سه رسانه بینالمللی ابعاد مهم انتخابات پارلمانی بینالنهرین را بررسی کردند؛
مچ‌اندازی ایران و آمریکا در عراق
ساعت هفت صبح روز شنبه هشتم نوامبر به وقت بغداد، سکوت انتخاباتی در سراسر عراق برای برگزاری انتخابات پارلمانی که برای روز سه‌شنبه 11 نوامبر برنامه‌ریزی شده، آغاز شد. با نزدیک‌تر شدن زمان برگزاری انتخابات سراسری در عراق، بحث بر سر رابطه این کشور با ایران و نحوه تعامل دوجانبه تهران-بغداد در آرایش آتی این کشور در پرتو افزایش فشارهای آمریکا موضوعی است که درباره آن گمانه‌زنی‌های بسیاری صورت می‌گیرد. در همین رابطه، سه رسانه انگلیسی‌زبان آسوشیتدپرس، وال‌استریت ژورنال و عرب نیوز گزارش دادند که مردم عراق در حال آماده شدن برای مشارکت در انتخابات پارلمانی هستند که در لحظه‌ای حیاتی در کشور و منطقه برگزار می‌شود. این انتخابات روز یکشنبه با انجام رای‌گیری برای اعضای نیروهای امنیتی و آوارگان ساکن اردوگاه‌ها کار خود را آغاز می‌کند و انتخابات عمومی برای سه‌شنبه برنامه‌ریزی شده است.
انتخابات تعیین‌کننده
خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد که نتیجه انتخابات روز سه‌شنبه بر این موضوع تاثیر خواهد گذاشت که آیا محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، می‌تواند برای دومین دوره متوالی در این سمت به فعالیت ادامه دهد یا خیر. بنا به گزارش این خبرگزاری، انتخابات پیش رو در بحبوحه نگرانی‌ها از وقوع جنگی دیگر میان اسرائیل و ایران و حملات احتمالی اسرائیل یا ایالات متحده به گروه‌های بسیج مردمی در عراق برگزار می‌شود. این گزارش افزود که بغداد در بحبوحه فشارهای فزاینده دولت ترامپ بر سر حضور گروه‌های بسیج مردمی، به دنبال حفظ تعادلی ظریف در روابط خود با تهران و واشنگتن است.
از یاد نباید برد که انتخابات امسال هفتمین انتخابات از زمان حمله به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ خواهد بود که منجر به سرنگونی صدام حسین، دیکتاتور دیرینه این کشور شد. در خلأ امنیتی پس از سقوط صدام، عراق درگیر سال‌ها جنگ داخلی خونین و ظهور گروه‌های افراطی از جمله داعش بود. اما در سال‌های اخیر، خشونت فروکش کرده و نگرانی اصلی بسیاری از عراقی‌ها اکنون به جای امنیت، کمبود فرصت‌های شغلی و خدمات عمومی ناکارآمد، از جمله قطع منظم برق است.
آسوشیتدپرس گزارش داد: طبق قانون، ۲۵ درصد از ۳۲۹کرسی پارلمان این کشور باید به زنان اختصاص یابد و ۹ کرسی نیز به اقلیت‌های مذهبی اختصاص داده شده است. مقام ریاست پارلمان نیز طبق عرف در سیستم تقسیم قدرت پس از ۲۰۰۳ عراق به یک سنی اختصاص داده شده است، درحالی‌که نخست‌وزیر همیشه شیعه و رئیس‌جمهور یک کُرد است. این در حالی است که میزان مشارکت رای‌دهندگان در انتخابات اخیر به طور پیوسته کاهش یافته است. در آخرین انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۲۱، میزان مشارکت ۴۱درصد بود که پایین‌ترین میزان در دوران پس از صدام محسوب می‌شود.
بازیگران اصلی
بنا به گزارش‌ها، هفت هزار و 744 نامزد در انتخابات پیش رو با یکدیگر رقابت می‌کنند که اکثر آنها از طیف وسیعی از احزاب عمدتا فرقه‌ای و همچنین برخی از نامزدهای مستقل هستند. این نامزدها شامل بلوک‌های شیعه به رهبری نوری المالکی نخست‌وزیر سابق، عمار الحکیم بنیان گذار و رهبر جریان حکمت ملى عراق، جناح‌های سنی رقیب به رهبری محمد الحلبوسی رئیس سابق پارلمان، و محمود المشهدانی رئیس فعلی پارلمان و دو حزب اصلی کُرد (حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان) می‌شوند. همچنین چندین گروه بسیج مردمی از طریق احزاب سیاسی مرتبط در انتخابات شرکت می‌کنند که شامل گروه‌های کتائب حزب‌الله، همچنین بلوک حرکت حقوق (جنبش حقوق) و بلوک صادقون به رهبری قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل الحق، می‌شوند.
آسوشیتد پرس در ادامه گزارش داد که یکی از برجسته‌ترین بازیگران در سیاست این کشور، از شرکت در انتخابات خودداری کرده است. جنبش صدر، به رهبری روحانی شیعه با‌نفوذ مقتدی صدر، انتخابات را تحریم کرده است. بلوک صدر بیشترین تعداد کرسی‌ها را در انتخابات ۲۰۲۱ به دست آورد، اما پس از شکست مذاکرات بر سر تشکیل دولت، در بحبوحه بن‌بست با احزاب شیعه رقیب، از این انتخابات کناره‌گیری کرد. مقتدی صدر از آن زمان نظام سیاسی عراق را بایکوت کرده است. این در حالی است که شهرک صدر، مقر مقتدی صدر در حومه بغداد، تقریبا 40درصد از جمعیت بغداد را در خود جای داده و مدت‌هاست که نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌دهی به توازن قدرت بین جناح‌های شیعه ایفا می‌کند.
