واشنگتن به دنبال ضربه مستقیم به بخش انرژی روسیه و فلج کردن ماشین جنگی مسکو؛
تحریم «لوکاویل» و «روسنفت»
اگرچه دولت بایدن بین سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ هزاران هدف روسی را تحریم کرده بود، اما از ضربه مستقیم به غولهای انرژی بهدلیل نگرانی از تورم و افزایش قیمت بنزین خودداری کرده بود. در مقابل، ترامپ که پیش از این از اعمال تحریم علیه روسیه خودداری میکرد و کارآیی آن را زیر سوال میبرد، پس از لغو نشست برنامهریزیشده با پوتین و ادامه جنگ، برای افزایش فشار به این ابزار قدرتمند روی آورد. این در حالی است که سیانان اعلام کرد فرستاده ارشد اقتصادی روسیه، تنها چند روز پس از اعلام تحریمهای شدید جدید از سوی ترامپ علیه روسیه، برای گفتوگوهای «رسمی» وارد ایالات متحده شده است. انتظار میرود کریل دمیتریف، رئیس صندوق سرمایهگذاری مستقیم روسیه (RDIF) و فرستاده ویژه کرملین، با مقامات دولت ترامپ دیدار کند «تا به گفتوگوها درباره روابط ایالات متحده و روسیه ادامه دهد.»
دمیتریف که از حامیان برجسته کرملین برای همکاری نزدیکتر اقتصادی میان روسیه و ایالات متحده بوده است، اخیرا پیشنهاد ساخت تونل «ترامپ-پوتین» بین آلاسکا و خاور دور روسیه را مطرح کرده بود. در هر حال به گزارش رویترز، این تصمیم، یک چرخش ۱۸۰درجهای برای ترامپ محسوب میشود که تنها هفته گذشته از برنامهریزی برای دیداری قریبالوقوع با پوتین در بوداپست سخن گفته بود. او اکنون این نشست را لغو کرده و دلیل آن را «عدم دستیابی به نتیجه مطلوب» عنوان کرده است. واکنش بازارها سریع بود؛ منابع تجاری اعلام کردند که شرکتهای بزرگ دولتی چین خرید نفت از روسیه را متوقف کردهاند و پالایشگاههای هند، بزرگترین خریدار دریایی نفت روسیه، نیز قصد دارند واردات خود را به شدت کاهش دهند. ولادیمیر پوتین ضمن به سخره گرفتن تحریمها، آنها را «اقدامی غیردوستانه» خواند که تاثیر قابلتوجهی بر اقتصاد روسیه نخواهد داشت. او هشدار داد که کاهش عرضه، قیمتها را برای مصرفکنندگانی چون آمریکا افزایش میدهد و تاکید کرد: «هیچ کشور با عزتی تحت فشار تصمیم نمیگیرد.»
ترامپ در پاسخ به این اظهارات گفت: «۶ماه دیگر تاثیر آن را خواهیم دید.» این تنشها در حالی بالا میگیرد که اوکراین از متحدان غربی خود درخواست موشکهای دوربرد برای تغییر موازنه جنگ کرده و پوتین هشدار داده که پاسخ مسکو به هرگونه حمله به عمق خاک روسیه «بسیار جدی» خواهد بود. همزمان، رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل نوزدهمین بسته تحریمی خود را علیه مسکو تصویب کردند که برای اولینبار، واردات گاز طبیعی مایع روسیه را ممنوع میکند. این بسته همچنین نهادهای مالی در چین و آسیای مرکزی را که با روسیه همکاری میکنند، هدف قرار داده است. اگرچه اتحادیه اروپا وابستگی خود به انرژی روسیه را به شدت کاهش داده، اما گاز طبیعی مایع روسیه همچنان یکی از منابع درآمدی مهم برای کرملین محسوب میشود. ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، ضمن استقبال از تحریمهای آمریکا، آن را برای وادار کردن مسکو به پذیرش آتشبس کافی ندانست و خواستار افزایش فشارها شد. در شرایطی که روسیه پیشرویهای کندی در میدان نبرد دارد، مسکو هرگونه آتشبس فوری را رد کرده و آن را فرصتی برای تجدید قوای اوکراین میداند.
به گزارش نیویورکتایمز، به گفته جان ای. اسمیت، مدیر سابق آژانس تحریمهای وزارت خزانهداری، «حالا دیگر ملاحظهای در کار نیست» و با کاهش تورم جهانی، زمینه برای هدف قرار دادن مستقیم درآمدهای نفتی روسیه فراهم شده است. روسیه روزانه حدود ۶۰۰میلیون دلار از فروش نفت درآمد دارد که ستون فقرات اقتصاد و ماشین جنگی این کشور است. کارشناسان معتقدند تحریم لوکاویل و روسنفت که نیمی از تولید نفت خام روسیه را در اختیار دارند، میتواند ضربه مهلکی به این درآمدها وارد کند.
