بسته محرک ۱۳۵میلیارد دلاری در مقابل بدهی ۱۰ تریلیون دلاری دوام خواهد آورد؟
تاکایچی در محاصره بحرانهای اقتصادی
کمتر از یک ماه بعد، تاکایچی ۶۴ ساله، در اولین سخنرانی پارلمانی خود اظهار کرد که ژاپن میتواند از نظر نظامی در درگیری بین چین و تایوان مداخله کند. این امر باعث ایجاد یک بحران دیپلماتیک شد و روابط ژاپن با چین را به پایینترین حد خود در سالهای اخیر رساند. با این حال، این بحران مدتهاست که در راه است. تاکایچی برای منحرف کردن توجه از چالشهای اقتصادی سکولار ژاپن به یک اختلاف ژئوپلیتیک نیاز دارد.
لغزش سیاسی به راست افراطی
تاکایچی به جای ادامه همکاری با حزب میانهرو «کومیتو»، ائتلاف خود را با حزب راست میانه «نیپون ایشین» آغاز کرد. با پایان ائتلاف ۲۶ساله با کومیتو، حزب لیبرال دموکرات به راست افراطی روی آورد. در ابتدا، کابینه تاکایچی از بالاترین میزان محبوبیت (۶۵ تا ۸۵درصد) در بین تمام دولتهای ژاپن در دو دهه گذشته و از حمایت قوی در بین پاسخدهندگان جوان و میانسال برخوردار بود.
ژاپنیها مقابله با تورم (۸۴درصد)، محرک اقتصادی (۶۴درصد)، امنیت اجتماعی (۵۳درصد) و امنیت (۴۷درصد) را اولویت ملی دولت میدانند. مسائل معیشتی تا حد زیادی بر مسائل نظامی غلبه دارد. تنها اقلیتی از ژاپنیها (۱۷درصد) انتصاب «هاگیودا کوایچی»، که قبلا در یک رسوایی مالی دست داشت، به عنوان دبیرکل موقت اجرایی را تایید کردند.
پس از ترور آبه، روابط بین حزب «لیبرال دموکرات» و «کلیسای وحدت» مورد بررسی دقیق قرار گرفت و هاگیودا روابط نزدیکی با این کلیسای جنجالی داشت. علاوه بر این، هم تاکایچی و هم هاگیودا عضو «نیپون کایگی»، بزرگترین سازمان غیردولتی راست افراطی و ملیگرای افراطی ژاپن هستند. این حزب در پی تغییر دیدگاه دادگاه توکیو پس از جنگ نسبت به تاریخ ژاپن، احیای جایگاه آسمانی امپراتور ژاپن و تضعیف برابری جنسیتی است.
این حزب از بازدیدهای رسمی از معبد یاسوکونی، محل سکونت جنایتکاران جنگی ژاپن، حمایت میکند و فحشای اجباری در جنگ جهانی دوم را انکار میکند. نیپون کایگی حضور قابلتوجهی در پارلمان ژاپن دارد و ۶ نخستوزیر عضو آن بودهاند. هدف موثر تاکایچی، جریانسازی نیپون کایگی و تقویت همکاری نظامی عمیقتر با ایالات متحده است.
مشکلات ساختاری اقتصادی
دکتر «دن استاینباک»، استراتژیست بینالمللی و عضو «موسسات مطالعات بینالمللی شانگهای» و «مرکز اتحادیه اروپا» (سنگاپور) در مقاله ۱ دسامبر ۲۰۲۵ برای «مدرن دیپلماسی» نوشت، چندی پیش، کابینه ژاپن یک بسته محرک ۱۳۵میلیارد دلاری را برای رسیدگی به افزایش هزینههای زندگی و تقویت رشد اقتصادی از طریق سرمایهگذاریهای استراتژیک در نیمههادیها و هوش مصنوعی تصویب کرد. ماهها بود که تاکایچی خواستار «سیاست مالی مسوولانه و پیشگیرانه» شده بود.
با این حال، مشخص نیست که او چگونه قصد دارد احتیاط مالی را با هزینههای بیشتر متعادل کند. ژاپن، چه به صورت مطلق و چه نسبی، بزرگترین بار بدهی جهانی را با مبلغی نزدیک به ۱۰تریلیون دلار در اختیار دارد؛ بیش از دو برابر اندازه اقتصادش. نسبت بالای بدهی به تولید ناخالص داخلی باعث فروپاشی نشده زیرا بخش عمدهای از بدهیها توسط سرمایهگذاران داخلی نگهداری میشود و نرخ بهره همچنان پایین است.