رویکرد دوگانه السودانی در قبال ایران
السودانی طی ماه‌های اخیر، بیش از گذشته، به دنبال ایجاد تعادل در روابط عراق با تهران و واشنگتن بوده است، به‌ویژه از آن جهت که او خود را به‌عنوان یک عملگرا که بر بهبود خدمات عمومی تمرکز دارد، معرفی کرده است. در همین رابطه وال‌استریت ژورنال طی گزارشی عنوان کرد که السودانی از یک طرف با برخی از رهبران بلوک چارچوب هماهنگی شیعه که او را به قدرت رساندند، بر سر کنترل نهادهای دولتی اختلاف‌نظر دارد و از طرف دیگر، با فشار فزاینده‌ای از سوی ایالات متحده برای محدود کردن گروه‌های مردمی مانند حشد الشعبی روبه‌روست.
این در حالی است که طی روزهای گذشته رسانه‌ها گزارش دادند که کاخ سفید همزمان با تدارک و آمادگی عراق برای برگزاری انتخابات پارلمانی در 11 نوامبر، در خصوص تحرکات گروه‌های مسلح عراقی به مقامات این کشور هشدار داد. وال‌استریت ژورنال در همین رابطه طی گزارشی مدعی شد: اکنون سوال مهم این است که آیا ایران در حال از دست دادن تسلط خود بر عراق، متحد اصلی خود در منطقه، است یا خیر. پرسش مهم دیگر این بوده که آیا دولت ترامپ آنچنان درگیر تنش‌ها در اوکراین، غزه و ونزوئلاست که نمی‌تواند نفوذ دیرینه خود را بر عراق اعمال کند؟
السودانی پیش‌تر و در ماه اکتبر عنوان کرده بود که ایران کشوری همسایه است که بغداد با آن روابط دوستانه‌ای دارد. وی در ادامه همچنین گفت: «اما مطمئنا این دوستی به قیمت تصمیمات ملی ما و منافع عراق و عراقی‌ها تمام نخواهد شد.» بنا به گزارش وال‌استریت ژورنال، اصطکاک آشکار السودانی با ایران زمانی رخ داد که وی برای شرکت در مراسم امضای آتش‌بس اخیر و توافق اسرا در غزه به شرم‌الشیخ مصر پرواز کرد. این سفر انتقاد مقتدی صدر را به دنبال داشت و السودانی را به مشروعیت بخشیدن به اسرائیل متهم کرد.
ترکیه؛ بازیگر در کمین
این تحولات در حالی روی می‌دهد که افزایش اختلاف‌ها میان بغداد و تهران، به گفته برخی کارشناسان می‌تواند فرصتی بادآورده برای برخی دیگر از کشورهای منطقه در راستای گسترش نفوذ خود در عراق باشد. روزنامه انگلیسی‌زبان عرب نیوز، چاپ ریاض، طی گزارشی عنوان کرد آنکارا با دقت چشم‌انتظار نتایج نهایی انتخابات عراق است. این روزنامه گزارش داد: ترکیه و عراق در دوران نخست‌وزیری محمد شیاع السودانی، روابط مثبتی با یکدیگر داشتند. این روابط در مجموعه‌ای از سفرهای سطح بالا و انبوهی از توافقات ریشه دارد.
السودانی در ماه مه به تلافی سفر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به بغداد در سال گذشته، که اولین سفر او از سال ۲۰۱۱ بود، از آنکارا بازدید کرد. این سفرها برگی در روابط دو کشور گشود و منجر به حدود ۴۰ توافق در زمینه‌های مختلف همکاری شد. عرب نیوز در ادامه عنوان کرد: در دوران نخست‌وزیری السودانی، روابط ترکیه و عراق از یک دیدگاه امنیتی که تحت سلطه مسائل امنیت مرزی، درگیری ترکیه با شبه‌نظامیان کُرد و مدیریت منابع آب بود، به یک رابطه چندبعدی که جنبه‌های اقتصادی و توسعه‌ای را در بر می‌گیرد، تغییر یافته است. این رویکرد همچنین روایت ترکیه از عراق را از یک همسایه مشکل‌ساز که باید مهار شود، به یک بازیگر کلیدی که باید در مرکز استراتژی سیاست خارجی آن قرار گیرد، تغییر داده است.
عرب نیوز در ادامه افزود که تحولات اخیر و درگیری‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی به ترکیه و عراق کمک کرده است تا روابط خود را بیشتر تقویت کنند. برای آنکارا، عراق اکنون همسایه‌ای است که تهدیدهای امنیتی مشترک و منافع اقتصادی متقابلی دارد. ترکیه همچنین قصد دارد عراق باثبات را بیشتر در نظم منطقه‌ای متمرکز بر خلیج فارس که بر اتصال فرامنطقه‌ای، ادغام اقتصادی و ثبات متمرکز است، ادغام کند. با نزدیک شدن به روز رای‌گیری، گمانه‌زنی‌ها درباره ماحصل نهایی انتخابات در عراق بالا گرفته است. اما باید منتظر ماند و دید که پس از پایان غوغاهای موجود، چه آینده‌ای انتظار این کشور را می‌کشد و تحولات آتی از حیث مچ‌اندازی ایران و آمریکا چه تاثیری بر ژئوپلیتیک منطقه خواهد گذاشت.