موفقیت این تحریمها به اجرای «تحریمهای ثانویه» بستگی دارد؛ یعنی تنبیه بانکها و شرکتهای بینالمللی (بهویژه در چین و هند) که به همکاری با این دو شرکت روسی ادامه دهند. این اقدام که با هماهنگی متحدانی چون بریتانیا و اتحادیه اروپا صورت گرفته است، یک چرخش قابلتوجه برای ترامپ محسوب میشود که پیشتر منتقد استفاده بیش از حد از تحریمها بود و آن را تهدیدی برای جایگاه دلار میدانست. اکنون، با روی آوردن به قدرتمندترین ابزار اقتصادی آمریکا، دولت ترامپ سیگنال میدهد که برای تضعیف اقتصاد روسیه جدی است، اما موفقیت نهایی آن به ارادهاش برای مقابله با کشورهایی که این تحریمها را نادیده میگیرند، بستگی خواهد داشت.
اگرچه این تحریمها بخش مهمی از اقتصاد روسیه را که یکچهارم بودجهاش به درآمدهای نفتی وابسته است هدف قرار میدهد، تحلیلگران معتقدند تاثیر آن محدود خواهد بود. شرکتهای روسی از مدتها قبل خود را برای چنین سناریویی آماده کردهاند و پوتین نشان داده که برای دستیابی به اهداف جنگی خود، حاضر به تحمل خسارات اقتصادی هنگفت است. جنگ به عنصر اصلی میراث سیاسی او تبدیل شده و با وجود تلفات سنگین و پیشرویهای ناچیز، او همچنان به ادامه درگیری تا کسب دستاوردهای بیشتر اصرار دارد.
به گزارش فایننشالتایمز، مقامات و معاملهگران ارشد در صنعت نفت تایید کردهاند که پالایشگاههای بزرگی همچون «ریلاینس اینداستریز» هند (بزرگترین پالایشگاه جهان) و شرکتهای دولتی چین، خرید نفت خام روسیه را متوقف کردهاند. تحریمهای جدید به واشنگتن اجازه میدهد موسسات مالی خارجی را که با این شرکتهای روسی معامله میکنند، از دسترسی به سیستم مالی مبتنی بر دلار محروم سازد. شرکت ریلاینس، که قرارداد بلندمدتی برای خرید روزانه حدود ۵۰۰هزار بشکه نفت از روسنفت دارد، اعلام کرده است که واردات خود را مطابق با دستورالعملهای دولت «مجددا تنظیم» خواهد کرد. منابع آگاه میگویند این غول صنعتی که عملیات جهانی گستردهای دارد، برای جلوگیری از مجازاتهای آمریکا ریسک نخواهد کرد. دولت هند نیز بهطور خصوصی از پالایشگاههای دولتی و خصوصی خواسته است تا واردات نفت روسیه را کاهش دهند.
در چین نیز، پکن از شرکتهای نفتی بزرگ دولتی خواسته است خرید نفت دریایی روسیه را به حالت تعلیق درآورند؛ هرچند این توقف ممکن است موقتی باشد. پالایشگاههای مستقل و کوچکتر چینی احتمالا به خرید نفت روسیه ادامه خواهند داد، اما توقف خرید توسط بازیگران اصلی، فشار قابلتوجهی بر مسکو وارد میکند. چین و هند مجموعا حدود ۸۰درصد از کل صادرات نفت خام روسیه را جذب میکنند و درآمدهای نفتی، یکچهارم بودجه فدرال این کشور را تشکیل میدهد.ترامپ بارها اعلام کرده که نارندرا مودی، نخستوزیر هند، به او قول توقف خرید نفت روسیه را داده است.
تحلیلگران پیشبینی میکنند که از ۲۱نوامبر، مهلتی که وزارت خزانهداری آمریکا برای پایان دادن به معاملات با روسنفت و لوکاویل تعیین کرده، کاهش شدیدی در صادرات نفت روسیه آغاز شود. این تحولات بازارهای جهانی انرژی را متلاطم کرده و قیمت نفت را بیش از ۵درصد افزایش داده است. در همین حال، یکی از نمایندگان اوپک اعلام کرده که این کارتل آماده است در صورت نیاز، عرضه نفت را برای جبران کمبود احتمالی افزایش دهد.