جنگ در خانه

 «الیان پلتیر» و «ضیاء الرحمن» در گزارش دیروز دوشنبه برای نیویورک‌تایمز نوشتند، پاکستان با حملات پهپادی و آنچه عملیات هدفمند نامیده است، به این شورش که تقریبا چهار سال پیش از بین رفته بود، پاسخ داده است. اما در این فرآیند، ارتش صدها پرسنل مسلح خود را از دست داده، ده‌ها هزار نفر را آواره کرده و خشم جوامع محلی را برانگیخته است. 

تسلط متزلزل پاکستان بر مناطق کوهستانی غربی، در امتداد مرز افغانستان، با حضور جنگجویان داعش در همان مناطق تشدید شده است. افزایش فعالیت شبه‌نظامیان، جایگاه پاکستان را به‌عنوان یک قدرت نظامی در جنوب آسیا تهدید کرده است؛ جایگاهی که امسال برای تثبیت آن اقداماتی انجام داد.ژنرال سید عاصم منیر، فرمانده قدرتمند ارتش پاکستان، ماه گذشته در کاخ سفید با ترامپ دیدار کرد؛ دومین دیدار آنها در کمی بیش از سه ماه. ارتش پاکستان اوایل امسال جت‌های هندی را با فناوری چینی سرنگون کرد و دولت پاکستان ماه گذشته یک پیمان دفاعی با عربستان سعودی امضا کرد. با این حال، تحلیلگران امنیتی می‌گویند طالبان پاکستان، شدیدترین چالش امنیتی پاکستان را در سال‌های اخیر به وجود آورده‌اند.از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان در سال۲۰۲۱، طالبان پاکستان که به‌عنوان «تحریک طالبان پاکستان» (TTP) شناخته می‌شود، به یک گروه قدرتمند و دارای ساختار قوی تبدیل شده‌اند.

به گفته مقامات نظامی پاکستان و کارشناسان مستقل و سازمان ملل، رهبری این گروه از دولت تحت کنترل طالبان در افغانستان حمایت مالی دریافت کرده و جنگجویان آموزش‌دیده‌اش آزادانه از مرز عبور می‌کنند. طالبان افغانستان حمایت از این گروه پاکستانی را انکار می‌کند. «اسفندیار میر»، عضو ارشد برنامه جنوب آسیا در مرکز استیمسون در واشنگتن گفت: «طالبان پاکستان توانسته‌اند خود را تثبیت کنند و موازنه قدرت به ضرر نیروهای امنیتی پاکستان در حال تغییر است.»با پیچیده‌تر شدن عملیات تحریک طالبان پاکستان، این گروه اغلب به جای غیرنظامیان، پلیس و سربازان پاکستانی را هدف قرار داده است، اگرچه مردم عادی هنوز هم به طور معمول در این درگیری‌ها گرفتار می‌شوند.

روز پنج‌شنبه، این گروه مسوولیت انفجار بمب خودرویی را که روز سه‌شنبه حداقل ۱۰نفر را که اکثر آنها غیرنظامی بودند کشت، بر عهده گرفت. به گفته «موسسه مطالعات صلح پاکستان»، حملات تروریستی در پاکستان سال گذشته به بالاترین سطح خود از سال۲۰۱۵ افزایش یافت که عمدتا ناشی از عملیات تحریک طالبان پاکستان بود. بر اساس شاخص جهانی تروریسم، این حملات پاکستان را به دومین کشور آسیب‌دیده از تروریسم تبدیل کرده است. در پاسخ، ارتش پاکستان تابستان امسال حمله گسترده‌ای را در منطقه «خیبر پختونخوا»، استانی هم‌مرز با افغانستان و جایی که طالبان عمدتا در آن فعالیت داشته‌اند، آغاز کرد. ارتش هر چند روز یک‌بار مسوولیت کشتن شبه‌نظامیان را بر عهده گرفته است. اما جوامع منزوی (که پیش از این نیز از صدها حمله پهپادی ایالات متحده در یک دهه پیش و عملیات نظامی بعدی پاکستان که شبه‌نظامیان را ریشه‌کن و به افغانستان راند، آسیب دیده بودند) بار دیگر در میانه درگیری‌های مسلحانه گرفتار شده‌اند. ده‌ها هزار نفر از ابتدای سال آواره شده‌اند. عملیات نظامی فعلا به چند منطقه محدود شده است، اما رهبران محلی و کارشناسان امنیتی بیم آن دارند که مانند اوایل دهه۲۰۱۰، در سراسر خیبر پختونخوا گسترش یابد.

منطقه باجور، در مرز با افغانستان، به مرکز درگیری‌های جاری در خیبر پختونخوا تبدیل شده است. جوامع محلی درحالی‌که ارتش پاکستان با طالبان پاکستانی می‌جنگد، از خانه‌های خود فرار کرده‌اند. مدارس به پناهگاه تبدیل شده‌اند، میزهایی که زمانی در ردیف‌های منظم چیده شده بودند، اکنون در کنار دیوارها چیده شده‌اند تا فضایی برای خانواده‌هایی که بر اثر جنگ آواره شده‌اند، ایجاد شود. عبدالرحیم، یک دستفروش خیابانی، اخیرا از یک کلاس درس گفت: «هر بار که دولت عملیاتی را آغاز می‌کند و ما را آواره می‌کند، شبه‌نظامیان دوباره به افغانستان بازمی‌گردند و بعدا برمی‌گردند.»تحریک طالبان پاکستان در سال ۲۰۰۷ در واکنش به حمایت پاکستان از حمله ایالات متحده به افغانستان ایجاد شد. این گروه که اتحادی از گروه‌های شبه‌نظامی بود، قانون شریعت را در مناطقی که در آن زمان قبیله‌ای و تابع مقررات دوران استعمار بودند، اجرا کرد و حملاتی را علیه نیروهای امنیتی پاکستان و همچنین نیروهای خارجی در افغانستان انجام داد. این گروه به شکل گسترده‌ای دانشگاه‌ها، رهبران مذهبی و اهداف نظامی را هدف قرار می‌داد. اما ترکیبی از عملیات‌های نظامی، حملات پهپادی ایالات متحده (که رهبران مهم آنها را کشت) و شکاف درون این گروه باعث تضعیف طالبان پاکستان شد.