آیا ترامپ پس از ونزوئلا به سوی مکزیک شیفت خواهد کرد؟
دیپلماسی دردسرساز با پیرمرد دمدمی مزاج
آیا مکزیک، جایی که مواد مخدر بسیار بیشتری توسط برخی از قدرتمندترین گروه‌های جنایتکار جهان تولید می‌شود، می‌تواند کشور بعدی باشد؟ یا اینکه آیا آمریکا به دنبال حمله نظامی به ونزوئلا و زمین زدن مادورو است؟ ترامپ در ماه مه در مورد استفاده از نیروهای آمریکایی برای شکار اعضای کارتل گفت: «با افتخار وارد عمل می‌شوم و این کار را انجام می‌دهم. کارتل‌ها سعی دارند کشور ما را نابود کنند. آنها شرور هستند.»
با این حال، سه مقام ارشد مکزیکی در مصاحبه‌هایی گفتند که اگرچه با احتیاط اقدامات نظامی ایالات متحده را زیر نظر دارند، اما مکزیک فعلا نگران نیست. به گفته آنها، دلیل این امر این است که همکاری بین این دو کشور [ایالات متحده و مکزیک] بیش از حد قوی شده و نتایج زیادی در زمینه مهاجرت و مواد مخدر به همراه داشته است، به طوری که مقام‌های مکزیکی تصور نمی‌کنند دولت ترامپ با انجام حملات نظامی یکجانبه این همکاری را به خطر بیندازد. ارزیابی‌های آنها توسط دو مقام دولت ترامپ که بر همکاری بین دو کشور تاکید داشتند، تقویت شد. اما تعجب‌آورتر این است که چنین دیدگاه‌هایی توسط چندین عضو یک کارتل ارشد که گفتند از مداخله آمریکا نمی‌ترسند، نیز به اشتراک گذاشته شد.
دولت ایالات متحده می‌گوید که تاکنون فقط قایق‌هایی را که از ونزوئلا - کشوری که توسط یک حکومت خودکامه اداره می‌شود و واشنگتن مدت‌هاست خواهان از بین رفتن آن است- خارج می‌شوند هدف قرار داده است. برخی این سناریو را هم مطرح می‌کنند که ایالات متحده با قشون کشی به نزدیکی‌های ونزوئلا درصدد زمین‌گیر کردن مادورو و احتمالا حمله نظامی هدفمند و گازانبری به اهدافی در این کشور است. به هر روی، مکزیک، به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایالات متحده، مورد بسیار متفاوتی (نسبت به ونزوئلا) است. هرگونه مداخله ایالات متحده، با توجه به خط قرمز مکزیک در مورد حاکمیتش، عواقب دیپلماتیک، اقتصادی و سیاسی جدی خواهد داشت.
مقامات مکزیکی که به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند، مشاغل مهمی در حوزه‌های امور خارجه و امنیت دارند. آنها گفتند که از همتایان آمریکایی خود سیگنال اندکی از اینکه مکزیک در تیررس است، دریافته‌اند. با این حال، اینکه کارشناسان چنین پرسشی را مطرح می‌کنند، چیزهای زیادی در مورد این می‌گوید که دولت ترامپ تا چه حد روابط ایالات متحده با آمریکای لاتین را تغییر داده است. بسیاری از تحلیلگران سیاسی و امنیتی آمریکایی و مکزیکی هشدار می‌دهند که با توجه به رویکرد ترامپ به کارتل‌ها به عنوان اهداف جنگی و این واقعیت که بزرگ‌ترین و قدرتمندترین کارتل‌ها درست در جنوب مرز هستند، مکزیک احتمالا از مخمصه رهایی یافته است. یکی از مقامات مکزیکی تاکید کرد که اگرچه دولت حملات یکجانبه آمریکا در داخل مکزیک را به عنوان یک تهدید فوری نمی‌بیند، اما حملات ایالات متحده در کارائیب نگرانی بلندمدتی را ایجاد می‌کند.
