آیا زهران ممدانی نماد تازه‌ای از چپ مدرن آمریکاست؟
سوسیالیسم در سرزمین سرمایه‌داری
ده‌ها هزار داوطلب که از سوی سازمان «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» (DSA) بسیج شده‌اند، ماموریت دارند تا این نماینده جوان ایالتی را به عنوان نماد تازه‌ای از چپ مدرن آمریکا به شهرداری نیویورک برسانند. در نوامبر ۲۰۲۴، ممدانی سیاستمداری نسبتا ناشناخته بود؛ عضو ۳۳ ساله مجلس ایالتی نیویورک که تصمیم گرفت برخلاف جریان غالب، برای شهرداری نیویورک رقابت کند. در فضایی که کشور پس از انتخاب دوباره دونالد ترامپ به سمت راست سیاسی چرخیده بود و اندرو کومو – چهره‌ای باتجربه از حزب دموکرات – شانس نخست برای نامزدی محسوب می‌شد، حرکت ممدانی در نگاه بسیاری حرکتی آرمان‌گرایانه و بی‌نتیجه تلقی می‌شد.
اما برخلاف انتظار، او با تکیه بر کارزار میدانی گسترده و حضور پررنگ در رسانه‌های اجتماعی توانست موجی از حمایت مردمی را برانگیزد. ده‌ها هزار داوطلب در سراسر شهر بسیج شدند و در نهایت، ممدانی در انتخابات مقدماتی تابستان، کومو را شکست داد. حالا، اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد، او ماه آینده به عنوان شهردار نیویورک سوگند یاد خواهد کرد – و به مهم‌ترین چهره انتخاب‌شده تاریخ «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» تبدیل می‌شود.
برای بسیاری از ناظران خارجی، وجود جریان سازمان‌یافته سوسیالیستی در آمریکا عجیب به نظر می‌رسد. سازمان «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» که در سال ۱۹۸۲ و در اوج سیاست‌های بازار آزاد رونالد ریگان شکل گرفت، همواره با این پرسش دست‌به‌گریبان بوده است که رابطه‌اش با حزب دموکرات چگونه باید تعریف شود: تغییر از درون، یا ساختن بدیلی مستقل. در حال حاضر، «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» حدود ۸۰ هزار عضو فعال دارد و یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های چپ‌گرای تاریخ آمریکا محسوب می‌شود. پیروزی ممدانی – که با نامزدی حزب دموکرات اما حمایت رسمی «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» وارد میدان شد – می‌تواند این جدال قدیمی را به نفع رویکرد «اصلاح از درون» تغییر دهد.
نقطه آغاز: کارزار برنی سندرز
بسیاری از اعضای «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» نقطه عطف تاریخ معاصر چپ آمریکا را سال ۲۰۱۶ می‌دانند؛ زمانی که برنی سندرز، سناتور مستقل ایالت ورمونت، در رقابت مقدماتی حزب دموکرات با هیلاری کلینتون، به طرز غیرمنتظره‌ای‌میلیون‌ها رای جذب کرد. آن کارزار، به‌گفته ناظران، بزرگ‌ترین حرکت سوسیالیستی تاریخ آمریکا بود. پس از آن، «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» اعلام کرد که «دوره رکود و ناامیدی به پایان رسیده و سازمان دوباره به نیرویی موثر در سیاست ملی بدل شده است». از آن پس، موجی از جوانان، فعالان محیط زیست، معلمان و کارگران به «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» پیوستند و ساختار آن را از یک گروه روشنفکری کوچک به شبکه‌ای گسترده از کنشگران سیاسی تبدیل کردند.
راهبرد انتخاباتی تازه
در سال ۲۰۱۸، «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» راهبردی جدید معرفی کرد: حمایت از نامزدهایی که گرایش‌های سوسیالیستی دارند اما تحت عنوان حزب دموکرات نامزد می‌شوند. شرط این حمایت، پایبندی عملی آنان به برنامه سیاسی «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» است؛ حتی اگر عضو رسمی سازمان نباشند. این سیاست در نیویورک نتایج قابل‌توجهی داشته است. از سال ۲۰۱۷ تاکنون، ۹ نامزد مورد حمایت «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» وارد مجلس ایالتی نیویورک شده‌اند، از جمله زهران ممدانی که نمایندگی منطقه آستوریا در کوئینز را برعهده دارد. در رقابت اخیر، کارزار او بیش از ۵۰ هزار داوطلب را بسیج کرد که در مجموع، به گفته کمپین، بیش از ۱.۶میلیون در خانه نیویورکی‌ها را زدند. پیروزی ممدانی نتیجه همین فعالیت‌های چهره‌به‌چهره و اعتمادسازی مستقیم بود؛ نه فقط محبوبیتش در شبکه‌های اجتماعی.
