پاکستان پس از سالها میزبانی، سیاست اخراج اجباری افغانها را اجرا میکند؛
آوارگی نسلی که افغانستان را نمیشناسد
«الیان پلتیر» و «ضیاء الرحمن» در گزارش دیروز یکشنبه در نیویورکتایمز نوشتند، در یک عصر در حومه کراچی، بزرگترین شهر پاکستان، چهار خانواده با فرزندان خود، از جمله یک نوزاد ۷روزه، در حال بارگیری کامیونی با داراییهای مادامالعمر خود بودند: تخت خواب، مرغ، گالن آب و چند چمدان. سیفالدین گفت که خانوادهاش تصمیم گرفته قبل از اینکه سرکوب افغانها در پاکستان بدتر شود، آن کشور را ترک کنند. آنها هم در مسجدی که در آن نماز میخواندند و هم از بلندگوهای ماشینهای پلیس که در محله فقیرنشین آنها گشت میزدند، فراخوانهایی برای بازگشت به افغانستان شنیده بودند. او گفت: «حتی پس از ۴۵ سال زندگی در پاکستان، دیگر اینجا سرزمین ما نیست. ما حتی یک خانه هم در افغانستان نداریم.»
تعداد زیادی از افغانها دهههاست که بهویژه در مناطق مرزی دو کشور که پیوندهای زبانی و فرهنگی مشترک دارند، در حال رفت و آمد بودهاند. اخراجها چیز جدیدی نیستند، اما ماهیت بیملاحظه جریان فعلی جدید است. پاکستان وعده داده که همه افغانها را -صرف نظر از وضعیت مهاجرتی آنها یا اینکه آیا در بازگشت به افغانستان با خطر مواجه میشوند یا خیر- اخراج کند. اقدام پاکستان با اقدامات کشورهای غربی برای محدود کردن یا ممنوعیت ورود افغانها همپوشانی دارد. دولت ترامپ اعلام کرد که پردازش درخواستهای مهاجرت از افغانستان را متوقف کرده است و وضعیت پناهجویان افغان را که در حال حاضر در ایالات متحده هستند، از جمله کسانی که در طول جنگ به رهبری ایالات متحده برای نیروهای آمریکایی یا ناتو کار میکردند، پس از تیراندازی روز چهارشنبه به دو عضو گارد ملی در واشنگتن، بررسی خواهد کرد.
جوامع بزرگ پناهندگان افغان در خارج از کشور، بهعنوان یک شریان حیاتی برای افغانستان عمل کردهاند، پول را به خانه میفرستند و تجارت فرامرزی را هدایت میکنند که به سرپا نگه داشتن اقتصاد آسیبدیده افغانستان کمک کرده است. اما همزمان با مواجهه پاکستان با بحرانهای اقتصادی، دولت این کشور در ماههای اخیر لفاظیهای بیگانههراسانه را تشدید کرده و اخراجهای گستردهای را که در سال۲۰۲۳ آغاز شده بود، تسریع کردند. از آن زمان، بیش از ۳میلیون افغانی اخراج یا به زور به موطن خود بازگردانده شدند. بر اساس تخمین گزارشگران نیویورکتایمز، بیش از نیمی از این تعداد -۲.۵میلیون نفر- امسال اخراج شدهاند. مقامات پاکستانی از صاحبخانهها خواستهاند که خانوادههای افغان را از آپارتمانها بیرون کنند و شهروندان حداقل یک استان را تشویق کردند تا از طریق یک سیستم افشاگری به آنها در اخراج افغانها کمک کنند.
طبق گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، مقامات پاکستانی امسال ۱۲برابر بیشتر از کل سال گذشته افغان دستگیر کردهاند. «میزان اخراجها و بازگرداندنهای اجباری بیرحمانه بوده است.» این را «ثنا عالمیا»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه آقاخان مستقر در لندن که جامعه افغانها در پاکستان را مطالعه کرده است، میگوید. کسانی که قبل از دستگیری، مانند خانواده سیفالدین، پاکستان را ترک میکنند، به منظرهای رایج در جادههای این کشور تبدیل شدهاند که سوار بر کامیونهای رنگارنگی میشوند که کل خانوادهها و داراییهایشان را به مرز حمل میکنند. آنها از محلههای فقیرنشین کراچی، جایی که بسیاری از آنها با جمعآوری ضایعات فلزی یا سایر زبالهها زندگی میکردند، بیرون رانده میشوند. برخی دیگر شهر لاهور، جایی که بهعنوان کارگر روزمزد و مکانیک کار میکردند و مزارع پیاز و معادن زغالسنگ بلوچستان را ترک کردهاند؛ جایی که بهعنوان نیروی کار ارزان و سختکوش خدمت میکردند.
«مهرافزون جلیلی»، ۲۴ساله، دانشجوی سابق دندانپزشکی افغان که ماهها در چادری در پارکی در اسلامآباد، پایتخت پاکستان، زندگی میکرد، گفت: «ما در چنگال مقامات پاکستانی گرفتار شدهایم.» او این پارک را با صدها خانواده افغان دیگر که امسال از خانههایشان بیرون رانده شده بودند، شریک بود. به گفته جلیلی و یک زن افغان دیگر در اردوگاه که ویدئوهایی از حمله را با نیویورکتایمز به اشتراک گذاشتند، اوایل روز سهشنبه، ماموران پلیس پاکستان برای دستگیری افغانهای سرگردان و انتقال آنها به مرکز اخراج، وارد عمل شدند. مهاجرتهای گسترده افغانها به پاکستان پس از حمله شوروی آغاز شد، زمانی که اسلامآباد از آنها بهعنوان «جنگجویان مقدس» و «برادران اسلامی» استقبال کرد. اما پیامهای رسمی در طول دههها تغییر کرد و بهطور فزایندهای آنها را بهعنوان «جنایتکار»، «فروشنده مواد مخدر» و اخیرا «تروریست» به تصویر کشیده است. ژنرال احمد شریف چودری، سخنگوی نیروهای مسلح پاکستان، امسال در مصاحبهای گفت: «ما دهههاست که با آغوش باز از آنها استقبال و میزبانی میکنیم. اما تعداد زیادی از افغانها در فعالیتهای جنایی دست دارند.»
مقامات پاکستانی اکنون استدلال میکنند که همه افغانهای ساکن این کشور تهدیدی برای امنیت ملی هستند. آنها گفتهاند که مهاجم بمبگذاری در دادگاهی در اسلامآباد که در این ماه ۱۲نفر را کشت، افغان بوده است. شاخهای از طالبان پاکستان که مستقل است؛ اما با دولت طالبان در افغانستان بیعت کرده، مسوولیت این حمله را بر عهده گرفت. مقامات پاکستانی دولت افغانستان را به تامین مالی و پناه دادن به شبهنظامیان طالبان پاکستانی که بهطور منظم حملاتی را علیه نیروهای امنیتی در پاکستان انجام دادهاند، متهم میکنند. تنشها بین دو کشور هفته گذشته، زمانی که یک حمله انتحاری به مقر نیروهای شبهنظامی در شهر پیشاور در غرب پاکستان، در نزدیکی مرز با افغانستان تشدید شد، به کشته شدن سه افسر و زخمی شدن ۱۱ نفر دیگر منجر شد. آصف علی زرداری، رئیسجمهور پاکستان، طالبان پاکستان را مسوول این حمله دانست.