درحالیکه این نسبت از زمان همهگیری کووید در حال کاهش بوده است، سیاستهای محرک تاکایچی میتواند این روند را معکوس کند. علاوه بر این، سالها محرک مالی، هزینههای رفاه اجتماعی، جمعیت رو به پیری و کاهش، همراه با رکود، بار بدهی را تشدید میکند. با افزایش بدهی ملی، محرک تاکایچی میتواند منجر به نرخ بهره بالاتر و «ین» ضعیفتر شود. این امر باعث تورم میشود که میتواند اثربخشی محرک و اعتماد سرمایهگذاران را از بین ببرد، حتی فرار سرمایه و اثرات منفی جهانی را به همراه داشته باشد.
تناقض پایدار حزب لیبرال دموکرات
نشانههای اولیه نشاندهنده افزایش ناآرامی در بازارهای ژاپن است. این نگرانیها در افزایش بازده اوراق قرضه دولتی ژاپن منعکس شده است. اخیرا، بازده اوراق قرضه ده ساله ژاپن (JGB) به ۱.۸۳۵درصد رسید که بالاترین میزان از تابستان ۲۰۰۸ است. به طور مشابه، ین در میان ترسهای مالی و کاهش انتظارات برای افزایش قریبالوقوع نرخ بهره بانک مرکزی ژاپن، برای مدت کوتاهی در برابر دلار به ۱۵۷.۹۰ کاهش یافت.
با فرض فرسایش اعتبار مالی و پولی، کاهش ارزش ین احتمالا باعث افزایش قیمتها میشود. در این صورت، اثربخشی بسته محرک اقتصادی میتواند تضعیف شود، که این امر کابینه تاکایچی را مجبور به درخواست محرکهای بیشتر میکند؛ امری که به نوبه خود، ثبات بازار اقتصادی و مالی میانمدت تا بلندمدت را بیشتر تحت تاثیر قرار میدهد.
این تناقض اساسی است که کابینه آبه موفق به مهار آن شد: تلاش اعلام شده برای دستیابی به اصول اقتصادی سالم در مقابل نیاز مبرم به بستههای محرک مداوم برای احیای اقتصاد راکد. بدتر از آن، نقطه شروع کابینه تاکایچی شکنندهتر است، همانطور که از تضعیف ین مشهود است.
همانطور که کابینه تاکایچی بر اهمیت هماهنگی سیاستها با «بانک ژاپن» (BOJ) تاکید کرده است، بانک مرکزی ممکن است افزایش نرخ بهره در ماه دسامبر را حتی با وجود تورم ۳ درصدی در ماه اکتبر، چالش برانگیز بداند. «هماهنگی» بین این دو میتواند به اثرات نامطلوب سرکوب شده در ماههای آینده کمک کند. افزایش تورم آخرین چیزی است که تاکایچی به آن نیاز دارد. این بزرگترین نگرانی کسانی است که او را انتخاب کردند.
نمایه فوق محافظهکارانه تاکایچی
تاکایچی که در یک خانواده «دو درآمدی» طبقه متوسط متولد شد، در یک خانه بسیار محافظهکار بزرگ شد. او مستقل و کارآفرین بود و در دانشگاه تحصیل کرد و به عنوان عضو کنگره برای «پت شرودر»، نماینده دموکرات کنگره، در ایالات متحده کار کرد. پس از بازگشت به ژاپن، او به عنوان مجری تلویزیون آساهی، فعالیت سیاسی خود را در اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز کرد و به شهرت رسید. اگرچه به عنوان یک لیبرال نامزد شده بود، اما پس از انتخابات به حزب لیبرال دموکرات پیوست.
تا اوایل دهه ۲۰۱۰، تاکایچی مورد حمایت شینزو آبه، رهبر حزب لیبرال دموکرات، قرار گرفت. او برای نشان دادن میهنپرستی خود، اغلب از معبد یاسوکونی، محل دفن جنایتکاران جنگی، بازدید میکرد. او به عنوان وزیر کابینه در سال ۲۰۱۱، حتی اجازه داد که با «کازوناری یامادا»، رهبر حزب کوچک نئونازی ژاپن، عکس گرفته شود.
