نقشه راه دولت‌ها برای حل مشکلات مشترک

در این نشست در کنار بسیاری از موضوعات، به دو محور «غزه» و «اوکراین» توجه ویژه‌ای معطوف شد. در همین راستا، آل‌ثانی در آغاز این مجمع تصریح کرد: «تنها راهکارهای عادلانه می‌توانند صلحی پایدار ایجاد کنند و مانع از تداوم درگیری و تفرقه شوند.» وی افزود: «رنج مردم فلسطین تحت نقض آشکار قوانین بین‌المللی و فجایعی که در سودان در جریان است، از جمله کشتارها و نقض شدید حقوق بشر، همگی موید این حقیقت هستند که دستیابی به عدالت و صیانت از حقوق، شروطی ضروری و غیرقابل‌انکار برای حفظ ثبات منطقه و جلوگیری از فروپاشی آن به شمار می‌روند.» نخست‌وزیر قطر اعلام کرد که روند آتش‌بس در غزه به «مرحله‌ای حساس» رسیده است و تا زمانی که اسرائیل از این منطقه عقب‌نشینی نکند و ثبات بازنگردد، ناتمام باقی می‌ماند. یکی دیگر از موضوعات کلیدی مجمع امسال، تمرکز بر شکاف فزاینده میان «شمال و جنوب جهانی» است.

«مبارک عجلان الکواری»، مدیر اجرایی مجمع دوحه، در گفت‌وگو با یورونیوز اظهار کرد که بسیاری از نابرابری‌های امروز ریشه در سیستم‌هایی دارد که بدون حضور و مشارکت همه طرف‌ها بر سر میز تصمیم‌گیری، شکل گرفته‌اند. از جمله چهره‌های شاخص حاضر در این مجمع دو روزه می‌توان به احمد الشرع رئیس‌جمهور سوریه،‌ هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه و خوزه مانوئل آلبارز وزیر امور خارجه اسپانیا و بسیاری دیگر اشاره کرد. مهمان برجسته دیگر این کنفرانس، بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت و رئیس بنیاد گیتس بود. او در سخنرانی خود ضمن تاکید بر نقش انسان‌ها به‌عنوان حلّالان ذاتی مشکلات، خاطرنشان کرد که برای انجام موثر این ماموریت، دسترسی به ابزارهای مناسب الزامی است. گیتس گفت: «این نسلی خواهد بود که می‌تواند معضل مرگ‌ومیر کودکان را حل کند. این نسل قادر است فقر را ریشه‌کن کند، فلج اطفال را از میان بردارد و نرخ ابتلای بیش از ۹۵درصد بیماری‌هایی نظیر مالاریا و اچ‌آی‌وی/ایدز را کاهش دهد.»

در ادامه نشست‌های فشرده مجمع دوحه، حضور احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، یکی از نقاط عطف روز نخست بود. به گزارش الجزیره، الشرع که در دوران گذار سیاسی سوریه قدرت را در دست دارد، با رد اتهامات تروریستی علیه خود و دولتش گفت: «این قاتلان هستند که دیگران را تروریست می‌نامند.» او ضمن تاکید بر مسیر دولتش و برگزاری انتخابات پس از دوره انتقالی، افزود که در سوریه، ایجاد نهادهای قدرتمند اهمیتی فراتر از رهبران فردی دارد؛ زیرا این امر تداوم دولت را تضمین خواهد کرد.» او همچنین در خصوص تنش‌های مرزی تصریح کرد که اسرائیل باید به خطوط پیش از دسامبر ۲۰۲۴ عقب‌نشینی کند و به توافق‌نامه۱۹۷۴ پایبند باشد. تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه، نیز در حاشیه نشست، عملکرد الشرع را «خوب» توصیف کرد که نشانگر تغییر رویکرد واشنگتن است.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، نیز در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود در حاشیه مجمع دوحه، مواضع صریح آنکارا را درخصوص بحرانی‌ترین پرونده‌های منطقه، از آینده سیاسی غزه و نقش آمریکا گرفته تا وضعیت سوریه و امنیت دریای سیاه، تشریح کرد. فیدان با تاکید بر اینکه ترکیه آماده است «هر کاری که لازم باشد» برای تداوم تلاش‌های صلح انجام دهد، خواستار نگاهی واقع‌بینانه به مساله خلع سلاح حماس شد. او تصریح کرد که خلع سلاح نباید گام نخست باشد: «ابتدا باید اداره امور و نیروی پلیس را از حماس تحویل بگیریم، سپس اجازه دهیم کمک‌های بشردوستانه آزادانه وارد غزه شود و زندگی عادی جریان یابد تا امید در دل مردم زنده شود؛ آن‌گاه می‌توانیم به مساله خلع سلاح بپردازیم.» او افزود که نگرانی اسرائیل از به تعویق انداختن خلع سلاح «قابل درک» است.

وزیر خارجه ترکیه اشاره کرد که بنیامین نتانیاهو به صراحت با حضور نیروهای ترکیه در «نیروی تثبیت‌کننده بین‌المللی» (ISF) مخالفت کرده است. با این حال، فیدان خاطرنشان کرد که کشورهایی مانند اندونزی برای پیوستن به این نیرو، حضور ترکیه را به‌دلیل «مشروعیت و حمایتی» که ایجاد می‌کند، ضروری می‌دانند. او هدف اصلی این نیرو را جداسازی فیزیکی اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها در خطوط مرزی برای جلوگیری از شروع مجدد جنگ عنوان کرد. فیدان با اشاره به نقض‌های مکرر آتش‌بس توسط اسرائیل، مدعی شد تنها کشوری که توان توقف تل‌آویو را داشت ایالات متحده بود‌ آن هم زمانی که مجموعه‌ای از کشورها از واشنگتن درخواست مداخله کردند. او همچنین اشاره کرد که منافع ترکیه با دولت دونالد ترامپ در خصوص برقراری آتش‌بس در غزه و اوکراین و ایجاد ثبات در سوریه «همپوشانی» دارد.

فیدان در بخش دیگری از سخنانش به گزارش‌های مربوط به شکنجه مروان برغوثی و دیگر زندانیان فلسطینی واکنش نشان داد و آن را «انتقام‌جویی سیستماتیک» خواند. «منال رضوان»، فرستاده فوق‌العاده وزیر امور خارجه عربستان سعودی، نیز گفت طرح صلح ۲۰ماده‌ای غزه نه تنها به بحران فعلی می‌پردازد، بلکه به حق تعیین سرنوشت فلسطینیان نیز اشاره دارد و درباره یک مسیر سیاسی صحبت می‌کند. او گفت: «اول از همه، غزه به خودی خود یک مساله نیست. این موضوع درباره درگیری فلسطین است.» او افزود که هدف نهایی امنیت برای همه است؛ این ادغام منطقه‌ای است که در تحقق یک کشور فلسطینی نهفته است.