«دنیای اقتصاد» دو علت رشد منفی عرضه خودروهای غیر سواری ۱۴۰۴ را بررسی کرد
ابررکود تولید خودروهای تجاری
طبق این اطلاعات که توسط انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعهسازان استان تهران منتشرشده، تولید خودروهای تجاری سنگین در بازه زمانی مذکور روند دیگری پیش گرفته و کمی رشد نیز داشتهاست.
در واقع آمار مربوط به تولید و فروش خودروهای تجاری، از اهمیتی فراتر از صرف فروش خودرو برخوردار است. چراکه این بخش مستقیما از تحولات حوزه حملونقل، پروژههای عمرانی، تجارت داخلی و خارجی، وضعیت بودجه دولت و سیاستهای سرمایهگذاری تاثیر میپذیرد. برای مثال کاهش تقاضا در این بخش میتواند به معنای افت پروژههای عمرانی یا تجاری باشد، بنابراین کاهش اینگونه پروژهها را میتوان یکی از دلایل افت تولید و فروش خودروهای تجاری دانست.
عامل دیگری که میتوان به آن اشاره کرد افزایش افسارگسیخته بهای این دسته از خودروهاست، در واقع خودروهای تجاری همیشه از میانگین قیمتی بالایی برخوردار بودند اما طی چندسال اخیر به دلیل افت ارزش پول ملی و رشد بهای ارز، تورم انتظاری و افزایش نااطمینانیهای مختلف، بهای خودروهای تجاری با سرعت بسیار زیادی در حال افزایش بودهاست و قدرت خرید این دست از خودروها نیز رو به کاهش گذاشته است. در چنین شرایطی دارندگان خودروهای تجاری قدیمی نیز نمیتوانند خودروی فرسوده خود را جایگزین کنند. طبق برآوردهای رسمی یکسوم ناوگان تجاری دیزلی و ۹۱درصد اتوبوسهای فعال در کشور فرسوده هستند. طبق این برآوردها بیش از ۶۰ هزار اتوبوس از ۶۵.۷هزار دستگاه موجود، عملا از رده استاندارد خارجاند.
در بخش باری، از حدود ۴۰۰ هزار خودروی سنگین برونشهری، نزدیک به ۱۲۴ هزار دستگاه (حدود ۳۵درصد) فرسوده است. این درحالی است که اساسا دولت هیچ طرحی برای اعطای وام یا دیگر تسهیلات برای خرید خودروهای تجاری ارائه نمیدهد، بنابراین افت شدید قدرت خرید، دیگر عامل کاهش تولید و فروش خودروهای تجاری است.
با این حال همانطور که اشاره شد روند تولید و فروش ۸ماهه در بخشهای مختلف خودروهای تجاری یکپارچه نبودهاست. برای مثال درحالی مجموع تولید تجاریها در مدت زمان یادشده ۳۲.۷درصد کاهش داشته که در دل همین افت کلی، بخش خودروهای تجاری سنگین رشدی ۴۸.۵ درصدی را تجربه کردهاست؛ رشدی که بهتنهایی نشان میدهد رکود در این بازار یکنواخت نبوده و الگوی تقاضا بهطور محسوسی متغیر بودهاست.
این واگرایی ساختاری میان خودروهای تجاری سبک و سنگین، یکی از مهمترین ویژگیهای بازار در سالجاری بهشمار میرود. خودروهای تجاری سبک که عمدتا در توزیع شهری، خدمات خرد، کسبوکارهای کوچک و حملونقل درونشهری کاربرد دارند، بیشترین فشار را از محل کاهش قدرت خرید، افزایش هزینههای مالی و نااطمینانی اقتصادی متحمل شدهاند. افت تولید ماهانه بیش از ۱۱درصدی این بخش، نشانهای روشن از تضعیف تقاضای موثر در اقتصاد خرد است.