در واشنگتن، مقامات آمریکایی اظهارات مشابهی در مورد اولویت‌بندی همکاری داشته‌اند. دو مقام دولت ترامپ که به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند، گفتند که به دلیل افزایش همکاری دو کشور، ایالات متحده به جای حملات یکجانبه به مجرمان، بر همکاری با مکزیک متمرکز است. یکی از مقامات گفت دولت ترامپ معتقد است که تهدیدهایش علیه مکزیک باعث شده که این کشور علیه کارتل‌ها اقدام کند و حداقل فعلا نیاز به دخالت نیروهای آمریکایی را از بین ببرد. یک مقام دیگر گفت که سفر مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، به مکزیک در ماه گذشته، این حس را که کشورها در مورد امنیت همسو هستند، تایید کرد.
روبیو در ۳ سپتامبر، یک روز پس از آنکه ترامپ برای اولین بار اعلام کرد که نیروهای آمریکایی به یک قایق در کارائیب حمله کرده‌اند، با کلودیا شینباوم، رئیس‌جمهور مکزیک، دیدار کرد. روبیو در اظهاراتی به خبرنگاران، سخنان تندی در مورد قاچاقچیان ونزوئلایی گفت. او گفت: «ما دیگر نمی‌نشینیم و تماشا کنیم که این افراد مانند یک کشتی کروز در کارائیب بالا و پایین بروند». او افزود: «متوقف کردن قایق‌ها و توقیف محموله‌ها، قاچاقچیان را متوقف نمی‌کند. چیزی که آنها را متوقف می‌کند، زمانی است که آنها را منفجر کنید».
اما در مورد مکزیک، روبیو زبان به تمجید گشود. او گفت: «این نزدیکترین همکاری امنیتی است که ما تا به حال داشته‌ایم». پس از این دیدار، دو کشور بیانیه مشترکی در مورد همکاری امنیتی منتشر و خاطرنشان کردند که این همکاری بر اساس «احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی» و همچنین «اعتماد متقابل» است. شینباوم، در راس دولت مکزیک، بارها در مورد مداخله نظامی ایالات متحده هشدار داده و اقدام نظامی را خط قرمز خود می‌داند. او در تجمعی در مکزیکوسیتی گفت: «مردم مکزیک تحت هیچ شرایطی مداخلاتی را که قلمرو ما را نقض کند، نمی‌پذیرند. چه از طریق زمین، آب، دریا یا هوا.»
به طرز شگفت‌آوری، موضع قاطع شینباوم در برابر مداخلات ایالات متحده، یکی از همان شبکه‌های جنایتکاری را که او و ترامپ قول نابودی آن را داده‌اند، دوباره مطمئن کرده است: کارتل سینالوآ، یکی از بدنام‌ترین سازمان‌های جنایتکار جهان و احتمالا تامین‌کننده بزرگ‌تری از مواد مخدر نسبت به مجموع قاچاقچیان ونزوئلایی. در مصاحبه‌ها، پنج نفر از اعضای کارتل این ایده را که ارتش ایالات متحده می‌تواند حمله بعدی را در مکزیک انجام دهد، رد کردند. آنها که به دلیل ترس از انتقام نخواستند نامشان فاش شود، گفتند که نگرانی اصلی آنها درگیری‌های بی‌وقفه بین گروه‌های جنایتکار رقیب است.
یکی از اعضای کارتل، یک مامور ۳۹ ساله میان‌رده که بر عملیات امنیتی در کولیاچان، دژ این گروه، نظارت دارد، گفت که ترس کمی از مداخله ایالات متحده دارد زیرا معتقد است خانم شینباوم اجازه این کار را نخواهد داد. او گفت: «این حمله هرگز اتفاق نخواهد افتاد.» او در مورد ترامپ افزود: «او نمی‌تواند این کار را انجام دهد.» این عضو 39 ساله کارتل گفت حتی اگر ایالات متحده به قاچاقچیان آنها در دریا حمله کند، اختلال، حداقلی خواهد بود. او گفت: «ما فقط مسیرهای دریایی نداریم، بلکه مسیرهای زمینی و هوایی نیز داریم. همیشه راهی وجود دارد.»
