگشتی از سال‌ها مذاکره محسوب می‌شود. وی خواستار بازگشت به گفت‌وگو شد و دیپلماسی را «تنها مسیر دستیابی به راه‌حلی پایدار» توصیف کرد. وی تاکید کرد که آژانس همچنان در حال رایزنی با تهران است.
گروسی روز چهارشنبه نیز در گفت‌وگویی با فایننشال تایمز با اشاره به اینکه «بازرسان بین‌المللی به سایت‌های هسته‌ای هدف‌قرار‌گرفته ایران دسترسی نداشته‌اند»، گفت که «هنوز ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد به دلیل کاهش بازرسی‌ها ضروری نیست، اما همکاری‌ها باید به طور جدی بهبود یابد.»
ادعای تازه ترامپ
از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز جمعه در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ایران پرسیده که آیا می‌توان تحریم‌ها را لغو کرد. ایران تحت تحریم‌های بسیار سخت آمریکا قرار دارد و این باعث می‌شود انجام دادن کارهایی که آنها مایلند قادر به انجامش باشند، بسیار دشوار شود. من برای شنیدن آن آماده‌ام و خواهیم دید که چه اتفاقی خواهد افتاد، اما برای آن آماده‌ام.» پیرو این رویکرد آمریکا، ترامپ وضعیت اضطراری موسوم به «وضعیت اضطراری ملی» در قبال ایران را که شامل تحریم‌های یک‌جانبه علیه جمهوری اسلامی ایران است، برای یک سال دیگر تمدید کرد.
شرایط مذاکره با آمریکا
همزمان روز گذشته سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر خارجه ایران، در جریان سفر خود به ژاپن و در گفت‌وگو با رسانه‌های این کشور درباره مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده که در‌حال‌حاضر متوقف شده، گفت: «اگر آمریکا اراده داشته باشد تا از موضعی برابر به توافق دست یابد، تحقق آن ممکن است.» او تاکید کرد که ازسرگیری مذاکرات بستگی به رویکرد و رفتار طرف آمریکایی دارد.
موانع ازسرگیری مذاکرات
همزمان با تحولات اخیر، رسانه تحلیلی العربیه در گزارشی نوشت که اگرچه اتحادیه اروپا و شرکای E۳ آن - بریتانیا، فرانسه و آلمان - اعلام کرده‌اند که همچنان پذیرای گفت‌وگو با ایران هستند، اما واقعیت موجود نشان می‌دهد که هرگونه احیای معنادار برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بسیار بعید است. به گزارش العربیه، اروپا می‌تواند تمایل خود را برای ازسرگیری مذاکرات ابراز کند، اما بدون تغییر عمده در پویایی‌های اساسی بین ایران و واشنگتن، بعید است که این بحث‌ها نتایج ملموسی به همراه داشته باشد. این رسانه نتیجه‌گیری می‌کند که برجام، آن‌طور که در ابتدا مذاکره شده بود، عملا از بین رفته است و درحالی‌که رهبران اروپایی همچنان تمایل خود را برای گفت‌وگو ابراز می‌کنند، موانع ساختاری و استراتژیک، مذاکرات معنادار را بعید می‌سازد.