تا اواسط دهه، او به عنوان یک رهبر جدید و امیدوارکننده حزب لیبرال دموکرات دیده میشد. اما تنها سومین تلاش او برای رهبری بود که وی را به اولین نخستوزیر زن ژاپن تبدیل کرد. از نظر تاکایچی، بازدارندگی آمریکا برای راست افراطی ژاپن حیاتی است. به همین دلیل است که او از بازدید اخیر خود از پایگاه دریایی یوکوسوکای ایالات متحده استفاده کرد تا عهد کند که اتحاد ایالات متحده و ژاپن را به «عصر طلایی» برساند.
شی جین پینگ، رهبر چین، با آگاهی از اعتبارنامههای راست افراطی تاکایچی، در روزی که تاکایچی سمت خود را به دست گرفت، تلگراف تبریکی ارسال نکرد. اما در اجلاس بعدی ژاپن و چین، این دو توافق کردند که یک «رابطه سودمند متقابل بر اساس منافع استراتژیک مشترک» را ترویج دهند. اما پس از اظهارات تاکایچی در مورد تایوان، این امیدها از بین رفت.
سه سناریو
امروز، تاکایچی با سه سناریوی اصلی روبهرو است.
۱- کاهش تنش سنجیده. در این سناریو، او به دنبال کاهش تنشها از طریق گفتوگوی دیپلماتیک خواهد بود. ژاپن فقط به شدت به گردشگری چین، صادرات غذاهای دریایی و مواد معدنی کمیاب وابسته نیست. پکن بزرگترین شریک تجاری توکیو است. در سال ۲۰۲۴، سهم چین از کل تجارت ژاپن از ۲۰ درصد فراتر رفت، به طوری که ۱۷.۶درصد از صادرات و ۲۲.۵ درصد از واردات ژاپن «به» چین یا «از» چین وارد میشود. کاهش تنش به کاهش درد اقتصادی فعلی کمک خواهد کرد.
این امر احتمالا توسط ایالات متحده، که طرفدار ثبات منطقهای است، پشتیبانی میشود. با این حال، کاهش تنش نه از ایدئولوژی تاکایچی، بلکه از اولویتهای معیشتی رأیدهندگان ژاپنی ناشی میشود.
۲- بیثباتی طولانیمدت. وضع موجود فعلی، با تنشهای اساسی و شعلهور شدنهای گاهبهگاه، بدون راهحل کامل، ادامه خواهد یافت. چین به فشار اقتصادی خود ادامه خواهد داد، درحالیکه تاکایچی از فرصت برای مشروعیت بخشیدن به افزایش هزینههای دفاعی و همسویی نزدیکتر با ایالات متحده استفاده خواهد کرد و در نتیجه احتمال تشدید بیشتر درگیریهای منطقهای را افزایش خواهد داد. با گسترش اختلافات، تولید ناخالص داخلی ژاپن ضربه طولانیمدتی خواهد خورد در حالی که نگرانیهای منفی در بازارها افزایش مییابد.
۳- تشدید کامل. یک سناریوی بیثباتتر به معنای فروپاشی بیشتر روابط دیپلماتیک و افزایش موضعگیری نظامی خواهد بود. چین میتواند در آبهای مورد مناقشه به فعالیتهای دریایی بیشتری بپردازد. تاکایچی موضع قاطعتری در مورد تایوان اتخاذ خواهد کرد و به هماهنگی نظامی با ایالات متحده متعهد خواهد شد و بدین ترتیب از خطوط قرمز یکی پس از دیگری عبور خواهد کرد.
اما همانطور که اوکراین و غزه نشان میدهند، کاخ سفید ترامپ ترجیح میدهد درگیریها را منطقهای کند. با این وجود، افزایش خطر رویارویی باعث میشود تولید ناخالص داخلی ژاپن به شدت کاهش یابد، که این امر محرک مالی را تضعیف میکند، حوزههای رأیدهنده او را دچار بحران کرده، اعتماد کسبوکارها و سرمایهگذاران را کاهش میدهد و خطر فرار سرمایه را به همراه دارد. هفتههای آینده بسیار مهم هستند. تصمیم چین برای کشاندن این مناقشه به سازمان ملل، تاکایچی را مجبور به دفاع دیپلماتیک میکند. اما گامهای اشتباه جدید میتواند هم سقوط ژئوپلیتیک و هم سقوط اقتصادی را تسریع کند.
