هند به یکی از حیاتیترین شریانهای مالی روسیه تبدیل شده است؛
ماشین سفیدشویی تجارت روسیه
با این حال، هند به عنوان یکی از قابل اعتمادترین شریانهای حیاتی روسیه ظهور کرده است و تجارت دوجانبه، همکاری دفاعی و جریان انرژی را در مقیاسی بینظیر حفظ میکند. بنابراین، انتظار میرود این اجلاس همکاری در تولید دفاعی، معاملات بلندمدت انرژی، انتقال فناوری و مکانیسمهای پرداخت جایگزین طراحی شده برای دور زدن تحریمهای غرب را تعمیق بخشد. برای دهلی نو، این تعامل تلاشی آگاهانه برای به حداکثر رساندن اهرم ژئوپلیتیک با حفظ روابط قوی با یک قدرت بزرگ تحریم شده است، در حالی که برای مسکو، این امر تسکین اقتصادی، مشروعیت سیاسی و اطمینان استراتژیک را فراهم میکند.
دهلی نو به عنوان قابل اعتمادترین متحد سیاسی مسکو عمل میکند، بارها از قطعنامههای کلیدی سازمان ملل متحد خودداری کرده و از صادرات تخفیفدار روسیه بهرهبرداری میکند. هند با محافظت از روسیه در برابر فشارهای بینالمللی، بهرغم تحریمهای غرب و جنگ جاری اوکراین، اهداف نظامی مسکو را تقویت میکند، رژیمهای تحریم جهانی را تضعیف و نظم بینالمللی مبتنی بر قوانین را تضعیف میکند.
«سیما افضل»، محقق مطالعات صلح از دانشگاه دفاع ملی اسلام آباد، در تحلیلی برای «مدرن دیپلماسی» بر این باور است که شاخصهای کلیدی دیپلماتیک این روند را تقویت میکنند. هند نفت، سلاح و فناوری ارزانتری را از روسیه دریافت کرده و در نتیجه به طور غیرمستقیم درگیری در اوکراین را طولانیتر کرده است. با وجود تنوع تامینکنندگان نظامی، اما هنوز هم ۶۸ تا ۷۰ درصد از واردات نظامی هند از روسیه میآید.
علاوه بر این، سفر پوتین در بحبوحه فشارهای تعرفهای ایالات متحده، استقلال ظاهری هند را بیشتر آشکار میکند. هند با نشان دادن این پیام به واشنگتن که «گزینههایی دارد»، درحالیکه با قدرتی که به شدت تحریم شده است، همسو میشود، خطر اصطکاک اقتصادی و دیپلماتیک را به جان میخرد. حمایت عمومی روسیه از هند در برابر تعرفههای ایالات متحده، گرایش دهلی نو به سمت یک مدار ژئوپلیتیک با محوریت مسکو را تقویت میکند، اعتبار «هند و پاسیفیک» این کشور را تضعیف، انسجام «کواد» را کاهش و شکست دهلی را در ایفای نقش میانجی در درگیری اوکراین برجسته میکند.
استراتژی اطلاعاتی هند با عناصر ناامنی، ناهماهنگی و مهندسی روایت عمدی مشخص میشود. اجتناب یا تعویق مکرر نارندرا مودی، نخستوزیر هند، از جلسات با رئیسجمهور ایالات متحده، درحالیکه همزمان از پوتین استقبال گرمی میکند، سیگنالهایی از ضعف و فرصتطلبی در رهبری هند ارسال میکند. با اعزام مقامات رده پایین به رویدادهای مهم، دهلی نو از موضع کلاسیک عدم تعهد خود فاصله میگیرد و قاطعانه به سمت روسیه تغییر موضع میدهد. این رویکرد دوگانه در مورد جنگ اوکراین نیز صدق میکند، جایی که از یک سو، هند از طریق واردات عظیم نفت از ماشین جنگی روسیه حمایت میکند و همزمان مواد منفجره به ارزش ۱.۴میلیون دلار به اوکراین صادر میکند. وزرای کابینه هند عموما اظهاراتی در توجیه تجارت بین روسیه و هند ارائه میدهند که نشاندهنده عدم قطعیت و تا حدودی سردرگمی در استراتژی است.
از نظر نظامی، وابستگی هند به روسیه عمیق، سیستماتیک و دیرینه است. از سال ۱۹۴۷، اتحاد جماهیر شوروی با مجموع صادرات نظامی حدود ۸۰میلیارد دلار، بزرگترین تامینکننده تجهیزات نظامی هند بوده است که شامل ۵۰میلیارد دلار در دوره ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۵ میشود. تامینکنندگان روسی در حال حاضر ۶۸ تا ۷۰ درصد از واردات نظامی هند را تشکیل میدهند.
