جنگ سرد جدید در شرق آسیا

به گزارش الجزیره، فو کونگ، نماینده دائم چین در سازمان ملل، در نامه‌ای به آنتونیو گوترش هشدار داد: «اگر ژاپن جرات کند دست به مداخله مسلحانه در وضعیت تنگه تایوان بزند، این اقدامی تجاوزکارانه خواهد بود.» پکن که تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند، خشمگین از اظهارات تاکایچی است که اوایل ماه میلادی جاری درخصوص نحوه پاسخ ژاپن در مقابل یک حمله احتمالی چین علیه ژاپن صحبت کرده بود.

بی‌بی‌سی نیز در گزارشی نوشت، تاکایچی در پاسخ به پرسش‌های یک سیاستمدار در پارلمان –در خصوص حمله احتمالی چین به تایوان- گفته بود که اگر چنین حمله‌ای شامل استفاده از کشتی‌های جنگی و اقدامات نظامی شود، قطعا می‌تواند به یک «وضعیت تهدیدکننده بقا» تبدیل شود؛ موضعی بی‌سابقه که فراتر از سیاست‌های محتاطانه نخست‌وزیران پیشین ژاپن است. «وضعیت تهدیدکننده بقا» عبارتی حقوقی تحت قانون امنیت ۲۰۱۵ ژاپن است که اشاره به زمانی دارد که یک حمله مسلحانه به یکی از متحدان، تهدیدی وجودی برای ژاپن به‌وجود می‌آورد؛ در چنین شرایطی نیروهای نظامی ژاپن می‌توانند به تهدید واکنش دهند.

اظهارات نخست‌وزیر ژاپن، واکنشی تند و غیردیپلماتیک از سوی شوئه جیان، سرکنسول چین در اوزاکا را به همراه داشت که در پستی (اکنون حذف شده) در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما چاره‌ای نداریم جز اینکه آن گردن کثیفی را که بدون تردید به سمت ما خیز برداشته است، قطع کنیم. آیا آماده‌اید؟» این تهدید باعث شد توکیو خواستار توضیح شود و با ادامه تنش‌ها هر دو کشور سفرای یکدیگر را احضار کردند. وزارت خارجه چین نیز هشدار به شکستی خردکننده برای ژاپن در صورت دخالت این کشور در مسائل تایوان داد. با وجود فشارها، تاکایچی از پس‌گرفتن سخنانش خودداری کرده است.

دامنه این تنش‌ها به اقتصاد نیز کشیده شده است. در روز ۱۴نوامبر مصادف با ۲۳ آبان، چین توصیه‌نامه‌ای برای عدم سفر به ژاپن صادر کرد و خطوط هوایی چین بازپرداخت بلیت‌های ژاپن را آغاز کردند؛ ضربه‌ای سنگین به صنعت گردشگری ژاپن که پذیرای‌ میلیون‌ها توریست چینی است. علاوه بر این، پکن اکران حداقل دو مورد از فیلم‌های ژاپنی را تعلیق و واردات غذاهای دریایی ژاپنی را ممنوع کرده است. وزارت آموزش چین نیز به دانشجویان خود درباره امنیت در ژاپن هشدار داد.

در جبهه امنیتی، گارد ساحلی چین، یکشنبه گذشته از گشت‌زنی خود در اطراف جزایر مورد مناقشه‌ای که ژاپن آنها را سنکاکو و چین دیائویو می‌خواند، خبر داد. تلاش‌های دیپلماتیک نیز بی‌نتیجه مانده است؛ در دیدار اخیر دیپلمات‌ها در پکن، مقام ارشد چینی با پوشیدن لباسی نمادین (یادآور شورش علیه امپریالیسم ژاپن) و رفتاری سرد، پیامی از مبارزه طلبی ارسال کرد. این تنش‌ها ریشه‌هایی در تاریخ پرفراز و نشیب دو کشور، از جمله اشغالگری‌های ژاپن در جنگ جهانی دوم دارد. با اینکه ژاپن در سال۱۹۷۲ سیاست «چین واحد» را پذیرفت، همواره روابط غیررسمی خود را با تایوان حفظ کرده است.

از نظر اقتصادی، آسیب‌ها جدی است. چین دومین بازار صادراتی ژاپن (۱۲۵‌میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴) و توکیو سومین شریک تجاری پکن است؛ در سال ۲۰۲۴ ژاپن معادل ۱۵۲‌میلیارد دلار کالا از چین خریداری کرده بود. این نخستین‌بار نیست که پکن از تجارت در اقدامات تلافی‌جویانه خود استفاده می‌کند؛ پیش‌تر نیز در ماجرای رهاسازی آب‌های فوکوشیما و بازداشت ناخدای چینی، از تاکتیک‌های مشابهی استفاده شده بود. وزارت بازرگانی چین اعلام کرده که روابط تجاری دو طرف «به شدت آسیب دیده است».