جنگ غزه چگونه حضور علنی یهودیان در امارات را پنهان کرد؟
کنیسههای مخفی در ابوظبی
یکی از ساکنان یهودی که در همان سالها به امارات مهاجرت کرده بود، به یاد میآورد که برخی شهروندان محلی حتی با یهودیانی که نشانههای آشکار مذهبی داشتند، عکس یادگاری میگرفتند. او که در مصاحبه با فایننشال تایمز نخواست نامش فاش شود، میگوید: «بهویژه در میان نسل جوان اماراتی، مشاهده یهودیان نوعی جذابیت خاص داشت.» به گفته او، «از هفتم اکتبر به اینسو، این فضا تقریبا بهطور کامل تغییر کرده است». بیش از دو سال پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز جنگ غزه، حضور علنی و فعالیتهای عمومی جامعه یهودیان امارات بهطور چشمگیری کاهش یافته است. مارک سیورز، مدیر کمیته یهودیان آمریکا در ابوظبی، میگوید که نگرانیهای امنیتی و سیاسی باعث شده پوشش مذهبی آشکار کاهش یابد و تقریبا تمام مراسم عمومی، به جز کنیسه رسمی ابوظبی، تعطیل شوند. مراسمی که پیشتر بهطور روزانه در سالنهای بزرگ هتلهای دبی برگزار میشد و شامل شبات و اعیاد مهم بود، اکنون متوقف شده است؛ اقدامی که به گفته منابع مطلع، در پاسخ به توصیههای مقامات محلی انجام گرفته است.
سیورز میگوید: از زمان آغاز جنگ غزه، مقامات امارات یک راهنمای عملی در اختیار جامعه یهودیان گذاشتهاند که در آن آمده است: «لطفا حضور علنی خود را کمرنگ کنید.» این تغییرات حتی پیش از حمله به جشن حنوکا در سیدنی رخ داد. برای امارات، که همچنان یکی از مهمترین شرکای اسرائیل در جهان عرب به شمار میرود، این عقبنشینیها فاصلهای آشکار با سالهای اخیر دارد. توافق عادیسازی سال ۲۰۲۰ - که در منطقه بحثبرانگیز بود و مهمترین دستاورد سیاست خارجی دوره نخست ترامپ محسوب میشود - به گسترش روابط تجاری، افزایش مبادلات اقتصادی و رونق گردشگری میان امارات و اسرائیل کمک کرد. بنا بر آمار اسرائیل، حجم تجارت دوجانبه در سال ۲۰۲۴ به رقم ۳.۲میلیارد دلار رسید.
اجازه برگزاری آیینهای یهودی همچنین تصویر امارات را بهعنوان کشوری حامی تساهل دینی تقویت کرد و این توافق را به نمونهای از «صلح گرم» با اسرائیل تبدیل کرد، درحالیکه مصر و اردن پس از برقراری روابط دیپلماتیک در دهههای گذشته روابطی سرد با رژیم صهیونیستی داشتند. اما اکنون تنها مکان عمومی باقیمانده، مجموعه مذهبی «خانه خانواده ابراهیمی» در ابوظبی است؛ مجموعهای بزرگ که عبادتگاههای سه دین توحیدی را با ابعادی برابر و تابلوهایی به زبانهای عربی، انگلیسی و عبری در خود جای داده است. کنیسه این مجموعه همچنان برای حدود ۶۰۰ یهودی ساکن پایتخت باز است.
