میدل ایست مانیتور تاثیر نتایج کارزار پارلمانی بینالنهرین بر رقابت تهران و واشنگتن را بررسی کرد
استقبال ایران از انتخابات عراق
بر اساس آمارهای رسمی، حزب «آبادانی و توسعه» به رهبری محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی عراق، با کسب ۴۶ کرسی، پیشتاز انتخابات پارلمانی این کشور بوده است. باید در نظر داشت که افزایش میزان مشارکت عراقی‌ها در انتخابات پارلمانی این کشور نسبت به دوره قبل و مشارکت اهل تسنن قابل‌توجه بوده و نشان از افزایش قدرت ملی عراق است. با‌این‌حال، تحلیلگران معتقدند که به‌رغم این پیروزی، نبرد واقعی در همسایه غربی ایران هنوز آغاز نشده است.
واکنش تهران
برگزاری انتخابات پارلمانی عراق و اعلام نتایج آن با واکنش مقامات رسمی ایران همراه بود. در همین رابطه و به تاریخ ۱۴ نوامبر، رئیس‌جمهور ایران در تماسی تلفنی با نخست‌وزیر عراق، برگزاری موفق ششمین دور از انتخابات پارلمانی این کشور را به او تبریک گفت. بنا به گزارش خبرگزاری عراقی واع، دفتر محمد السودانی طی بیانیه‌ای اعلام کرد که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، طی تماسی تلفنی موفقیت برگزاری انتخابات پارلمانی در عراق را به دولت و ملت این کشور تبریک گفت. این بیانیه افزود که پزشکیان در این تماس ابراز امیدواری کرد که نتایج ششمین دور از انتخابات پارلمانی عراق بیان‌کننده حقیقی اراده ملت عراق باشد. وی همچنین برای ملت عراق پیشروی در مسیر دموکراسی و تحقق نهضت فراگیر را آرزو کرد.
از سوی دیگر، رئیس دستگاه دیپلماسی ایران نیز در پیامی در شبکه ایکس برگزاری موفق انتخابات در عراق را به دولت و ملت این کشور تبریک گفت. بنا به گزارش بغداد الیوم، در متن پیام سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، آمده است: «تبریک به ملت و دولت برادر عراق بابت مدیریت موفق یک انتخابات پارلمانی امن و آرام. این انتخابات گامی مهم در جهت تحکیم روند مردم‌سالاری در عراق و پاسداری از حاکمیت و امنیت این کشور بود.»
وزیر امور خارجه در پایان تاکید کرده است که جمهوری اسلامی ایران مصمم است روابط دوستانه خود با عراق را در تمامی حوزه‌های مورد علاقه دو طرف بیش از پیش تقویت کند.
این در حالی است که علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل، نیز برگزاری انتخابات در عراق را نماد بلوغ سیاسی و اجتماعی مردم این کشور دانست و افزود که آینده‌ای روشن در انتظار همکاری‌های ایران و عراق است. به گزارش ایسنا، ولایتی در این رابطه گفت: «به مردم صبور، شجاع و مقاوم عراق، پیروزی بزرگ و بی‌سابقه در تعیین سرنوشت کشورشان و نقش‌آفرینی موثر در آینده منطقه را صمیمانه تبریک می‌گویم.»
ولایتی افزود که عراق یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین کشورهای عربی و اسلامی است و این سرزمین با پیشینه‌ای بیش از پنج هزار سال، از پایه‌گذاران تمدن بشری به شمار می‌رود. ولایتی در پایان گفت: «امید است این انتخابات تاریخی، که در نوع خود در عراق بی‌نظیر بود، پیام روشنی برای دشمنان ملت عراق داشته باشد؛ مبنی بر اینکه هیچ قدرت خارجی نمی‌تواند در تعیین سرنوشت این کشور بزرگ و مهم دخالت کند. روابط ایران و عراق بر پایه اشتراکات عمیق تاریخی، فرهنگی، دینی و تمدنی استوار است؛ اشتراکاتی که میان هیچ دو کشور دیگری در منطقه یافت نمی‌شود. بی‌تردید، آینده‌ای روشن و پرفروغ در انتظار همکاری‌های دو ملت برادر خواهد بود.»
آغاز یارکشی‌های سیاسی
میدل ایست مانیتور به تاریخ ۱۳ نوامبر طی گزارشی عنوان کرد که رقابت واقعی در عراق، پس از اتمام انتخابات آغاز می‌شود و باید منتظر تحولات بیشتری در این کشور در زمینه بده‌بستان‌های سیاسی باشیم. این گزارش در این رابطه عنوان کرد: انتخابات تمام شده، اما مبارزه واقعی تازه آغاز شده است. نتیجه انتخابات عراق پایان کار نیست، زیرا چشم‌انداز سیاسی این کشور نه صرفا با آرای صندوق‌های رای، بلکه با چیدمان و آرایش نیروهای سیاسی، وفاداری‌های منطقه‌ای و توزیع ثروت متمرکز شکل می‌گیرد. شبه‌نظامیان همسو با ایران برای رقابت وارد انتخابات نشدند؛ هدف آنها تغییر شکل قدرت از درون دولت است. آنها آموخته‌اند که ماندن در دولت بسیار سودآورتر از ماندن در خارج از آن است.