علاوه بر مبارزه با یکدیگر، گروه‌های جنایتکار مکزیکی نیز تحت فشار شدید دولت مکزیک قرار دارند. در اولین سال تصدی خانم شینباوم که در 30 سپتامبر به پایان رسید، مقامات مکزیکی اعلام کردند که نزدیک به 35000 نفر را به جرم جرایم سنگین دستگیر و نزدیک به 1600 آزمایشگاه مواد مخدر را منهدم کرده‌اند. به گفته مقامات مکزیکی، در دوران سلف او، آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، به طور متوسط سالانه 8900 مورد دستگیری از این دست و 380 آزمایشگاه منهدم شده وجود داشته است. مقامات مکزیکی همچنین می‌گویند که 3.8میلیون قرص فنتانیل را توقیف کرده‌اند، آماری که در دوران لوپز اوبرادور به طور مداوم پیگیری نشده است. در نتیجه، دولت مکزیک اعلام کرد که قتل‌ها تقریبا یک‌سوم کاهش یافته و به پایین‌ترین سطح خود در یک دهه رسیده است و مواد مخدر کمتری در مرز کشف و ضبط می‌شود.
دولت مکزیک همچنین تلاش‌های خود را در مورد مهاجرت افزایش داده و به کاهش عبور غیرقانونی از مرز به پایین‌ترین سطح خود در سال‌های اخیر کمک کرده است. یکی از مقامات ارشد مکزیکی گفت که همکاری روزانه‌ای بین مقامات ایالات متحده و مکزیک در مورد کارتل‌ها، از جمله پروازهای نظارتی منظم ایالات متحده بر فراز خاک مکزیک، وجود دارد. اما این مقام گفت که مقامات ایالات متحده در مکزیک از زور استفاده نمی‌کنند - و نخواهند کرد - تا حدی به این دلیل که قانون اساسی مکزیک آن را ممنوع کرده است. دلیل دیگر همانا تعاملات اقتصادی تقریبا یک تریلیون دلاری است. به همین دلیل، بسیاری معتقدند ایالات متحده به همین دلیل به مکزیک حمله نخواهد کرد: این کشورها عمیقا به یکدیگر وابسته هستند و سالانه حدود ۹۵۰میلیارد دلار کالا و خدمات بین آنها جریان دارد. اختلال در چنین تجارتی می‌تواند به طور بالقوه باعث ویرانی اقتصادی در ایالت‌های مرزی هر دو کشور شود و مهاجران را به دنبال کار در داخل ایالات متحده سوق دهد.
در عین حال، تحلیلگران هشدار دادند که مکزیک ممکن است بیش از حد به دیپلماسی با رئیس‌جمهور به شدت دمدمی مزاج ایالات متحده اعتماد کند. «دیوید مورا»، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران، گفت: «شینباوم عمل می‌کند و پیشنهاد ارائه می‌دهد، اما این هرگز برای ایالات متحده کافی نیست. مشکل، بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن دولت ترامپ است.» در عمل، نگرش‌ها پیچیده‌تر هستند. حداقل سه نظرسنجی ملی در سال جاری نشان داده است که بیش از 60 درصد از مکزیکی‌ها با ایده انجام عملیات نظامی ایالات متحده در مکزیک مخالف هستند. یک نظرسنجی همچنین نشان داد که 31 درصد از مکزیکی‌ها از این ایده استقبال کرده‌اند.
«آدریان لوپز»، سردبیر ال نوروئسته، گفت: در بخش‌هایی از سینالوآ، جایی که خونریزی به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده است، برخی از گروه‌های محافظه‌کار و تجاری از حملات ایالات متحده استقبال می‌کنند. او گفت، مشاغل آنجا به دلیل جنگ‌های کارتل متحمل خسارات عظیمی شده‌اند و بسیاری از مکزیکی‌ها ایالات متحده را در مبارزه با جرایم سازمان‌یافته موثرتر می‌دانند و این امر «منطق مداخله ایالات متحده را جذاب می‌کند.»
* گزارشگر نیویورک تایمز
