تداوم تنش‌های روسیه و اوکراین؛
امپراتوری پهپادی مسکو
از یک‌سو، پهپادهای روسی حریم کشورهای عضو ناتو (ابتدا لهستان و سپس رومانی) را نقض کردند و از سوی دیگر، اوکراین حملات خود به داخل روسیه را شدت بخشیده است (دنیای‌اقتصاد در گزارش‌های «دومین نقض حریم ناتو از سوی مسکو» و «آماده‌باش در بال شرقی قاره سبز» به این مساله پرداخته بود). همزمان با این تحولات، مسکو به دنبال رزمایش و مانور قدرت در برابر کشورهای ناتو است.
در همین رابطه، رویترز در گزارش دیروز دوشنبه نوشت، روسیه یک موشک کروز مافوق صوت به نام «زیرکون» (یا تسیرکون) را به سمت هدفی در دریای بارنتس شلیک و جنگنده-بمب‌افکن‌های مافوق صوت سوخوی «سو-۳۴» هم به‌عنوان بخشی از رزمایش‌های نظامی مشترک با بلاروس، حملاتی را انجام دادند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که رزمایش استراتژیک مشترک «زاپاد» (در روسی به معنای «غرب») از روز جمعه ۲۱شهریور آغاز شده و تا امروز سه‌شنبه ۲۵شهریور ادامه دارد. این رزمایش در سراسر روسیه با همراهی بلاروس به‌عنوان متحد کلیدی مسکو در دریاهای بالتیک و بارنتس برگزار می‌شود. روسیه می‌گوید هدف این رزمایش بهبود فرماندهی و هماهنگی نظامی در صورت حمله به روسیه یا بلاروس است. مسکو و مینسک اعلام کردند که این رزمایش منحصرا دفاعی است و قصد حمله به هیچ یک از اعضای ناتو را ندارند.
«پاول سون» و «کیم بارکر» هم در گزارشی در نیویورک‌تایمز روایت دیگری از این «رویکرد جنگی» مسکو را مطرح کردند. به نوشته این گزارشگران، هنگامی که روسیه سه سال پیش پهپادها را وارد جنگ در اوکراین کرد، با پرتاب ۴۳فروند از آنها به اوکراین در یک حمله، تیتر اول اخبار جهان شد. اما در ماه جاری، تنها در یک شب، روسیه بیش از ۸۰۰پهپاد «انتحاری» و «طعمه» را از مرز عبور داد. این افزایش چشم‌گیر، نتیجه جهش عظیم تولید در روسیه برای پهپادهای تهاجمی یک‌طرفه است که توسط ولادیمیر پوتین در اولویت قرار گرفته‌اند.
این پهپادها اکنون در دو مرکز اصلی در داخل کشور مونتاژ می‌شوند. کرملین همچنین با افزایش شدید تولید پهپادهای تاکتیکی کوچک‌تر که روسیه در خط مقدم استفاده می‌کند، دولت‌های منطقه‌ای روسیه، کارخانه‌ها و حتی دانش‌آموزان دبیرستانی را نیز در این تلاش دخیل کرده است.
افزایش شدید عرضه از سوی روسیه، همراه با فناوری و تاکتیک‌های جدید، چالش بزرگی را برای اوکراین ایجاد کرده است. روسیه از پهپادهای تهاجمی، همراه با موشک‌ها و طعمه‌ها، برای اشباع دفاع هوایی و انجام حملات گسترده به تاسیسات تولید سلاح، زیرساخت‌های انرژی و شهرهای اوکراین استفاده می‌کند. کی‌یف نیز در انجام حملات پهپادی در عمق روسیه پیشرفت‌های بزرگی داشته است و روز یکشنبه (۲۳ شهریور) یک پالایشگاه بزرگ نفت در نزدیکی سن پترزبورگ را هدف قرار داد. اما حملات روسیه بزرگ‌تر و پیچیده‌تر هستند و ارتش اوکراین در تلاش است تا تاکتیک‌های خود را برای دفاع در برابر آنها تطبیق دهد. این تهدید به قلمرو ناتو نیز سرایت کرد و لهستان و رومانی نیز از پهپادهای روسی در امان نبودند. این دو حادثه، دشواری‌هایی را نشان داد که اتحاد غرب در دفاع در برابر انواع حملاتی که مسکو اکنون قادر به انجام آن است، با آن مواجه خواهد شد. در آینده، حملات انفرادی روسیه می‌تواند شامل هزاران پهپاد باشد.
«مایکل کافمن»، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی گفت: «جنگ به نقطه عطف دیگری در نحوه استفاده از پهپادها، چه در خط مقدم و چه در مبارزات تهاجمی که توسط روسیه و اوکراین انجام می‌شود، رسیده است.» بیش از هر چیز، پهپادها وحشت را گسترش می‌دهند و جنگ را به شهرهای دور از خط مقدم، اغلب در نیمه شب می‌آورند و خوابیدن در طول حملات گسترده را تقریبا غیرممکن می‌کنند. هدف، تضعیف روحیه اوکراینی‌ها و تضعیف اراده آنها برای تحمل جنگ است. کافمن گفت تفاوت زیادی بین پهپادهای کوچک‌تری که روسیه در خط مقدم برای پیشروی نیروهای خود استفاده می‌کرد و پهپادهای تهاجمی یک‌طرفه‌ای که برای بمباران استفاده می‌شدند، وجود دارد.
طبق ارزیابی‌های نیویورک‌تایمز، روسیه تاکنون بیش از ۳۴هزار پهپاد «تهاجمی» و «طعمه» به اوکراین فرستاده است که تقریبا ۹برابر تعداد مشابه در سال گذشته است. اوکراین اعلام کرد که از میان پهپادهایی که مسکو امسال مستقر کرده است، ۸۸درصد آنها را با شلیک یا به‌صورت الکترونیکی سرنگون کرده است. این رقم نسبت به تقریبا ۹۳درصدی که کی‌یف در سال۲۰۲۴ گزارش کرده بود، کاهش یافته است. در پشت این اعداد و ارقام چشم‌گیر، انقلابی در تولید پهپاد در روسیه وجود دارد. دولت پوتین از همان ابتدا اعلام کرد که پهپادها اولویت حیاتی برای کشورش هستند و منابع عمومی و خصوصی زیادی را برای ایجاد یک امپراتوری ساخت پهپاد بسیج کرده است.
