دهه شصتی‌ها سبب خیر شدند
شهلا کاظمی‌پور از تحولات جمعیتی این گروه سنی، خبر داد و گفت: در تقسیم‌بندی‌های علمی، افراد زیر ۱۲ سال «کودک»، ۱۲ تا ۱۷ سال «نوجوان» و ۱۸ تا حدود ۲۴ یا ۲۹ سال «جوان» محسوب می‌شوند. بر همین اساس، در ایران جمعیت نوجوان شامل دانش‌آموزان دوره‌های متوسطه اول و دوم هستند.
تداوم روند افزایش جمعیت نوجوانان تا اواخر دهه ۱۴۰۰
وی درباره روند تغییر جمعیت این گروه افزود: در سال ۱۳۹۵ حدود ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نوجوان در کشور داشتیم. این رقم در سال ۱۴۰۰ به حدود ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر رسید و طبق پیش‌بینی‌ها این رقم تا سال ۱۴۰۵ به ۷ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر می‌رسد و این به معنی حدود یک میلیون نفر افزایش جمعیت نوجوان نسبت به یک دهه قبل است.
این جمعیت‌شناس دلیل این افزایش را «رسیدن نسل متولد دهه ۶۰ به سن فرزندآوری در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰» عنوان کرد و افزود: افزایش جمعیت نوجوانان تا اواخر دهه ۱۴۰۰ ادامه خواهد داشت.
سه‌چهارم نوجوانان در شهرها ساکن‌اند
کاظمی‌پور در ادامه توضیح داد که نزدیک به سه‌چهارم جمعیت ایران در مناطق شهری زندگی می‌کنند و همین نسبت در میان نوجوانان نیز مشاهده می‌شود. حدود یک‌چهارم نوجوانان در مناطق روستایی و سه‌چهارم در شهرها ساکن‌اند. البته این سهم در شهرهای کوچک، متوسط و کلان‌شهرها متفاوت است.
۱۵ درصد نوجوانان دبیرستانی، خارج از چرخه تحصیل
این استاد جمعیت‌شناسی با اشاره به وضعیت آموزش در میان نوجوانان گفت: پوشش تحصیلی در مقطع ابتدایی نزدیک به صد درصد است، اما در دوره متوسطه کمی کاهش می‌یابد و به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. در این میان، پوشش تحصیلی دختران اندکی بیشتر از پسران است؛ به‌طور میانگین حدود ۹۴ درصد در متوسطه اول و ۸۵ درصد در متوسطه دوم. در این میان بخشی از پسران به دلیل اشتغال زودهنگام یا افت تحصیلی، از چرخه آموزش خارج می‌شوند.
کاظمی‌پور با اشاره به اشتغال در سنین نوجوانی گفت: در مناطق روستایی هنوز گرایش به کار زودهنگام بیشتر است، اما در مجموع تغییر سبک زندگی از روستا به شهر باعث کاهش اشتغال نوجوانان شده است. خانواده‌ها تمایل بیشتری دارند که فرزندانشان تحصیل را ادامه دهند، مگر در مناطق محروم که فقر یا مشکلات اجتماعی باعث ترک تحصیل می‌شود.
دسترسی سریعتر به اطلاعات توسط این نسل نسبت به معلمانشان
کاظمی‌پور در ادامه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نسل کنونی نوجوانان را «دیجیتالی شدن زندگی» دانست و گفت: نوجوانان متولد اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، یعنی نسل پایانی Z و آغازین آلفا، در محیطی رشد کرده‌اند که فضای مجازی و هوش مصنوعی بخشی از زیست روزمره آنان شده است. این موضوع در رفتار، نگرش و حتی روابط اجتماعی آن‌ها تغییرات جدی ایجاد کرده است. معلمان گزارش می‌دهند که دانش‌آموزان امروز در بسیاری از موضوعات اطلاعاتی بیشتر و دسترسی سریع‌تری نسبت به معلمان خود دارند.
او افزود: شناخت سبک زندگی این نسل و بازنگری اساسی در نظام آموزشی و تربیتی کشور ضروری است. از این رو، آموزش‌وپرورش و خانواده‌ها باید متناسب با این تحولات عمل کنند.
لزوم تجدیدنظر در شیوه های تربیتی و نظام آموزشی
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، کاظمی‌پور با اشاره به نگرانی‌های جهانی درباره سلامت روان نوجوانان گفت: آمار دقیق ملی در این زمینه وجود ندارد، اما همان‌طور که در بسیاری از کشورهای دنیا مشاهده می‌شود، استفاده بیش از حد از تلفن همراه و حضور مداوم در فضای مجازی می‌تواند آثار رفتاری و روانی بر نوجوانان داشته باشد.
او تأکید کرد: برای کاهش این آسیب‌ها باید در شیوه‌های تربیتی خانواده و نظام آموزشی تجدیدنظر شود. مدارس باید به جای تأکید بر محفوظات، بر تقویت مهارت‌ها و توانمندی‌های فردی تمرکز کنند تا نوجوانان بتوانند بخشی از وقت خود را به فعالیت‌های هنری و عملی اختصاص دهند و از وابستگی مفرط به فضای مجازی فاصله بگیرند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
