ساز ناکوک بیبی؛
طرح ترامپ برای غزه
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پس از دیدار دوشنبه شب (به وقت ایران) با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از یک طرح جامع ۲۰ماده‌ای برای پایان دادن به جنگ در غزه رونمایی کرد. ترامپ در یک کنفرانس خبری مشترک با نتانیاهو در کاخ سفید، با اعلام اینکه به دستیابی به صلح در خاورمیانه «بسیار بسیار نزدیک» هستند، این روز را «یکی از بزرگ‌ترین روزهای تاریخ تمدن» خواند. این طرح که با مشورت شرکای منطقه‌ای تدوین شده، بر خلع سلاح کامل حماس، ایجاد یک ساختار حکومتی جدید در غزه و تضمین امنیت بلندمدت اسرائیل متمرکز است؛ اما با واکنش‌های متفاوتی از سوی طرف اسرائیلی، بازیگران منطقه‌ای و تحلیلگران مواجه شده است.
اصول کلیدی طرح ترامپ
به گزارش الجزیره، طرح ترامپ که آن را «اصول صلح» می‌نامد، مجموعه‌ای از تعهدات قاطع را از سوی کشورهای عربی و اسلامی برای مدیریت وضعیت پس از جنگ در غزه پیش‌بینی می‌کند. مهم‌ترین محورهای این طرح عبارتند از:
۱. خلع سلاح کامل حماس: کشورهای عربی و اسلامی متعهد می‌شوند که توانایی‌های نظامی حماس و سایر گروه‌های مقاومت را «فورا» از بین ببرند. این شامل نابودی زیرساخت‌هایی مانند تونل‌ها، سلاح‌ها و تاسیسات تولید تسلیحات است. ترامپ با بیان اینکه «ما برای مقابله با حماس به این کشورها اتکا می‌کنیم»، افزود که به نظر می‌رسد خود حماس نیز خواهان پایان درگیری است.
۲. حاکمیت تکنوکرات در غزه: بر اساس این طرح، اداره امور روزمره غزه به یک «رهبری تکنوکرات» از فلسطینیان که به هیچ جناح سیاسی وابسته نیستند، سپرده می‌شود. انتخاب این رهبری نه از طریق انتخابات، بلکه توسط یک نهاد بین‌المللی جدید به نام «هیات صلح» صورت خواهد گرفت.
۳. «هیات صلح» به ریاست ترامپ: این نهاد نظارتی که مسوولیت تضمین موفقیت توافق را بر عهده خواهد داشت، شخصا توسط دونالد ترامپ ریاست خواهد شد. به گفته او، شخصیت‌هایی مانند تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، نیز برای عضویت در این هیات ابراز تمایل کرده‌اند. ترامپ تاکید کرد که «حماس و دیگر گروه‌ها هیچ نقشی در این هیات نخواهند داشت.»
۴. نیروی ثبات‌بخش بین‌المللی (ISF): برای تامین امنیت بلندمدت، یک نیروی بین‌المللی با مشارکت آمریکا و شرکای عربی آن تشکیل خواهد شد تا پس از خلع سلاح حماس، بر امنیت غزه نظارت کند. این نیرو با اسرائیل، مصر و پلیس محلی جدید فلسطین همکاری خواهد کرد.
مواضع متناقض نتانیاهو
بنیامین نتانیاهو در کنفرانس خبری ضمن حمایت از طرح ترامپ، آن را راهی برای دستیابی به اهداف جنگی اسرائیل، از جمله بازگرداندن اسرا و حذف حماس توصیف کرد. با این حال، اظهارات او در برخی موارد کلیدی با متن طرح ترامپ در تضاد بود. نتانیاهو تاکید کرد: «اسرائیل مسوولیت امنیتی، از جمله یک محدوده امنیتی را برای آینده قابل پیش‌بینی حفظ خواهد کرد.» این در حالی است که طرح ترامپ بر نقش نیروی بین‌المللی تاکید دارد.
نتانیاهو همچنین تصریح کرد که غزه توسط «یک دولت غیرنظامی صلح‌آمیز اداره خواهد شد که نه توسط حماس و نه توسط تشکیلات خودگردان فلسطین اداره می‌شود.» این موضع با بخش دیگری از طرح ترامپ که امکان واگذاری حکومت غزه به تشکیلات خودگردان در صورت انجام اصلاحات را باز می‌گذارد، مغایرت دارد. نخست‌وزیر اسرائیل هشدار داد که اگر حماس طرح را رد کند یا در اجرای آن کارشکنی کند، «اسرائیل کار را به تنهایی تمام خواهد کرد.» آخرین گزارش‌ها حاکی است که مصر و قطر این طرح را به مقام‌های حماس تحویل داده و آنها هم گفته‌اند که در حال مطالعه روی این طرح هستند.
