دو عضو کمیسیون بهداشت در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» تشریح کردند؛
منشأ کمبود دارو
شیرین جمشیدیان: انحصار در واردات اگرچه مـوضوع جدیدی نیست، اما هر روز ابعاد جدیدی از این معضل شنیده میشود. پیش از این فلسفی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس اعلام کرد که ۸۵درصد بازار واردات نهاده در اختیار ۴ تا ۵ واردکننده اصلی است که به راحتی دولت را بازی میدهند و البته خالیفروشی هم کردند. از سوی دیگر رضا جباری، عضو کمیسیون بهداشت در هفته جاری خبر داد که عمده ارز ترجیحی در اختیار حدود ۲۶۰ شرکت واردکننده دارو قرار دارد و تاکید کرد که در حوزه تجهیزات پزشکی نیز شرایط مشابهی حاکم است. بر همین اساس گفته میشود که مجلس به این موضوع ورود خواهد داشت و به دنبال رقابتیسازی بازار دارو و شفافسازی است.
این در شرایطی است که ما شاهد کمبود و گرانی دارو هستیم. از سوی دیگر پنجم آذرماه بود که مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو، از کاهش ارز ترجیحی دارو و تجهیزات بر اساس تصمیم دولت خبر داد و گفت: سهم ارز دارو و تجهیزات سالها افزایش نیافته و همین مساله باعث کمبودهای دورهای شده است. به گفته وی، این وضعیت به معنای آن است که باید با همان منابع موجود مدیریت شود و هیچ بودجه اضافی برای دارو و تجهیزات تخصیص داده نمیشود.
وی با اشاره به تامین ارز ترجیحی گفت: از 3.5میلیارد دلار ارز ترجیحی که باید تا آذرماه تخصیص مییافت، تنها 1.9میلیارد دلار پرداخت شده و از این مقدار، ۷۰۰میلیون دلار هنوز منتقل نشده است. بدین ترتیب، تنها 1.2میلیارد دلار ارز به خارج از کشور منتقل شده است، درحالیکه تا این زمان حداقل باید 2.5میلیارد دلار تخصیص داده میشد. رئیس سازمان غذا و دارو همچنین افزود: اخیرا بخشنامهای از سوی دولت صادر شده که ارز ترجیحی دارو و تجهیزات از 3.5میلیارد دلار به 2.9میلیارد دلار کاهش یافته است.
خودتحریمی در کنار تحریم
این اظهارات نشان از آشفتگی در بازار دارو است که موضوع گرانی دارو و تجهیزات پزشکی یکی از سناریوهای محتمل این وضعیت خواهد بود. در این ارتباط، سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتوگو با «دنیای اقتصاد»، در پاسخ به سوالی که به انحصار در واردات دارو اشاره داشت، گفت: برخی معتقدند که ارز ترجیحی باعث فساد، قاچاق و رانت در کشور شده است. بر این اساس ما باید به دنبال ارتقای کیفیت تولیدات داخلی در حوزه دارو باشیم. نمیتوانیم بگوییم که ما تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی داشته باشیم، اما نسبت به کیفیت دارو بیتفاوت باشیم. در حال حاضر برخی از داروهای تولید داخل به قدری بیکیفیت هستند که مریض به دلیل عارضهای که بعد از مصرف آن دارو پیدا میکند -مخصوصا بیماران هموفیلی و تالاسمی- نمیتوانند از این دارو استفاده کنند. از سوی دیگر زمانیکه نظام سلامت میخواهد این دارو را وارد کند، میگویند به دلیل اینکه تولید داخل دارد اجازه واردات نمیدهیم. بنابراین در کنار تحریمها این خودتحریمی هم چالش اساسی است.
او تصریح کرد: اما اگر ما در خصوص ارز ترجیحی دارو با بیمهها تصمیمی را ایجاد کنیم که بیمهها مابهالتفاوت آزادسازی ارز را بدهند، باعث خواهد شد رانتی که در واردات دارو وجود دارد از بین برود. معتقدیم اگر ارزی برای تامین مواد اولیه دارو و سایر کالاها اختصاص داده میشود باید مبدا و مقصد آن به صورت شفاف مشخص باشد. مسیر واردات دارو زمانی که وارد کشور میشود از ابتدا تا انتها که به دست مصرفکننده واقعی میرسد باید مشخص باشد. باید زمانی ارز در اختیار واردکنندگان دارو قرار بگیرد که ما از مبدا و مقصد دارو مطلع باشیم. سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس خاطرنشان کرد: باید این خبر بد را نیز اعلام کنم که بهرغم کمبود دارو برای برخی از بیماران، دارویی که دکتر متخصص برای بیماری آنها تشخیص داده را کمتر مصرف میکنند و مابقی را در بازار با قیمت بیشتری میفروشند، چراکه در این شرایط این بیمار درمان خودش را نادیده میگیرد تا بتواند مشکلات معیشتیاش را جبران کند.