مشارکت هند محدود به خرید سلاح نیست، بلکه شامل انتقال کامل فناوری، قطعات دو منظوره و برنامههای تولید مشترک نیز میشود. به طور خاص، روسیه فناوری جنگنده رادارگریز «سو ۵۷» خود را برای این منظور در اختیار هند قرار میدهد. هند ماهانه قطعات دارای کاربرد دوگانه محدود به ارزش ۶۰ تا ۹۵میلیون دلار را که برای سیستمهای نظامی، پهپاد، ارتباطی و توپخانه ضروری هستند، به روسیه ارسال میکند.
همسویی عملیاتی در گزارشهای مربوط به استخدام اتباع هندی در واحدهای رزمی روسیه مشهود است، به طوری که تلفات و مفقود شدن پرسنل نشاندهنده همدستی عمیقتر با تلاشهای جنگی مسکو است. اتکای هند به فناوری روسیه همچنین نوسازی دفاعی را محدود میکند. ترجیح پلتفرمهای قدیمیتر روسی بر سیستمهای غربی مانند رد خرید «اف ۳۵»، ادغام با متحدان هند و پاسیفیک را محدود میکند و از بودجه مالیاتدهندگان سوءاستفاده میکند. اتکا به سیستمهای روسی با عملکرد ضعیف، خریدهایی مانند ۱۱۴ فروند رافائل را به تاخیر انداخت، فساد را افزایش داد و خرید اجباری سیستمهای قدیمی و آزمایششده در جنگ «اس ۴۰۰» و «اس ۵۰۰» را اجباری کرد.
علاوه بر این، هند در سالهای اخیر به عنوان یک کشور ضروری از نظر اقتصادی برای مسکو ظهور کرده است. حجم تجارت بین دو کشور در سال مالی ۲۰۲۴-۲۵، ۶۸.۷میلیارد دلار بود که هند با ۶۳.۸میلیارد دلار (عمدتا نفت، زغالسنگ، کود و قطعات دفاعی) بزرگترین خریدار بود، درحالیکه تنها ۴.۹میلیارد دلار فروخت، که باعث شد اوضاع از نظر توازن استراتژیک بسیار به نفع مسکو باشد. در طول این سالها، واردات نفت خام هند از روسیه در مقایسه با سال ۲۰۲۲ تا ۶۰۰ درصد افزایش یافته است، بنابراین آنها خریداران اصلی صادرات نفت روسیه (۳۸ درصد سهم) و منبع تامین مالی ماشین جنگی مسکو بودهاند. شرکتهای خصوصی هند هنوز تجارت تحریمشکنی را انجام میدهند، اما این کار را به گونهای انجام میدهند که همچنان بتوانند به بازارهای غربی دسترسی داشته باشند، درحالیکه نخبگان صنعتی در حال پیشبرد سیاست خارجی هستند که خلاف منافع ملی و معاملات تجاری احتمالی هند و آمریکا است. علاوه بر این، غرب از روابط تجاری هند با روسیه بسیار انتقاد کرده و به همین دلیل، عرضه برخی فناوریها و قطعات را محدود کرده است. با این حال، این موضوع مانع از فروش فناوریهایی که روسیه میتواند برای اهداف نظامی از آنها استفاده کند، به روسیه نشده است و میزان چنین صادراتی ماهانه بین ۶۰ تا ۹۵میلیون دلار تخمین زده میشود و به این ترتیب به ارتش روسیه کمک میکند تا با تحریمها مقابله کند.
قدرتهای غربی به شدت از اقدامات هند انتقاد کردهاند. دولت آمریکا اقدامات هند را «بیثباتکننده» توصیف کرده و هند را مسوول تقویت ارتش روسیه دانسته است. رئیسجمهور ترامپ، هند را «ماشین سفیدشویی کرملین» نامیده و گفته است که تعرفههای ۱۰۰ درصدی بر واردات هند اعمال خواهد کرد. اتحادیه اروپا نیز علیه شرکت هند در رزمایشهای نظامی با روسیه صحبت کرده و استدلال میکند که دوستی دهلی نو با مسکو مانعی برای همکاریهای استراتژیک عمیقتر است. هند در تمام حوزههای دیپلماسی، عملیات اطلاعاتی، تدارکات نظامی، انتقال فناوری و همکاری اقتصادی، خود را به عنوان یکی از ارزشمندترین شرکای زمان جنگ روسیه معرفی کرده است. روابط عمیق اقتصادی با یک قدرت تحریمشده و وابستگی ساختاری دفاعی، به مسکو قدرت نفوذ میدهد و پوتین را قادر میسازد تا منافع روسیه را در آسیا پیش ببرد. به طور خلاصه، سفر پوتین به هند احتمالا توجه و نگرانی پایتختهای غربی و اتحادیه اروپا را جلب خواهد کرد و گرایش فزاینده دهلی نو به سمت مسکوی تحریمشده را برجسته میکند.