ترامپ نیز با لحنی تهدیدآمیز گفت که اگر حماس توافق را نپذیرد، اسرائیل «حمایت کامل» آمریکا را برای «انجام کاری که باید انجام دهد» خواهد داشت. این اظهارات از سوی تحلیلگرانی مانند «مایک‌هانا» از الجزیره به‌عنوان «چراغ سبز برای تشدید اقدامات اسرائیل در غزه» تعبیر شده است. «مروان بشاره»، دیگر تحلیلگر الجزیره، این طرح را معادل «اولتیماتوم تسلیم به حماس» توصیف کرد. به گفته او، هرچند ممکن است حماس برای پایان دادن به جنگ به پذیرش آن ترغیب شود، اما اساس طرح بر خلع سلاح کامل و سلب حاکمیت از گروه‌های فلسطینی استوار است که چیزی کمتر از تسلیم نیست.
این در حالی است که گاردین در گزارشی نوشت، بنیامین نتانیاهو در یک بیانیه ویدئویی که درباره سفر خود به آمریکا منتشر کرد، گفت که ارتش اسرائیل به‌عنوان بخشی از طرحی که با ترامپ تدوین شده است «در بخش اعظم این سرزمین باقی خواهد ماند» و اسرائیل «مطلقا» با تشکیل کشور فلسطین موافقت نکرده است. نتانیاهو گفت: «این یک سفر تاریخی بود. به جای اینکه حماس منجر به انزوای ما شود، ما ورق را برگرداندیم و حماس را منزوی کردیم. اکنون تمام جهان، از جمله جهان عرب و اسلام، به حماس فشار می‌آورند تا شرایطی را که ما همراه با پرزیدنت ترامپ تعیین کرده‌ایم بپذیرد: آزادی تمام ربوده‌شدگان ما – چه زنده و چه جان‌باخته – درحالی‌که ارتش اسرائیل در بخش اعظم این سرزمین باقی می‌ماند.»
نتانیاهو در پاسخ به این پرسش که آیا در طول سفرش با تشکیل کشور فلسطین موافقت کرده است، گفت: «مطلقا خیر، و این موضوع در توافقنامه نیز نوشته نشده است. اما یک چیز را گفتیم: ما قاطعانه با تشکیل کشور فلسطین مخالفیم. پرزیدنت ترامپ نیز همین را گفت؛ او گفت که موضع ما را درک می‌کند. او همچنین در سازمان ملل اعلام کرد که چنین اقدامی پاداش بزرگی به حماس و خطری برای اسرائیل خواهد بود و البته، ما با آن موافقت نخواهیم کرد.» بتسلائل اسموتریچ، وزیر دارایی راست‌گرای افراطی اسرائیل و از اعضای کابینه ائتلافی نتانیاهو، این طرح را به شدت مورد انتقاد قرار داد و آن را یک «شکست دیپلماتیک پر سر و صدا و قاطع» خواند. او گفت: «به تخمین من، این طرح نیز با اشک و آه به پایان خواهد رسید. فرزندان ما مجبور خواهند شد دوباره در غزه بجنگند.»
نگاه منفی ساکنان غزه
درحالی‌که ترامپ فلسطینیان را به «بر عهده گرفتن مسوولیت سرنوشت خود» فراخواند، بسیاری از ناظران معتقدند این طرح منافع فلسطینیان را تامین نمی‌کند. «فیلیس بنیس» از موسسه مطالعات سیاسی واشنگتن هشدار داد: «هیچ تضمینی برای حفاظت از منافع فلسطین وجود ندارد.» او معتقد است اسرائیل می‌تواند به بهانه عدم همکاری، هر زمان که بخواهد پس از بازپس‌گیری اسرایش، دوباره به جنگ بازگردد. در غزه نیز مردم با دیده تردید به این طرح می‌نگرند. آنها امیدوار به آتش‌بسی هستند که خروج کامل نیروهای اسرائیلی، آزادی زندانیان فلسطینی و تضمین عدم ازسرگیری خصومت‌ها را در پی داشته باشد؛ مواردی که در طرح فعلی به وضوح به آنها پرداخته نشده است. جیمز بیز از الجزیره نیز با اشاره به سابقه نتانیاهو در مخالفت با تشکیل کشور فلسطین، نیات واقعی او را در پذیرش این طرح زیر سوال برد و آینده آن را با موانع جدی روبه‌رو دانست.
به گزارش سی‌ان‌ان، دونالد ترامپ دیروز سه‌شنبه اعلام کرد که به حماس «سه تا چهار روز» فرصت می‌دهد تا به طرح صلحی که او در کنار نتانیاهو ارائه کرده است، پاسخ دهد. او با لحنی تهدیدآمیز هشدار داد که اگر حماس با این توافق موافقت نکند، با «پایان بسیار غم‌انگیزی» روبه‌رو خواهد شد. این در حالی است که ترامپ روز قبل، پس از موافقت نتانیاهو با طرح ۲۰ماده‌ای، پایان جنگ در غزه را نزدیک دانسته بود.
