طرح گازسوزی خودروها در آزمون استقبال عمومی

به‌نظر می‌رسد که دولت در اجرای طرح‌های تشویقی برای گازسوز‌کردن خودرو یک گام جلوتر رفته‌است. اول شهریور ماه امسال مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از آغاز ثبت‌‌‌‌‌‌نام تبدیل رایگان خودروهای شخصی بنزین‌‌‌‌‌‌سوز به دوگانه‌‌‌‌‌‌سوز با مدل‌۹۷ به بالا خبر داده بود، اما در طرح جدید خودروهای بالای مدل ۹۴ در نظر گرفته‌شده‌‌‌‌‌‌اند که خودروهای بیشتری را شامل می‌شود. در این مورد می‌توان دو سناریو را مطرح کرد؛ یا طرح قبلی موفق بوده و دولت حالا می‌خواهد محصولات بیشتری را گازسوز کند و یا استقبال کافی از طرح قبلی انجام‌نشده و حالا سیاستگذار سعی کرده با بزرگ‌تر‌کردن بازه شمول طرح، خودروهای بیشتری را جذب کند. تحلیل روندها نشان می‌دهد که احتمال سناریوی دوم بیشتر است. برای قضاوت بهتر در این موضوع بهتر است معایب و مزایای دوگانه سوز‌کردن را برای صاحبان این خودروها بررسی کنیم تا ببینیم آیا گازسوز‌کردن رایگان خودروها انگیزه کافی را برای صاحبان آنها ایجاد می‌کند یا خیر. 

در نگاه اول بزرگ‌ترین مزیتی که برای آنها می‌توان متصور شد استفاده از سوخت ارزان‌تر است. هر مترمکعب گاز CNG اکنون به قیمت ۵۷۰‌تومان فروخته می‌شود، قیمت بنزین سهمیه‌‌‌‌‌‌ای نیز به‌ هزار و ۵۰۰‌تومان و بنزین غیرسهمیه‌‌‌‌‌‌ای به سه‌‌‌‌‌‌هزار ‌تومان می‌رسد. گرچه از نظر‌ درصد اختلاف، شکاف قابل‌توجهی دیده می‌شود اما در نهایت اختلاف قیمت آنها به هر لیتر‌ هزار یا دوهزار و ۴۰۰‌تومان (سهمیه آزاد) می‌رسد که اساسا هزینه قابل‌توجهی به‌نظر نمی‌رسد، در واقع قیمت بنزین در ایران به دلیل یارانه سنگینی که به آن تعلق می‌گیرد، بسیار پایین است و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که به‌جای گازسوز‌کردن خودرو و آسیب به آن از بنزین یارانه‌‌‌‌‌‌ای استفاده کنند، بنابراین تفاوت قیمت بین بنزین و گاز وجود دارد اما به‌قدری نیست که انگیزه زیادی برای افراد در راستای گازسوز‌کردن خودروی خود بدهد.

اما در گازسوز‌کردن خودرو، مهم‌ترین ایرادی که بسیاری از مالکان تجربه کرده‌اند، کاهش فضای مفید خودرو است. نصب کپسول گاز در صندوق عقب، به‌ویژه در خودروهای سواری کوچک‌‌‌‌‌‌تر بخش قابل‌‌‌‌‌‌توجهی از فضای‌ بار را اشغال می‌کند. برای خانواده‌‌‌‌‌‌هایی که از خودرو در سفرهای جاده‌‌‌‌‌‌ای استفاده می‌کنند، این موضوع یک مشکل جدی است و عملا بخشی از کارکرد اصلی خودرو را از بین می‌برد. از سوی دیگر، سیستم دوگانه‌‌‌‌‌‌سوز معمولا باعث افت محسوس توان موتور می‌شود. موتورهایی که برای مصرف بنزین طراحی شده‌‌‌‌‌‌اند، هنگام استفاده از گاز طبیعی دچار کاهش شتاب و کشش می‌شوند. برخی رانندگان حتی پس از مدتی استفاده، ترجیح می‌دهند مجددا از بنزین استفاده کنند، چون عملکرد خودرو با گاز رضایت‌‌‌‌‌‌بخش نیست.

محدودیت بعدی، کمبود ایستگاه‌‌‌‌‌‌های CNG در سطح شهرها و جاده‌‌‌‌‌‌هاست. با وجود گذشت بیش از دو دهه از آغاز طرح گازسوزی در ایران، هنوز زیرساخت سوخت‌‌‌‌‌‌رسانی متناسب با رشد تعداد خودروهای گازسوز توسعه ‌نیافته‌است. در بسیاری از شهرها، تعداد ایستگاه‌‌‌‌‌‌ها انگشت‌‌‌‌‌‌شمار است و صف‌‌‌‌‌‌های طولانی به‌ویژه در ساعات اوج تردد دیده می‌شود. همین مشکل موجب می‌شود رانندگان برای پر‌کردن کپسول وقت زیادی را  صرف کنند، درحالی‌که بنزین تقریبا در هر نقطه‌‌‌‌‌‌ای به‌‌‌‌‌‌راحتی در دسترس است. با در نظر گرفتن مجموع این عوامل می‌توان گفت که تفاوت قیمت چندان کارکردی برای رشد انگیزه افراد برای گازسوز‌کردن خودرو ندارد.