جزئیات تولید تجاریها
اما نگاهی به جزئیات تولید و فروش انواع خودروهای تجاری از ابتدای امسال تا انتهای آبان داشته باشیم. بر این اساس در مدت زمان مذکور، ۶۲ هزار و ۴۴۹ دستگاه خودروی تجاری در کشور تولید شدهاست. این رقم در مدت مشابه سال گذشته به ۹۲ هزار و ۷۶۰ دستگاه میرسید، بنابراین در ۸ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تولید خودروهای تجاری ۳۰ هزار و ۳۱۱ دستگاه معادل ۳۲.۷درصد کمتر شدهاست.
در آمار ماهانه نیز تولید خودروهای تجاری در آبان نسبت به مهر کاهشی بودهاست. این گزارش نشان میدهد که در ماه میانی پاییز خودروسازان کشور ۸ هزار و ۱۳۱ دستگاه از این دست خودروها تولید کردهاند. این درحالی است که در مهر ماه تولید تجاریها به ۹ هزار و ۹۳۸ دستگاه میرسید. با تکیه بر این آمار میتوان گفت که تولید خودروهای تجاری در آبانماه نسبت به مهر هزار و ۸۰۷ دستگاه معادل ۱۸.۲درصد کمتر شدهاست.
نگاهی داشته باشیم به آمار تولید انواع خودروهای تجاری، این گزارش نشان میدهد که تولید خودروهای تجاری سبک در ۸ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۳ با افت شدیدی همراه بودهاست، تولید این خودروها حتی در آبان نیز نسبت به مهر کاهشی بودهاست. بر این اساس خودروسازان کشور در ۸ ماهه امسال ۵۲ هزار و ۹۸۰ دستگاه خودروی تجاری سبک تولید کردهاند. این رقم درحالی ثبت شده که در مدت مشابه پارسال تعداد خودروهای تولیدی این گروه به ۸۶ هزار و ۳۴۳ دستگاه میرسید، بنابراین در مدت زمان مورد اشاره تولید خودروهای تجاری با افت ۳۳ هزار و ۳۶۳ دستگاهی یا به عبارتی ۳۸.۶درصدی مواجه بودهاست.
تولید تجاریهای سبک در آبان نیز نسبت به مهر افت داشتهاست. بر این اساس تولید این خودروها در هشتمین ماه از سال به ۶ هزار ۵۹۴ دستگاه رسیده بود. در ماه ابتدایی پاییز اما آمار ثبت شده برای تولید این خودروها ۷ هزار و ۴۲۶ دستگاه بود. میتوان گفت که تولید خودروهای تجاری سبک در آبانماه کاهش ۸۳۲ دستگاهی و ۱۱.۲درصدی را تجربه کردهاست. با این وجود تولید خودروهای تجاری سنگین در ۸ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایشی بودهاست.
از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا پایان آبانماه همان سال ۶ هزار و ۱۸۹ دستگاه خودروی تجاری سنگین در کشور تولید شده بود اما در مدت مشابه سالجاری این رقم به ۹ هزار و ۱۹۶ دستگاه رسیده است. این ارقام نشان میدهد که تولید خودروهای تجاری سنگین در ۸ماهه امسال رشد سههزار و ۷ دستگاهی معادل ۴۸.۵درصدی داشتهاست، با اینوجود تولید همین دست از خودروها نیز در آمار ماهانه کاهشی ثبت شدهاست، بهطوریکه دوهزار و ۴۶۵ دستگاه تولید خودروهای تجاری سنگین در مهر، در آبان به هزار و ۵۱۶ دستگاه رسید تا افت ۹۴۹ دستگاهی و ۳۸.۵درصدی را ثبت کند.
تولید اتوبوس و مینیبوس نیز سهمی گرچه اندک اما از تولید خودروهای تجاری طی سالجاری داشتهاست. این آمار نشان میدهد که طی ۸ماهه ابتدایی امسال در مجموع ۲۷۳ دستگاه اتوبوس و مینیبوس در کشور تولید شدهاست، همچنین در ۸ماهه اول سال گذشته این رقم ۲۲۸ دستگاه بودهاست، بنابراین تولید این دست از خودرو در این مدت زمان رشد ۴۵ دستگاهی و حدود ۲۰درصدی را داشتهاست، اما در آمار ماهانه تولید اتوبوس و مینیبوس نیز افت داشتهاست، بهطوری که تولید این خودرو از ۴۷ دستگاه در مهر به ۲۱دستگاه در آبان رسیده و افت ۲۶ دستگاهی و ۵۵درصدی داشتهاست.