سوسیالیسم فاضلابی
ممدانی خود را پیرو نوعی «سوسیالیسم خدمات‌محور» می‌داند – رویکردی که در اوایل قرن بیستم در شهر میلواکی آمریکا رواج داشت. شهرداران سوسیالیست آن شهر که به «سوسیالیست‌های فاضلابی» معروف شدند، به‌جای تمرکز بر شعارهای انقلابی، کیفیت خدمات شهری را اولویت قرار دادند. ممدانی نیز در مصاحبه‌ای گفت: «می‌خواهیم ایده‌هایمان را نه با سخنرانی، بلکه با عملکرد نشان دهیم.» برنامه او شامل تثبیت اجاره‌ها، حمل‌ونقل عمومی رایگان و سریع، و سرمایه‌گذاری گسترده در مسکن عمومی است.
مورخ آمریکایی جاشوا فریمن می‌گوید: «نیویورک پیش از این هم شهرداری با روحیه سوسیالیستی داشته است.» او به فیورلو لاگاردیا، شهردار نیویورک بین سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۶ اشاره می‌کند که در دوران «نیو دیل» با اجرای پروژه‌های عمرانی گسترده، اصلاح نظام اجاره و ایجاد سازمان مسکن عمومی، چهره شهر را دگرگون کرد. اما تفاوت بزرگ اینجاست: لاگاردیا در دوره‌ای حکومت کرد که دولت فدرال حامی اصلاحات بود؛ درحالی‌که ممدانی در فضایی بسیار قطبی‌تر و با اقتصادی شکننده‌تر قدرت را در دست خواهد گرفت.
برای درک موقعیت امروز «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا»، باید به بنیان‌گذار آن، مایکل هرینگتون بازگشت. او در دهه ۱۹۶۰ با کتاب معروف خود «آمریکای دیگر» چهره فقر در ایالات متحده را آشکار کرد و الهام‌بخش برنامه رفاهی «جامعه بزرگ» لیندون جانسون شد. هرینگتون بر این باور بود که تنها راه پیشبرد عدالت اجتماعی در آمریکا، کار در درون حزب دموکرات است، نه بیرون از آن. پس از مرگ او در سال ۱۹۸۹، سازمان «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» سال‌ها در سکوت ماند تا این‌که ظهور برنی سندرز بار دیگر «واژه سوسیالیسم» را در سیاست آمریکا عادی کرد. از دید بسیاری از ناظران، ممدانی ادامه‌دهنده همین مسیر هرینگتونی است: سوسیالیسم دموکراتیکی که نه به دنبال انقلاب، بلکه به دنبال کارآمدی و عدالت اقتصادی است.
ممدانی بخشی از نسل تازه‌ای از سیاستمداران چپ آمریکایی است که پس از سال ۲۰۱۶ رشد کردند؛ نسلی که شامل چهره‌هایی چون الکساندریا اوکازیو-کورتز نیز می‌شود. آنان برخلاف نسل قدیمی‌تر، از رسانه‌های اجتماعی برای جذب رأی‌دهندگان جوان و اقلیت‌های قومی استفاده می‌کنند و بر موضوعاتی ملموس مانند هزینه مسکن، حمل‌ونقل، و دستمزد تمرکز دارند. به گفته «گری دورین»، از اعضای موسس «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا»، این نسل توانسته فرهنگ تازه‌ای از سازمان‌دهی شهری در نیویورک ایجاد کند، اما چالش بزرگ پیش‌رو، حفظ توازن میان آرمان‌گرایی و عمل‌گرایی است. «سوسیالیست‌های دموکرات آمریکا» از سیاستمداران مورد حمایتش انتظار دارد «پاسخ‌گو به سازمان» باشند، اما در عین حال نگران است که آنان با ورود به قدرت، به بخشی از ساختار سیاسی موجود تبدیل شوند.
با وجود شور و امید حاکم بر پایگاه اجتماعی‌اش، ممدانی با چالش‌های جدی روبه‌روست. او باید میان فشارهای حزب دموکرات، انتظارات فعالان سوسیالیست و نیازهای اقتصادی شهری مانند نیویورک توازن برقرار کند. خودش گفته است: «برنامه من الزاما با سیاست‌های ملی DSA یکی نیست». رهبران محلی DSA نیز می‌گویند هدف‌شان تنها پیروزی انتخاباتی نیست، بلکه ساختن جنبشی اجتماعی است که در سطح محله‌ها ریشه داشته باشد. یکی از آنان می‌گوید: «می‌خواهیم نمایندگان ما موثر باشند، اما نمی‌خواهیم در ساختار قدرت حل شوند». در نهایت، موفقیت یا شکست زهران ممدانی می‌تواند تعیین کند که آینده سوسیالیسم آمریکایی چه مسیری در پیش خواهد گرفت.
* گزارشگر فایننشال تایمز
