انتخابات پارلمانی عراق پایان یافت؛
دوئل در بینالنهرین
معادله پیچیده قدرت در بغداد
تلویزیون دولتی عراق اعلام کرد که عراقیها دیروز سهشنبه در انتخابات پارلمانی برای انتخاب یک مجلس قانونگذاری جدید با ۳۲۹عضو، رأیگیری را آغاز کردند. این رأیگیری سراسری ساعت ۶ بعدازظهر دیروز سهشنبه به پایان رسید. به گزارش الشرق الاوسط، محمد شیاع السودانی، نخستوزیر، میکوشد بار دیگر پیروز میدان رقابتها شود. پیشبینی الشرق الاوسط این است که بلوک سودانی بیشترین کرسیها را به دست میآورد، اما ممکن است از کسب اکثریت بازماند.
بر اساس این گزارش، انتخابات در عراق به طور فزایندهای با مشارکت کم مردم همراه است. بسیاری از رأیدهندگان اعتماد خود را به سیستم از دست دادهاند زیرا مردم عادی عراق از فساد، خدمات ضعیف و بیکاری شکایت دارند. پیشبینی الشرق الاوسط این است که میزان مشارکت به سطح ۴۱ درصد انتخابات سال ۲۰۲۱ برسد، که بخشی از آن به دلیل سرخوردگی عمومی و بخشی به دلیل تحریم انتخابات توسط مقتدی صدر است که صدها هزار رأیدهنده را در میان پایگاه اصلی حمایت خود دارد.
رأیگیری امسال شامل انبوهی از نامزدهای جوان است که امیدوارند وارد سیاست شوند. تحلیلگران هشدار میدهند که مشارکت پایین در میان غیرنظامیان میتواند اعتماد به سیستمی را که منتقدان میگویند به نفع عده کمی است و در عین حال اکثریت را نادیده میگیرد، بیشتر از بین ببرد. احمد یونس، تحلیلگر سیاسی ساکن بغداد، گفت: «برای ۲۱میلیون رأیدهنده ثبتشده عراقی، رأیگیری سهشنبه چیزی بیش از تایید یک نظم سیاسی آشنا نیست.» این رأیگیری در زمان حساسی برای کشور برگزار میشود. دولت بعدی باید تعادل ظریف بین نفوذ ایالات متحده و ایران را متوازن سازد. عراق تاکنون از برخی از تحولات منطقهای ناشی از جنگ غزه اجتناب کرده است. منتخبان همچنین با فشار داخلی برای ارائه بهبودهای ملموس در زندگی روزمره و جلوگیری از تبدیل نارضایتی عمومی به ناآرامی، مانند آنچه در جریان تظاهرات گسترده در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ رخ داد، مواجه خواهند بود.
اریکا سولومون و فالح حسن در گزارشی برای نیویورک تایمز روایت دیگری از انتخابات عراق ارائه میدهند. برای تودههای عراقی، تمرکز بر حفظ ثبات و رشد اقتصادی کشور است. اما این انتخابات پیامدهای ژئوپلیتیک جدی نیز دارد. دولت ترامپ اصرار داشته که دولت بعدی وظیفه خلع سلاح مجموعه شبهنظامیان قدرتمند در عراق را بر عهده بگیرد. روایت نیویورک تایمز این است که اعتماد عمومی به روند دموکراتیک عراق کم است. برخی نظرسنجیها نشان میدهد که این انتخابات میتواند کمترین میزان مشارکت رأیدهندگان را در دموکراسی ۲۰ساله عراق داشته باشد.
به نوشته گزارشگران نیویورک تایمز، از زمان حمله به رهبری ایالات متحده و سرنگونی صدام حسین در سال ۲۰۰۳، احزابی از اکثریت مسلمان شیعه بر دولت عراق تسلط داشتهاند. هماکنون پنج وزارتخانه از ۲۲وزارتخانه عراق توسط سیاستمداران مرتبط با برخی گروههای شبهنظامی کنترل میشود. به نوشته «سولومون- حسن»، ۷۷۴۳ نامزد از ۱۱۴ فهرست مختلف برای ۳۲۹ کرسی پارلمان رقابت میکنند؛ بسیار بیشتر از انتخابات قبلی. پس از انتخاب پارلمان جدید، رئیس جدید پارلمان انتخاب خواهد شد. رئیس پارلمان، رئیسجمهور را منصوب میکند، مشروط به حمایت دوسوم نمایندگان مجلس. رئیسجمهور جدید میتواند با حمایت اکثریت ساده نمایندگان مجلس، نخستوزیر را منصوب کند.
پیشبینی نیویورک تایمز این است که ائتلاف احزاب به رهبری نخستوزیر السودانی بیشترین کرسیها را به دست آورد، و بسیاری از عراقیها او را به خاطر رونق ساختوساز و ثبات سیاسی در سالهای اخیر تحسین میکنند. اما تحلیلگران سیاسی میگویند که او ممکن است برای رهبری دولت بعدی با مشکل مواجه شود. السودانی باید با حمایت احزاب دیگر یک ائتلاف تشکیل دهد، اما او برخی از متحدان سیاسی سابق را که به او در به قدرت رسیدن کمک کردند، خشمگین کرده است. قدرتمندترین ائتلاف احزاب شیعه از او برای نخستوزیری در سال ۲۰۲۲ حمایت کردند، به شرطی که دیگر نامزد نشود یا حزب خودش را تشکیل ندهد. او هر دو کار را انجام داده است. به گفته ناظران سیاسی عراق، بسیاری از این گروهها نگران قدرت بیش از حد او هستند.
این گزارش میافزاید عراق دیگر مانند دوران صدام نیست که در آن مردم مجبور باشند دسته دسته به یک نفر رای دهند. اما وزارتخانههای فدرال نفوذ حیاتی بر امتیازات تجاری پرسود این کشور نفتخیز دارند که امتیاز واقعی برای هر تشکیل دولتی است. فساد و خرید رای از مشکلات همیشگی است. حیدر العبادی، نخستوزیر سابق، با صدای بلند هشدار داده که این رویه در انتخابات فعلی بهشدت افزایش یافته است. علی حمدانی، مدیر یک کمپین سیاسی، گفت که برخی از عراقیها فروش رای خود را تنها فرصت برای به دست آوردن چیزی از سیاستمداران میدانند. او گفت: «عراقیها بهخوبی میدانند که پس از پایان انتخابات، چیز دیگری به دست نخواهند آورد.»
فضای حاکم بر روند دموکراتیک عراق چنان متشنج بوده که یکی از قدرتمندترین روحانیان شیعه، مقتدی صدر، از پیروان خود خواست رأیگیری را تحریم کنند. اما چه زمانی نتایج اعلام خواهد شد؟ پس از آخرین انتخابات پارلمانی، حدود شش ماه طول کشید تا نخستوزیر انتخاب شود. مانند انتخابات قبلی، احتمالا ماهها چانهزنی سیاسی برای تشکیل دولت وجود خواهد داشت. رناد منصور، تحلیلگر عراق در اندیشکده چتمهاوس، گفت: «نخبگان پول زیادی خرج میکنند تا کرسیهایی را به دست آورند که بعدا بتوانند از آنها برای چانهزنی استفاده کنند. برای آنها این یک سرمایهگذاری برای دسترسی به ثروت کشور است.»
دوئل تهران و واشنگتن در بینالنهرین