عملکرد «تجاریسازان»
ایرانخودرو دیزل، سایپادیزل و بهمن دیزل بهعنوان سه بازیگر اصلی این بازار، در ۸ماهه سال ۱۴۰۴ مسیرهای متفاوتی را طی کردهاند؛ ایرانخودرو دیزل در ۸ماهه امسال نیز بیشترین تولید خودروهای تجاری را بهنام خود ثبت کردهاست. بر این اساس ایرانخودرو دیزل از ابتدای سالجاری تا انتهای آبان ماه ۶ هزار و ۵۷۰ دستگاه خودروی تجاری تولید کردهاست. در مدت مشابه سال گذشته این رقم به ۵ هزار و ۸۷۳ دستگاه میرسید بنابراین در این مدت زمان تولید ایرانخودرو دیزل ۶۹۷ دستگاه معادل ۱۱.۹درصد بیشتر شدهاست، بااینحال این رشد احتمالا در ماههای گذشته رخ داده است چراکه آمار ثبت شده نشان میدهد که تولید ایرانخودرو دیزل در آبان نسبت به مهر افت محسوس ۵۶درصدی را تجربه کردهاست.
آنطور که نگارندگان این گزارش تاکید کردهاند، تولید محصولات ایرانخودرو دیزل در مهرماه به دوهزار و ۱۱۴ دستگاه میرسید اما در آبان این شرکت ۹۳۰ دستگاه خودروی تجاری تولید کرد تا تولید ایرانخودرو دیزل در هشتمین ماه از سال افت هزار و ۱۸۴دستگاهی و ۵۶درصدی داشته باشد.
سایپادیزل اما در ۸ماهه امسال رشد قابلتوجهی در تولید خودروهای تجاری را ثبت کردهاست. آمارهای ثبت شده از تولید خودروسازان نشان میدهد که این شرکت در ۸ماهه ابتدایی امسال هزار و ۷۵۰ دستگاه محصول تولید کردهاست. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته برای سایپادیزل تنها ۴۵۱ دستگاه بودهاست، بنابراین در آمار ۸ماهه برای این شرکت رشد هزارو ۲۹۹ دستگاهی و ۲۸۸درصدی ثبت شدهاست. یا به عبارت دیگر تولید این شرکت ۳.۸ برابر شدهاست، اما حتی سایپادیزل نیز در آمار ماهانه با افت تولید مواجه بودهاست، بهطوریکه تولید این شرکت از ۲۲۰ دستگاه به ۲۰۱ دستگاه رسیده تا تولید آبان این شرکت نسبت به ماه ابتدایی پاییز ۱۹ دستگاه معادل ۸.۶درصد کمتر بودهاست.
اما سری هم به بهمندیزل بزنیم. این شرکت در آمار تولید ۸ماهه و ماهانه خود توانسته رشد قابلتوجهی را رقم بزند. بر این اساس از اول امسال تا انتهای آبان این شرکت توانسته پنجهزار و ۱۳۲ دستگاه محصول تولید کند. آمار تولید بهمندیزل در ۸ماهه ۱۴۰۳ به میزان دوهزار و ۷۶۹ دستگاه بود، بنابراین تولید این شرکت در مدت زمان مذکور دوهزار و ۳۶۳ دستگاه معادل ۸۵.۳درصد افزایش یافتهاست. همچنین بهمندیزل تنها شرکتی است که تولید تجاریهای آن در آمار ماهانه نیز رشد کردهاست. این شرکت از تولید ۷۱۷ دستگاه در مهرماه به هزار و ۱۱۹ دستگاه در آبان رسیده است، بنابراین تولید ماهانه این شرکت رشد ۴۰۲ دستگاهی و ۵۶.۱درصدی را بهنام خود ثبت کردهاست.