مجلس به دنبال ساماندهی ارز ترجیحی
اسحاقی در ادامه تاکید کرد: مجلس به دنبال ساماندهی 11میلیارد یورویی است که به ارز ترجیحی کالاهای اساسی و دارو اختصاص دارد. امروز در حوزه نهادههای دامی با ابرچالش مواجه هستیم. ارز تخصیص پیدا میکند، تامین میشود، اما در بازار نهادههای دامی برای دامدار و مرغداران مشهود نیست. ما به دنبال این هستیم که 11میلیارد یورویی که برای کالاهای اساسی و دارو در بودجه 1404 آمده را در بودجه 1405 ساماندهی کنیم. بر این اساس باید مشخص شود که این ارز در کجا هزینه میشود و تاثیر آن را در بازار ببینیم. ماهیت ارز دولتی برای کنترل بازار، کنترل تورم، ساماندهی کالاهای اساسی و تامین کالاهای اساسی است، اما امروز در کشور شاهد هستیم که اتفاق مبارکی در این خصوص نیفتاده است. با وجودی که بانک مرکزی گزارش میدهد که میزان مشخصی ارز تامین و تخصیص شده، اما ما شاهد تورم و کمبود کالاهای اساسی هستیم.
کنترل بازار دارو در دست واردکنندگان
او اظهار کرد: زمانی انحصار در واردات صورت میگیرد که سود بیشتری نسبت به آنچه مدنظر سرمایهگذار است حاصل میشود. باید به سمتی برویم که انحصار شکسته شود و ما بتوانیم به سمت کیفیت بیشتر برویم و دارو را به صورت ارزانتر به دست مصرفکننده برسانیم. به دلیل مجوزهایی که به برخی از واردکنندگان دارو داده شده، ما شاهد هستیم که آنها کنترل بازار را در دست دارند و زمانی این کنترل بازار شکسته میشود که انحصار شکسته شود.
انحصار فسادزا
احمد آریایینژاد، دیگر عضو کمیسیون بهداشت نیز در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» به مساله انحصار و فسادی که در پی دارد اشاره میکند و میگوید: در واردات و صادرات و هر امر اقتصادی که در آن انحصار باشد و شفاف نباشد، احتمال فساد وجود دارد. اما زمانیکه شفافیت باشد چون چشمان ناظر بیشتری مساله را نگاه میکنند قصه فرق میکند. از سوی دیگر تعدد مراکزی که در امور اقتصادی فعالیت میکنند کمک میکند که انحصار کم باشد و در نتیجه به عدالت و شفافیت نزدیک میشود. یعنی اگر مثلا بهجای دو تا سه واردکننده تجهیزات و دارو به 20 تا 30 واردکننده افزایش یابد احتمال فساد و سوءاستفاده کمتر میشود و رقابت مثبت ایجاد میگردد. از سوی دیگر این واحدها سعی میکنند هم شفاف و هم مقرونبهصرفه عمل کنند.
استفاده از ابزارهای نظارتی برای انحصارزدایی
او تصریح کرد: انحصار در نهادههای دامی نیز مطرح است و هر جا سابقه داشتیم که اختلاس یا فساد اقتصادی وجود دارد تقریبا میتوان گفت که انحصار وجود داشته است. بر این اساس به منظور رفع این مشکل هم باید قوانین را بازنگری کرد و هم تحقیق و تفحص و هم سوال کرد تا موضوع را برای تصمیمگیران و قوه قضائیه و مردم شفاف کنیم که اگر مسیر نادرستی وجود دارد، اصلاح شود.
این عضو کمیسیون بهداشت مجلس با اشاره به اظهارات رئیس سازمان غذا و دارو مبنی بر کاهش ارز ترجیحی دارو، گفت: اگر اقدامی انجام دهیم که منجر به افزایش قیمت دارو شود، این میتواند کار را بدتر کند، مگر آنکه نیازمندان به دارو و درمان را کم کنیم. افراد زیادی مجبور هستند که دارو مصرف کنند تا سلامت حداقلی داشته باشند. آریایینژاد ادامه داد: در این شرایط ممکن است که بیمار قید مراجعه به پزشک و تهیه دارو را بزند یعنی بیماریاش تشدید و منجر به فوت هم بشود. بنابراین باید فکر عاجلی کرد و در کنار آن، به اقدامات درازمدت هم فکر کرد، یعنی با تقویت بهداشت و سلامتی مردم نیاز مردم به درمان را کمتر کنیم. امیدوارم آنقدر مردم سالم باشند که نیاز به مراجعه به پزشک و دارو کم شود و این نیازمند یک برنامهریزی درازمدت است.