در این چشم‌انداز، تاکید بیش از حد بر نتایج انتخابات بی‌معنی است. از سال ۲۰۰۳ به این سو، تجربه سیاسی عراق نشان داده است که دست آخر ممکن است حتی برندگان کنار گذاشته شوند و بازنده‌ها خود را با واقعیت‌های سیاسی جدید تطبیق دهند. برای مثال، از یاد نباید برد که جنبش مقتدی صدر، روحانی پرنفوذ شیعه، در سال ۲۰۲۱ پیروز شد، اما به حاشیه رانده شد. در سال ۲۰۱۰، بلوک ایاد علاوی، نخست‌وزیر وقت، پیروز شد، اما نوری المالکی، رهبر حزب الدعوه، از واگذاری قدرت خودداری کرد. به بیان دیگر، انتخابات در عراق پایه‌های جدیدی ایجاد نمی‌کند، بلکه صرفا تسلط موجود را بازیافت کرده و تغییر حالت می‌دهد.
این گزارش در ادامه عنوان کرد: السودانی که اکنون به عنوان طرفدار «حکمرانی خوب» معرفی می‌شود، از میانه چشم‌اندازی گسترده و فراملتی ظهور کرد. او نه به‌خاطر هویت عراقی‌اش، بلکه به خاطر وابستگی شیعی‌اش و پذیرشش توسط تهران و نهاد روحانیت نجف انتخاب شد. هسته اصلی حزب الدعوه، که السودانی عضو آن است، توانست بار دیگر خود را در صدر رقابت‌های سیاسی عراق قرار دهد.
پیش‌تر، مایکل نایتس در مقاله‌ای با عنوان «عراق بی‌سروصدا در حال فروپاشی است» در فارن افرز نوشت که گروه‌های مقاومت تحت حمایت ایران دیگر صرفا بر تصمیمات سیاسی تاثیر نمی‌گذارند، بلکه آنها در حال تغییرشکل نهادهای دولتی از درون هستند. این تغییر نشان می‌دهد که وضعیت نیروهای سیاسی در عراق بیش از هر چیز، پس از پایان رای‌گیری‌های تعیین می‌شود.
این در حالی است که برخی تحلیلگران معتقدند که شکاف‌های درون اردوگاه شیعیان عراق اکنون انسجام تاثیر ایران در این کشور را تهدید می‌کند. این مساله را نباید از یاد برد که طی ماه‌های اخیر منطقه شاهد تحولات گسترده‌ای بوده و این بدان معناست که نمی‌توان انتظار داشت معادلات قدرت پیشین بتواند کمافی‌السابق پیش رفته و در نتیجه باید انتظار تغییراتی را داشت که می‌تواند سازوکار قدرت را در این کشور دستخوش دگرگونی کند.
میدل ایست مانیتور در ادامه عنوان کرد: در بحبوحه این هرج‌و‌مرج، عراق از چیزی رنج می‌برد که تنها می‌توان آن را فرهنگ پوچی توصیف کرد، جایی که برخی از عراقی‌ها خود را با تحلیل اوضاع چنان خسته می‌کنند که گویی وضعیت فعلی با هنجارهای سیاسی منطقی اداره می‌شود. آنها مقولاتی چون اقتصاد را از طریق چارچوب‌های دانشگاهی مورد بحث قرار می‌دهند و با سیاستمداران طوری رفتار می‌کنند که گویی از مکاتب فکری ملی بیرون آمده‌اند، نه از معادلات قدرت و زد‌وبندهای فرقه‌ای.
بحران‌های پیش رو
ماهیت سیاست در عراق آنچنان پیچیده است که نمی‌توان با نظریات معمول آن را مورد تحلیل قرار داد. به این معنا، هنگام تحلیل معادلات سیاسی در این کشور باید به نقش و حضور هژمونی‌های متفاوت نیز اشاره کرده و آنها را مدنظر قرار داد. میدل ایست مانیتور در همین رابطه عنوان کرد که نزاع خاموش ایران و آمریکا بر سر برتری سیاسی در عراق خود نشان از آن دارد که بازیابی نیروها در این کشور خاورمیانه در عین حال برآمده از حاکمیت‌های فرامرزی است.
آینده نزدیک نویدبخش تشدید رقابت و تثبیت سیاست‌های سهمیه‌بندی سرنوشتی اجتناب‌‌ناپذیر است. این در حالی است که افزایش این رقابت‌ها و بالا گرفتن اختلاف‌ها می‌تواند سیستم مدیریتی این کشور را فلج کرده و بار دیگر یارگیری‌ها را به معادلات منطقه بازگرداند. در این رابطه باید تاکید کرد که شکل‌گیری آرایش نامتعادل در عراق می‌تواند رقابت‌های سیاسی فرامنطقه‌ای را تشدید کرده و این امر باعث ایجاد بحران‌ها و ناترازی‌های فراگیرتری خواهد شد.
میدل ایست مانیتور در ادامه عنوان کرد: السودانی که مشتاق حفظ موقعیت خود است، تلاش خواهد کرد در مقام نوعی کاتالیزور برای این اختلاف‌ها عمل کند. وی می‌کوشد از یک سو تهران را راضی کند و از سوی دیگر، به خواسته‌های واشنگتن تن دهد. به بیان دیگر، سیاست تعادل و زیست مشترک یکی از رئوس اساسی دولت آتی عراق تلقی می‌شود.
این رسانه غیرانتفاعی مستقر در لندن در پایان عنوان کرد: دست‌آخر باید منتظر تحولات پیش رو ماند. اما از یک چیز می‌توان مطمئن بود و آن اینکه نزاع سیاسی در عراق تازه آغاز شده و باید دید که هژمونی سیاسی طرف‌های درگیر به چه سمت و سویی کشیده خواهد شد.