در دبی، مرکز مالی امارات، مراسم عمومی جای خود را به ابتکارات خصوصی داده است و عبادتهای مذهبی اکنون در ویلاها و آپارتمانهای شخصی برگزار میشوند. یکی از اسرائیلیهای فعال در زندگی یهودیان دبی میگوید: «حتی حد نصاب ۱۰ مرد بالغ برای رسمیت یافتن عبادت عمومی وجود ندارد، اما اگر با جامعه آشنا باشید، میتوانید مراسمی پیدا کنید.» برخی ساکنان بانفوذ میگویند یکی از نگرانیهای مقامات اماراتی، واکنش منفی افکار عمومی منطقه در شبکههای اجتماعی نسبت به نمایش آشکار یهودیبودن یا اسرائیلیبودن است. این فرد اسرائیلی میگوید: «بقیه منطقه نگاه میکنند و میپرسند: چرا با آنها دوست هستید؟» اگرچه روابط امارات با اسرائیل گاه پرتنش بوده، اما ابوظبی تاکید دارد که حفظ روابط دیپلماتیک به این کشور امکان داده کمکهای بشردوستانه به فلسطینیان غزه ارسال کند و کانال مهمی برای ارتباطات باز نگه دارد.
نگرانیهای امنیتی نیز عامل مهم دیگری است. به گفته یکی از ساکنان یهودی، «خانه خانواده ابراهیمی» به دژی امنیتی تبدیل شده و تدابیر حفاظتی در آن به شدت افزایش یافته است. بهویژه قتل خاخام اسرائیلی- مولداویایی، زوی کوگان، در دبی در سال گذشته، جامعه کوچک یهودیان و اسرائیلیهای شهر را شوکه کرد؛ جامعهای که حدود ۶هزار نفر جمعیت ثابت دارد. کوگان از چهرههای شناختهشده جنبش حسیدی «خباد» بود. سیورز میگوید پس از این قتل، پیام مقامات امارات این بود که «این حمله، حمله به ما نیز هست.» ابوظبی سه تبعه ازبکستان را متهم کرد، که بهسرعت از ترکیه مسترد و به اعدام محکوم شدند. اسرائیل نیز اوایل امسال سطح هشدار سفر به امارات را افزایش داد و نسبت به خطر حملات هشدار داد.
با این حال، بسیاری از اسرائیلیها و یهودیان همچنان در امارات احساس امنیت و آرامش میکنند، بهویژه در مقایسه با بخشهایی از جهان که پس از هفتم اکتبر شاهد افزایش حوادث ضداسرائیلی بودهاند. در جهان عرب و اسلام، امارات همچنان استثناست؛ حتی در میان کشورهایی که با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند - شاید بهجز مراکش - حضور آشکار اسرائیلیها در آن بیسابقه است.
یک مسوول آژانس مسافرتی اسرائیلی که در زمینه سفرهای هوایی به امارات فعالیت میکند، میگوید: «این روزها تقریبا برای همهجا هشدار سفر وجود دارد. امارات از اروپا و حتی از اسرائیل امنتر است». امارات که نظام سیاسی اقتدارگرا بر آن حاکم است، کنترل سختگیرانهای بر فعالیتهای سیاسی و تظاهرات اعمال میکند. ساکنان یهودی و اسرائیلی به فایننشال تایمز گفتند که از آغاز جنگ غزه تنها چند مورد محدود باعث احساس ناامنی آنها شده است. در عمل، سفر اسرائیلیها به امارات ادامه داشته است؛ چیزی که با نگاهی گذرا به هشتگ #Dubai در شبکههای اجتماعی اسرائیلی مشخص میشود. طی دو سال گذشته، روزانه حدود ۲۵ پرواز میان اسرائیل و امارات برقرار بوده است، حتی در زمانی که بسیاری از خطوط هوایی بینالمللی پروازهای خود به تلآویو را متوقف کردند.
در حال حاضر دستکم هشت رستوران کوشر - غذاهایی که مطابق قوانین یهودیت تهیه میشوند - در دبی فعال هستند و شرکتهای گردشگری که به مسافران مذهبی خدمات ارائه میدهند، همچنان تورهای پررونقی به بیابان و دریا برگزار میکنند. یکی از اسرائیلیهای فعال در زندگی یهودیان دبی میگوید: «همهچیز هنوز زنده و پویاست، اما باید هوشمندانه عمل کرد. پیام مقامات این است: بیایید، اما لطفا خیلی پرسروصدا نباشید.»
