ژاپن بر اهمیت ازسرگیری سریع مذاکرات بین تهران و واشنگتن تاکید کرد؛
تماس ایران با متحدان آسیایی آمریکا
وزیر امور خارجه ایران، ظهر روز دوشنبه ۱۰ آذرماه در تماس تلفنی با وزیر امور خارجه ژاپن، درباره آخرین تحولات دوجانبه و مسائل بینالمللی گفتوگو و تبادل نظر کرد. سیدعباس عراقچی در این تماس تلفنی، با مروری بر آخرین روندهای مرتبط با برنامه هستهای ایران و اقدامات و مواضع آمریکا و سه کشور اروپایی، تصریح کرد: «این آمریکاست که باید با جلب اعتماد ایران به دیپلماسی بازگردد.»
همزمان اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، نیز روز گذشته در نشست خبریاش گفت: «تکرار یک گزاره از سوی اروپا مبنی بر اینکه «ما آمادهایم برای مذاکره» تغییری در واقعیت امر که طرفهای مقابل برای مذاکره آماده نیستند، ایجاد نمیکند. آماده بودن برای مذاکره یا اینکه شما از یک طرف بخواهید «به میز مذاکره برگردد» این سوال را ایجاد میکند که به کدام میز بازگردیم؟» وی همچنین تاکید کرد: «سخن گفتن از «بنبست» در این زمینه بیاساس است. طرفهای مقابل باید از اعمال سیاستهای مبتنی بر زور و طرح خواستههایی که هیچ مبنایی در حقوق بینالملل و منطق ندارد، خودداری کنند.
راهحل واقعی این است که حق ایران طبق معاهده پذیرفته شود.» در ادامه گفتوگوی وزرای خارجه ایران و ژاپن، توشیمیتسو موتهگی، وزیر خارجه ژاپن، با تاکید بر تعهد توکیو به ایفای نقش سازنده در تقویت صلح و ثبات در منطقه غرب آسیا، از ابتکارهای سیاسی برای حلوفصل مسائل منطقهای و بینالمللی استقبال کرد و بر حمایت کشورش از راهحلهای سیاسی تاکید کرد. وزیر خارجه ژاپن در گفتوگوی تلفنی با همتای ایرانی، بر اهمیت ازسرگیری سریع مذاکرات بین ایران و آمریکا با هدف حلوفصل موضوع هستهای تاکید کرد. طبق روایت توکیو، موتگی توشیمیتسو در این تماس، بر اهمیت از سرگیری سریع مذاکرات بین آمریکا و ایران با هدف حلوفصل مساله هستهای ایران از طریق گفتوگو تاکید کرد و از ایران خواست فورا همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را از سر بگیرد که در پاسخ، عراقچی موضع ایران را تشریح کرد.
سفر مقام کرهای به تهران
همچنین عصر روز یکشنبه دیپلماتهای ارشد ایران و کرهجنوبی درباره روابط دوجانبه رایزنی کردند. گوانگ بونگ چانگ، مدیرکل آفریقا و خاورمیانه وزارت امور خارجه جمهوری کرهجنوبی که به منظور شرکت در نشست مشورتی سیاسی به تهران سفر کرده بود، عصر یکشنبه با مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، دیدار کرد. معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان با استقبال از تداوم رایزنیهای سیاسی میان دو کشور، بر لزوم پیگیری زمینههای تقویت مناسبات فیمابین بهویژه در عرصههای اقتصادی و تجاری تاکید کرد. در این دیدار در مورد روابط دوجانبه ایران-کرهجنوبی و نیز تحولات منطقهای و بینالمللی تبادل نظر شد. هشتمین نشست دورهای رایزنیهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران و کرهجنوبی نیز برگزار شد.
سوابق میانجیگری ژاپن
آنچه در این دو دیدار قابلتوجه است محتوای گفتوگوها است؛ به نظر میرسد محور گفتوگو با ژاپن بیشتر سیاسی و بینالمللی (برجام، اقدامات آمریکا) و با کرهجنوبی بیشتر اقتصادی و دوجانبه بود. این مساله، به سابقه ژاپن در برخی میانجیگریها بین ایران و آمریکا در موضوع هستهای مربوط میشود. توکیو در میانجیگری غیرمستقیم بین ایران و آمریکا در موضوع هستهای نقش داشته، هرچند نقش آن عمدتا مبتنی بر همراستایی با آمریکا و حفظ روابط خوب با ایران بوده است.در اوایل دهه ۲۰۰۰، ژاپن بهعنوان یکی از متحدان نزدیک آمریکا که روابط نسبتا خوبی با ایران داشت، گاهی به عنوان کانال غیرمستقیم ارتباط عمل میکرد.
در سال ۲۰۰۶، نخستوزیر وقت ژاپن، جونیچیرو کویزومی، از ایران بازدید کرد و با مقامات ایرانی درباره مسائل هستهای گفتوگو کرد. این دیدار اگرچه به پیشرفت چشمگیری منجر نشد، اما نشاندهنده تلاش توکیو برای ایفای نقش سازنده بود. ایفای نقش در تحریمها با حفظ کانالهای دیپلماسی دیگر ماموریت ژاپن بود. اگرچه به تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران پایبند بود، اما تلاش میکرد روابط اقتصادی و سیاسی خود با ایران را تا حد ممکن حفظ کند و گاهی به عنوان واسطهای برای انتقال پیامها عمل میکرد. پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵، ژاپن از این توافق استقبال کرد و برای تشویق همکاریهای اقتصادی با ایران تلاش نمود.
در اوج تنشهای ایران و آمریکا در سال ۲۰۱۹، نخستوزیر شینزو آبه به ایران سفر کرد و با مقام معظم رهبری و دیگر مقامات ایرانی دیدار کرد. هدف این سفر کاهش تنشها و میانجیگری بین دو کشور بود. اگرچه این ماموریت به نتیجه ملموسی نرسید، اما نشاندهنده تمایل ژاپن برای ایفای نقش دیپلماتیک بود. با این حال محدودیتهایی برای این نقش ژاپن وجود داشته است. روابط نزدیک ژاپن با آمریکا و وابستگی امنیتی آن به واشنگتن، توانایی توکیو را برای ایفای نقش کاملا بیطرفانه محدود میکند. ایران نیز معمولا ترجیح میدهد واسطهها از کشورهای بیطرفتر یا دارای روابط مستقل با آمریکا باشند.
